Cách chăm sóc người bị sốt hiệu quả, an toàn và những lưu ý cần biết

Khi người thân, đặc biệt là trẻ em, bị sốt, nhiều người không khỏi lo lắng và bối rối không biết nên xử lý thế nào cho đúng. Việc thiếu kiến thức hoặc chăm sóc sai cách không chỉ khiến bệnh tình kéo dài mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Chính vì vậy, nắm vững những kiến thức cơ bản và phương pháp chăm sóc khoa học là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe.

Cách chăm sóc người bị sốt hiệu quả, an toàn

Sốt là một phản ứng tự vệ tự nhiên của hệ miễn dịch, cho thấy cơ thể đang chống lại các tác nhân gây hại. Tuy nhiên, sốt cao có thể gây mệt mỏi và khó chịu. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết giúp bạn chăm sóc người thân hoặc tự chăm sóc bản thân khi bị sốt một cách an toàn và hiệu quả:

Hiểu đúng về nhiệt độ cơ thể và dấu hiệu sốt

Sự thay đổi nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, mức độ vận động trong ngày hoặc thời điểm đo. Bạn được xác định là đang bị sốt khi các chỉ số nhiệt kế hiển thị mức nhiệt sau:

• Đo ở vùng nách: Nhiệt độ từ 37,2 độ C trở lên.
• Đo ở miệng, tai, hậu môn hoặc động mạch thái dương: Nhiệt độ từ 38 độ C trở lên.

Mục tiêu quan trọng nhất khi chăm sóc người bị sốt không chỉ là hạ nhiệt độ về mức bình thường ngay lập tức, mà là giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn và đảm bảo cơ thể được nghỉ ngơi đầy đủ để phục hồi năng lượng.

Hướng dẫn chăm sóc cho trẻ em

Trẻ nhỏ đôi khi vẫn chơi đùa và không có biểu hiện ốm yếu dù đang sốt. Do đó, việc chăm sóc cần dựa trên mức độ khó chịu của bé.

• Bù nước tích cực: Hãy khuyến khích trẻ uống nhiều nước lọc, nước trái cây hoặc sữa để bù lại lượng nước thất thoát do thân nhiệt tăng cao.
• Trang phục thoáng mát: Nên cho trẻ mặc quần áo mỏng nhẹ, thấm hút mồ hôi tốt để nhiệt cơ thể dễ dàng thoát ra ngoài.
• Xử lý khi trẻ bị ớn lạnh: Nếu bé kêu lạnh hoặc run, bạn có thể đắp một chiếc chăn mỏng cho đến khi bé cảm thấy ấm hơn, nhưng tuyệt đối không ủ ấm quá kỹ vì sẽ khiến nhiệt độ tăng cao thêm.
• Sử dụng thuốc hạ sốt: Đối với trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, bạn có thể cho dùng Acetaminophen hoặc Ibuprofen. Cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng để dùng đúng liều lượng theo cân nặng. Nếu trẻ có bệnh lý nền hoặc đang dùng thuốc khác, bắt buộc phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Hướng dẫn chăm sóc cho người lớn

Người lớn khi sốt cao thường sẽ cảm thấy rất mệt mỏi và kiệt sức. Quy trình chăm sóc bao gồm các bước sau:

• Duy trì lượng nước cho cơ thể: Uống nhiều nước là yếu tố then chốt để ngăn ngừa mất nước và giúp cơ thể hạ nhiệt tự nhiên.
• Giữ cơ thể thông thoáng: Mặc quần áo rộng rãi, chất liệu mát mẻ. Tránh mặc quá nhiều lớp áo gây bí bách.
• Giữ ấm vừa phải: Nếu xuất hiện cơn ớn lạnh, chỉ nên đắp một tấm chăn mỏng nhẹ để giữ ấm, tránh trùm chăn bông dày.
• Dùng thuốc hỗ trợ: Sử dụng các loại thuốc hạ sốt phổ biến như Acetaminophen hoặc Ibuprofen theo đúng hướng dẫn trên bao bì. Tương tự như trẻ em, người lớn có các vấn đề sức khỏe mãn tính cần tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi uống thuốc.

Đối tượng nào khi sốt không nên chăm sóc tại nhà?

Để đảm bảo an toàn, bạn cần nhận biết rõ những trường hợp tuyệt đối không được chủ quan tự điều trị tại nhà mà cần đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi

Đây là nhóm đối tượng đặc biệt nhạy cảm. Hệ miễn dịch của trẻ ở độ tuổi này chưa hoàn thiện, nên mọi cơn sốt đều có thể là dấu hiệu của một tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng. Do đó, nếu bé dưới 3 tháng tuổi bị sốt, cha mẹ cần đưa bé đi cấp cứu ngay lập tức, không được chần chừ hay tự ý dùng thuốc tại nhà.

Người xuất hiện các dấu hiệu thần kinh

Khi cơn sốt ảnh hưởng đến não bộ và hệ thần kinh, người bệnh cần được cấp cứu khẩn cấp. Các biểu hiện bao gồm:

• Xuất hiện các cơn co giật hoặc động kinh.
• Cổ bị cứng đờ, không thể quay hay cúi đầu.
• Trạng thái tinh thần bất ổn như lú lẫn, lơ mơ, buồn ngủ quá mức hoặc xuất hiện ảo giác.
• Trẻ em trở nên cực kỳ khó chịu, quấy khóc dữ dội hoặc dễ cáu gắt bất thường.

Người có nhiệt độ cơ thể quá cao hoặc sốt kéo dài

Những con số trên nhiệt kế và thời gian sốt là thước đo quan trọng để quyết định việc đi viện:

• Sốt quá cao: Nhiệt độ cơ thể vượt ngưỡng 40 độ C là mức nguy hiểm có thể gây tổn thương các cơ quan nội tạng.
• Sốt kéo dài: Nếu bạn đã tích cực áp dụng các biện pháp hạ sốt tại nhà nhưng tình trạng vẫn không thuyên giảm sau 3 ngày hoặc bệnh tình ngày càng chuyển biến xấu đi, hãy đến gặp bác sĩ ngay.

Người có các triệu chứng nghiêm trọng khác

Ngoài nhiệt độ cao, hãy quan sát các phản ứng khác của cơ thể:

• Đau đớn dữ dội: Người bệnh bị đau đầu như búa bổ mà các loại thuốc giảm đau thông thường không có tác dụng hoặc bị co thắt cơ bắp.
• Rối loạn tiêu hóa: Nôn mửa liên tục hoặc tiêu chảy tái phát nhiều lần gây mất nước.
• Phản ứng da và tim mạch: Xuất hiện phát ban lạ trên da, nhịp tim đập nhanh bất thường, hoặc cơ thể rét run cầm cập, răng va vào nhau không kiểm soát được.
• Rối loạn điều nhiệt: Sốt cao nhưng cơ thể hoàn toàn không đổ mồ hôi hoặc ngược lại là vã mồ hôi quá nhiều.

Người liên quan đến yếu tố môi trường và dịch tễ

Cần đặc biệt lưu ý đến hoàn cảnh khởi phát sốt:

• Sốc nhiệt: Nếu trẻ em hoặc người lớn bị sốt và có triệu chứng bất thường sau khi bị bỏ lại hoặc ở lâu trong xe ô tô nóng, đây là dấu hiệu của bệnh lý liên quan đến nhiệt rất nguy hiểm.
• Yếu tố dịch tễ: Nếu bạn vừa có chuyến đi du lịch nước ngoài về và bị sốt, hãy đến bệnh viện để kiểm tra các bệnh truyền nhiễm lạ.

Cần lưu ý điều gì khi chăm sóc người đang sốt?

Để quá trình hạ sốt diễn ra thuận lợi và không gây hại cho sức khỏe người bệnh, bạn cần ghi nhớ những lưu ý quan trọng dưới đây:

• Tuyệt đối không được sử dụng thuốc Aspirin để hạ sốt cho trẻ em và thanh thiếu niên vì những rủi ro nghiêm trọng về sức khỏe mà loại thuốc này có thể gây ra cho lứa tuổi này.
• Đối với trẻ sơ sinh, bạn không được tự ý cho bé uống bất kỳ loại thuốc giảm đau hay hạ sốt nào nếu chưa có sự đồng ý và chỉ định cụ thể từ các chuyên gia y tế.
• Không nên dùng các loại đồ uống chứa cồn như rượu bia hoặc chứa caffeine như trà và cà phê bởi chúng có tính lợi tiểu và sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng mất nước nhẹ của cơ thể.
• Sử dụng khăn ẩm thấm nước ấm để lau nhẹ nhàng lên các vùng da hở của người bệnh. Để tăng cường hiệu quả tản nhiệt qua cơ chế bốc hơi nước, bạn có thể kết hợp cho người bệnh ngồi ở nơi thoáng gió hoặc dùng quạt gió nhẹ.
• Tránh tắm hoặc chườm bằng nước lạnh hay nước đá. Nhiệt độ lạnh đột ngột sẽ khiến các mạch máu dưới da co lại làm nhiệt không thể thoát ra ngoài, đồng thời kích thích phản ứng run khiến cơ thể càng sản sinh thêm nhiều nhiệt năng hơn.

Cách chăm sóc người bị sốt là một quy trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và đặc biệt là kiến thức đúng đắn. Việc áp dụng các bước chăm sóc sẽ giúp quá trình hồi phục diễn ra nhanh chóng và an toàn hơn. Mong rằng những hướng dẫn này sẽ là cẩm nang hữu ích, giúp bạn tự tin chăm sóc người thân vượt qua cơn sốt một cách hiệu quả, an toàn.