"Bệnh X" là bệnh gì mà được đánh giá nguy hiểm gấp 20 lần Covid-19?

Năm 2018, WHO đã đưa ra giả định về "bệnh X", khi mà Covid-19 chưa xuất hiện. "Bệnh X" lúc này đã được đề cập cùng với danh sách "các bệnh và mầm bệnh ưu tiên được nghiên cứu và phát triển" với tỷ lệ mắc bệnh, tử vong cao, như virus Zika, SARS, Ebola và một số bệnh khác. Các quan chức y tế và các chuyên gia đang lên kế hoạch để thế giới được chuẩn bị cho một loại virus nguy hiểm chưa được biết đến có thể gây ra đại dịch. 

Và mới đây, tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, các nhà lãnh đạo đã cùng nhau thảo luận về các ngăn chặn mối đe dọa này. Tổng giám đốc WHO đã kêu gọi các nước cùng nhau ký kết một hiệp ước để ứng phó căn "bệnh X" có thể nguy hiểm gấp 20 lần so với Covid-19.

"Bệnh X" là gì?

Theo WHO, về lý thuyết, thuật ngữ "bệnh X" thể hiện quan điểm rằng một đại dịch toàn cầu nghiêm trọng có thể xảy ra do một mầm bệnh chưa được xác định. Mặc dù tính đến thời điểm hiện tại, căn bệnh này chưa xuất hiện, nhưng điều đó không nghĩa là các quan chức không quan tâm đến việc chuẩn bị cho thế giới sẵn sàng ứng phó trong trường hợp một loại virus nguy hiểm tấn công.

"Bệnh X" là tên của một loại virus tiềm ẩn tương tự như Covid-19 chứ không phải là một căn bệnh cụ thể. Nó có thể là nấm, virus, vi khuẩn hoặc một tác nhân mới mà chúng ta chưa có phương pháp phòng ngừa hay điều trị đặc hiệu. Trước khi đại dịch Covid-19 càn quét, WHO đã dành nhiều năm để nghiên cứu về làn sóng dịch bệnh gây ra bởi mầm bệnh lý thuyết này. Mục đích để đẩy nhanh sự sẵn có của xét nghiệm, vắc xin và thuốc, từ đó có thể ứng phó, cứu sống được nhiều người trong một cuộc khủng hoảng về sức khỏe lớn.

Hiện nay, các bệnh nằm trong danh sách ưu tiên là:

• Covid-19;
• Sốt Lassa;
• Virus Zika;
• Sốt rift thung lũng;
• Sốt xuất huyết Crimean-Congo;
• Bệnh do virus Ebola và bệnh do virus Marburg;
• Hội chứng hô hấp Trung Đông do virus Corona (MERS-CoV);
• Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS);
• Bệnh Nipah và bệnh henipaviral;
• "Bệnh X".

"Bệnh X" có thể gây ra mối đe dọa nào?

Theo tiến sĩ Adalja, "bệnh X" có thể là một loại virus đường hô hấp đã xuất hiện ở các loài động vật mà chưa có khả năng lây lan sang người. Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vinod Balasubramaniam, "bệnh X" cũng có thể xuất hiện do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Cả hai chuyên gia đều dự đoán “bệnh X” sẽ là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp và người bệnh không có triệu chứng.

Ông Vinod Balasubramaniam cũng cho rằng, virus cúm (đặc biệt là H5N1), sẽ là một trong những loại virus có khả năng gây “bệnh X” khá cao. Đồng thời, ông cho rằng, một chủng virus Corona mới có thể sẽ xuất hiện và cũng có khả năng tự biến đổi. Hiện tại, WHO đã lập danh sách một số loại virus có khả năng trở thành tác nhân gây “bệnh X” có khả năng nguy hiểm hơn cả Covid-19 20 lần.

Việc WHO đưa "bệnh X" vào danh sách ưu tiên đồng nghĩa với việc họ cho rằng mối đe dọa về một mầm bệnh chưa được biết đến có thể gây ra dịch bệnh toàn cầu nghiêm trọng trong tương lai là hoàn toàn có cơ sở. WHO cho biết, số lượng mầm bệnh tiềm tàng rất lớn, nhưng nguồn lực để nghiên cứu và phát triển thuốc, vắc xin còn hạn chế. Từ bài học của đại dịch Covid-19, khả năng lây lan lớn, bệnh viện quá tải, không đủ oxy, nhiều ca tử vong, sự chuẩn bị cho một đại dịch mới là rất quan trọng, vì không ai có thể biết trước virus sẽ xuất hiện và gây bệnh khi nào. 

Nguy cơ lây lan nhiều dịch bệnh ở Việt Nam

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Hương Liên cho biết, hiện nay trên thế giới, các dịch bệnh truyền nhiễm luôn diễn biến phức tạp, luôn có xu hướng tăng về tần suất và xuất hiện các biến thể mới. Thời gian qua cũng có nhiều ca mắc cúm, Covid-19, sốt xuất huyết và nhiều bệnh lý đường hô hấp khác. Điều quan trọng là chúng ta phải chủ động phòng bệnh sớm, luôn sẵn sàng ứng phó với đại dịch hay các tình huống khẩn cấp về dịch bệnh có thể xuất hiện trong tương lai. 

Việt Nam là một đất nước nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm, mưa nhiều. Đồng thời, nhu cầu giao thương, du lịch ở Việt Nam ngày càng tăng cao, các yếu tố này khiến cho chúng ta có nguy cơ phải đối mặt với sự lây lan của nhiều loại dịch bệnh khác nhau là rất lớn. 

Trong 30 năm qua, chúng ta phải chứng kiến sự xuất hiện của nhiều dịch bệnh nguy hiểm với tốc độ lây lan nhanh, tỷ lệ tử vong cao. Hiện tại, tình hình tại Việt Nam vẫn đang trong tầm kiểm soát, chưa có tác nhân lạ cũng như đáng lo ngại. Tuy nhiên, việc nâng cao ý thức dự phòng "bệnh X", chuẩn bị sẵn sàng cho các tình huống là rất quan trọng. Người dân cần duy trì lối sống lành mạnh, chủ động chăm sóc, nâng cao sức khỏe để chống lại bệnh tật nếu có.