Các ký hiệu trên viên thuốc có ý nghĩa gì?

Bạn có từng băn khoăn về các ký hiệu hoặc chữ viết tắt xuất hiện trên đơn thuốc hoặc bao bì thuốc? Các thuật ngữ như BID, XR, PO, APAP, hay PRN có thể khiến bạn khó hiểu. Trong bài viết này, Long Châu sẽ cung cấp những thông tin các ký hiệu trên viên thuốc này.

Các ký hiệu trên viên thuốc là gì?

Khi thấy các ký hiệu như SR, LA, MR, RETARD, LP, XL, CR, XR, SA, DA, ER, PA, CD, CR... trên vỉ hoặc vỏ thuốc, bạn không nên bẻ, nghiền viên thuốc hoặc sử dụng thuốc nếu viên đã bị nứt hoặc vỡ. Những ký hiệu này thường chỉ các loại thuốc có hàm lượng hoạt chất cao, được thiết kế để giải phóng dược chất một cách từ từ, kiểm soát được tốc độ giải phóng.

Đây là một phương pháp bào chế hiện đại, với viên thuốc được tạo thành từ nhiều lớp khác nhau, mỗi lớp sẽ tan dần khi vào cơ thể, giúp hoạt chất được giải phóng một cách chậm rãi. Lớp ngoài cùng sẽ tan trước, sau đó là các lớp bên trong, cho phép thuốc giải phóng đều đặn trong suốt 12 hoặc 24 giờ, đảm bảo liều điều trị ổn định.

Nếu viên thuốc bị nghiền hoặc bẻ đôi, tất cả hoạt chất sẽ được giải phóng nhanh chóng trong một lần, làm tăng mạnh nồng độ thuốc trong máu, có thể vượt quá mức an toàn, gây nguy hiểm cho cơ thể và dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng, thậm chí là ngộ độc hoặc ảnh hưởng đến tính mạng.

Ý nghĩa các ký hiệu trên viên thuốc

Tóm lại, các viên thuốc có thể chứa nhiều ký hiệu khác nhau, và nếu bạn chưa hiểu rõ ý nghĩa cũng như cách sử dụng, tốt nhất là nên hỏi ý kiến bác sĩ để đảm bảo sử dụng thuốc đúng cách và đạt hiệu quả tốt nhất. Dưới đây là một số ký hiệu thông dụng và ý nghĩa của chúng:

Làm sao để hạn chế sai sót khi đọc các ký hiệu trên viên thuốc

Đối với nhân viên y tế

Để giảm thiểu nguy cơ nhầm lẫn và sai sót do các ký hiệu viết tắt trên đơn thuốc, bác sĩ, dược sĩ và các nhân viên y tế cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng sau:

• Cung cấp thông tin đầy đủ và rõ ràng trên đơn thuốc, bao gồm tên thuốc, liều dùng, thời gian sử dụng và đường dùng cụ thể của từng loại thuốc.
• Khi ghi liều thuốc, không sử dụng số "0" ở cuối sau dấu thập phân, và phải luôn có số "0" trước dấu thập phân.
• Đối với bác sĩ thú y, khi kê đơn cho động vật, nên giải thích rõ ràng bằng lời hoặc viết chi tiết để tránh những hiểu lầm từ các dược sĩ có thể không quen với các ký hiệu thuốc thú y.
• Khuyến khích sử dụng hệ thống kê đơn điện tử và phân phối đơn thuốc qua máy vi tính để giảm thiểu các sai sót do chữ viết tay.
• Các cơ sở y tế nên tổ chức các chương trình đào tạo và cập nhật thường xuyên cho các nhân viên y tế về cách sử dụng các ký hiệu viết tắt trong đơn thuốc một cách chính xác.
• Báo cáo mọi sự cố bất lợi liên quan đến sai sót thuốc hoặc ký hiệu viết tắt cho FDA. Những thông tin này sẽ hỗ trợ nâng cao nhận thức và mở rộng các hướng dẫn về an toàn.
• Các nhân viên y tế, bao gồm bác sĩ, dược sĩ, y tá, điều dưỡng, cần hiểu rõ và chủ động tra cứu các thuật ngữ y khoa viết tắt phổ biến trong công việc hàng ngày.

Đối với bệnh nhân

Bệnh nhân cũng cần chú ý đến các ký hiệu viết tắt trên đơn thuốc hoặc hướng dẫn sử dụng thuốc để bảo đảm quá trình điều trị an toàn và hiệu quả. Trước khi sử dụng thuốc, bệnh nhân nên lưu ý các điều sau:

• Hỏi kỹ bác sĩ hoặc dược sĩ về liều dùng và cách thức sử dụng thuốc, và nếu cần, ghi chép lại các thông tin quan trọng.
• Nếu đơn thuốc có những hướng dẫn lạ hoặc khó hiểu, hãy trao đổi lại với bác sĩ để được giải thích rõ ràng.
• Nếu bạn gặp khó khăn trong việc ghi nhớ các chỉ dẫn, hãy nhờ một người thân hoặc bạn bè đáng tin cậy đi cùng để ghi lại các thông tin quan trọng.
• Báo cáo ngay cho nhân viên y tế nếu có bất kỳ sai sót nào liên quan đến thuốc để có biện pháp khắc phục kịp thời và tránh những hậu quả không mong muốn.

Những sai sót điển hình khi đọc ký hiệu trên đơn thuốc

• Sai sót khi đọc các ký hiệu viết tắt tên thuốc: Tên thuốc là một trong những lĩnh vực sử dụng nhiều ký hiệu viết tắt, đặc biệt trong các phác đồ điều trị phức tạp. Việc sử dụng các ký hiệu không rõ ràng hoặc viết sai có thể dẫn đến hiểu nhầm và sai sót trong việc cấp phát thuốc.
• Sai sót khi đọc ký hiệu liều dùng thuốc: Liều dùng thuốc cũng thường xuyên được viết tắt, đặc biệt là với các thuốc có liều dùng phức tạp. Khi các ký hiệu không được hiểu đúng, có thể dẫn đến sai sót nghiêm trọng trong việc cấp phát thuốc và sử dụng sai liều.
• Sai sót liên quan đến số 0 trên đơn thuốc: Các con số trên đơn thuốc, đặc biệt là dấu thập phân, cũng dễ gây nhầm lẫn. Khi số 0 không được sử dụng đúng cách, như thiếu số 0 ở trước hoặc sau dấu thập phân, có thể dẫn đến sự hiểu sai về liều thuốc, gây ra quá liều hoặc thiếu liều nghiêm trọng.
• Sai sót khi đọc ký hiệu về dạng bào chế thuốc: Có nhiều dạng bào chế thuốc với các ký hiệu khác nhau, như thuốc giải phóng chậm, kéo dài, hoặc giải phóng tức thời. Tuy nhiên, hiện tại chưa có tiêu chuẩn thống nhất cho việc sử dụng các ký hiệu này, điều này có thể dẫn đến sự nhầm lẫn trong việc kê đơn và cấp phát thuốc.

Tóm lại, các ký hiệu trên viên thuốc rất đa dạng và dễ gây nhầm lẫn, vì vậy khi kê đơn hoặc đọc đơn thuốc, cần phải hết sức cẩn trọng để giảm thiểu sai sót. Bên cạnh đó, không chỉ nhân viên y tế mà cả bệnh nhân và người nhà bệnh nhân cũng cần có hiểu biết về các ký hiệu thuốc để đảm bảo sự an toàn trong quá trình điều trị.