Cách dạy trẻ tự kỷ tập nói theo phương pháp khoa học

Nếu kiên trì áp dụng các cách dạy trẻ tự kỷ tập nói có thể mang lại những kết quả và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của trẻ tự kỷ. Một số phương pháp chuẩn khoa học sau có thể sẽ giúp ích cho bạn trên hành trình đồng hành phát triển cùng con trẻ.

Tác động của tự kỷ đến việc phát triển giao tiếp ở trẻ

Tự kỷ là một rối loạn phát triển ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống, một trong số đó là khả năng nói và giao tiếp. Trẻ có thể thiếu kỹ năng giao tiếp cơ bản như nhìn vào mắt của người đối thoại, lắng nghe, hiểu ý kiến của người khác và đưa ra phản hồi thích hợp. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập và tương tác xã hội của trẻ.

Theo các nghiên cứu, khoảng 25 - 50% trẻ tự kỷ không phát triển được khả năng nói hoặc có khả năng nói hạn chế. Việc đọc hiểu ngôn ngữ, nhận biết và sử dụng ngôn từ, phát âm và điều chỉnh giọng nói đúng cách đều là những khó khăn mà trẻ tự kỷ thường gặp phải trong quá trình học tập ngôn ngữ. Do đó, trẻ khó có thể trò chuyện, kể chuyện hay giao tiếp một cách lưu loát, hiệu quả. Điều này dẫn đến cảm giác cô đơn, cảm thấy bị cô lập khi không thể tham gia vào các hoạt động cùng với bạn bè hoặc gia đình.

Mặc dù chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn nhưng trên thực tế, cấu tạo bộ máy phát âm của trẻ tự kỷ hoàn toàn như người bình thường, chỉ là trẻ chưa biết cách bật ra được tiếng nói. Với sự hỗ trợ và ứng dụng các cách dạy trẻ tự kỷ tập nói phù hợp, trẻ vẫn có thể phát triển khả năng giao tiếp một cách tích cực.

Tự kỷ là một rối loạn phát triển ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống

Bên cạnh đó, trẻ tự kỷ thường không thể thiết lập được kết nối xã hội, không có nhiều cơ hội để thực hành các kỹ năng ngôn ngữ. Trẻ thường có xu hướng không muốn chia sẻ ý tưởng của mình hoặc không hiểu được lời của người khác. Tác động của tự kỷ đến việc phát triển nói của trẻ là một vấn đề nghiêm trọng và cần được xử lý kịp thời. Tuy nhiên, cần nhớ rằng việc phát triển kỹ năng nói và giao tiếp của trẻ tự kỷ là một quá trình dài và phải được tiếp cận theo cách tinh tế, đúng đắn để đảm bảo sự tiến bộ, phát triển tốt nhất cho trẻ.

Các cách dạy trẻ tự kỷ tập nói hữu ích

Quá trình cải thiện khả năng giao tiếp và học nói của trẻ tự kỷ là một thách thức không hề nhỏ. Vậy cần thực hiện cách dạy trẻ tự kỷ tập nói như thế nào để hiệu quả?

Applied Behavior Analysis (ABA)

• Đánh giá tiền đề: Bước đầu tiên của ABA là đánh giá tiền đề, để xác định các hành vi mà trẻ đã học và chưa học được.
• Lập kế hoạch học tập: Sau khi đánh giá tiền đề, người thực hiện sẽ tạo ra kế hoạch học tập bằng cách xác định các mục tiêu học tập cụ thể và tạo ra các hoạt động học tập để đạt được mục tiêu đó.
• Theo dõi tiến trình: Khi trẻ thực hiện các hoạt động học tập, người thực hiện sẽ theo dõi tiến trình của trẻ và ghi lại các tiến bộ.
• Cung cấp phản hồi tích cực: Khi trẻ hoàn thành các hoạt động học tập thành công, người thực hiện sẽ cung cấp phản hồi tích cực, như lời khen hoặc phần thưởng.

Speech Therapy

• Đánh giá: Đầu tiên, đánh giá kỹ năng ngôn ngữ hiện tại của trẻ, bao gồm cả việc phát âm, hiểu và sử dụng ngôn ngữ.
• Xác định mục tiêu: Dựa trên kết quả đánh giá, xác định các mục tiêu học tập cụ thể.
• Kế hoạch học tập: Sau khi xác định các mục tiêu học tập, lên kế hoạch bao gồm các hoạt động như bài tập ngôn ngữ, chơi trò chơi với ngôn ngữ và các hoạt động giao tiếp với người khác.
• Thực hiện: Sau khi lập kế hoạch học tập, trẻ sẽ thực hiện các hoạt động học tập trong suốt quá trình điều trị. Theo dõi tiến trình của trẻ và điều chỉnh kế hoạch học tập nếu cần thiết.
• Phản hồi và tăng cường: Trong quá trình thực hiện các hoạt động học tập, hãy đưa ra những phản hồi cho trẻ (phản hồi tích cực giúp tăng cường các hành vi mong muốn, phản hồi tiêu cực giúp trẻ hiểu được các hành vi không mong muốn).

Dạy trẻ tự kỷ tập nói cần có sự kiên nhẫn, thấu hiểu

Picture Exchange Communication System (PECS)

• Xây dựng tập hình ảnh: Trẻ sẽ được hướng dẫn xây dựng tập hình ảnh bằng cách chọn các hình ảnh đại diện cho các vật dụng, hành động hoặc cảm xúc.
• Trao đổi hình ảnh: Sau đó trẻ sẽ được hướng dẫn sử dụng các hình ảnh này để trao đổi thông tin với người khác.
• Phát triển giao tiếp: Khi trẻ sử dụng các hình ảnh để trao đổi thông tin, trẻ sẽ được tăng cường giao tiếp bằng cách nhận được phản hồi tích cực từ người khác.

Play-based Therapy

• Tạo ra môi trường thân thiện với trẻ: Môi trường cần được thiết kế làm cho trẻ cảm thấy thoải mái, an toàn và thú vị. Các hoạt động vui chơi và những đồ chơi phù hợp để trẻ có thể tự do khám phá và chơi đùa.
• Khám phá sở thích của trẻ: Quan sát và khám phá sở thích của trẻ để chọn những hoạt động phù hợp và hấp dẫn.
• Tạo ra các kịch bản chơi: Tạo ra các kịch bản chơi, các tình huống xảy ra trong cuộc sống thường ngày, giúp trẻ tập trung vào việc giao tiếp và tương tác xã hội. Ví dụ, một kịch bản chơi có thể làm việc với các trường hợp khó khăn trong giao tiếp, giúp trẻ học cách nói "xin lỗi" hoặc "cảm ơn".
• Phản hồi tích cực: Phản hồi này sẽ giúp trẻ nhận ra những hành vi tích cực của mình và tiếp tục phát triển các kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp.

Social Stories

• Xác định các tình huống cần giải thích: Xác định và đưa ra các mô tả chi tiết về tình huống đó.
• Tạo ra câu chuyện đơn giản: Tạo ra một câu chuyện đơn giản và dễ hiểu về tình huống đó, sử dụng ngôn ngữ đơn giản, câu văn ngắn gọn, kết hợp cách thức đáp ứng và các biện pháp xử lý phù hợp.
• Quan sát và cung cấp phản hồi: Quan sát và cung cấp phản hồi cho trẻ khi trẻ đọc hoặc nghe câu chuyện, giải thích các ý chính và trả lời những câu hỏi mà trẻ có thể đặt ra. Giúp trẻ hiểu rõ hơn về tình huống và cách phù hợp để đáp ứng với tình huống đó.
• Luyện tập các kỹ năng: Đặt một số câu hỏi cho trẻ để luyện tập các kỹ năng xã hội và giao tiếp được mô tả trong câu chuyện.
• Đánh giá kết quả: Đánh giá kết quả của trẻ trong việc ứng xử với các tình huống xã hội và điều chỉnh lại phương pháp nếu cần thiết.

Mỗi trẻ tự kỷ có thể có nhu cầu và tiến độ tập nói khác nhau

Mỗi trẻ tự kỷ có thể có nhu cầu và tiến độ tập nói khác nhau, do đó việc chọn cách dạy tập nói phù hợp cần được tư vấn bởi các chuyên gia, quan trọng nhất là cần có sự kiên nhẫn, thấu hiểu và ủng hộ từ phụ huynh và người chăm sóc trẻ.

Những điều cần lưu ý khi dạy trẻ tự kỷ tập nói

Để giúp trẻ phát triển kỹ năng nói tiếng, có một số điều cần lưu ý và chú ý trong cách dạy trẻ tự kỷ tập nói. Sau đây, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu những điều đó.

• Khi dạy trẻ tự kỷ tập nói, cần tạo ra một môi trường học tập an toàn và đầy đủ tình cảm, cung cấp các đồ chơi và tài liệu phù hợp với sở thích của trẻ và tạo sự đồng cảm và ủng hộ cho trẻ.
• Các cách dạy trẻ tự kỷ tập nói cần được thiết kế phù hợp với năng lực và sở thích của trẻ. Ví dụ, nếu trẻ không thích nghe những câu chuyện dài, hãy tập trung vào các hoạt động thực tế hơn để giúp trẻ học tập và phát triển kỹ năng ngôn ngữ. 
• Cần tương tác thường xuyên và động viên trẻ trong quá trình học tập. Khi trẻ cố gắng nói, nên khuyến khích và làm cho trẻ biết rằng những gì trẻ nói là quan trọng, được lắng nghe. 
• Đánh giá tiến độ của trẻ thường xuyên và thích ứng phương pháp giảng dạy nếu cần thiết để đảm bảo tiến bộ của trẻ trong việc phát triển kỹ năng nói.
• Nếu trẻ không tiến bộ trong việc nói. Có thể thay đổi phương pháp giảng dạy hoặc cung cấp thêm hỗ trợ để giúp trẻ phát triển kỹ năng nói một cách hiệu quả hơn.

Cần phải lưu ý đến cách sử dụng từ ngữ và câu văn trong khi nói

Việc dạy trẻ tự kỷ tập nói đòi hỏi sự tập trung và kiên nhẫn từ các bậc phụ huynh và giáo viên. Để giúp trẻ phát triển kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp, cần tạo một môi trường an toàn và đầy đủ tình cảm cho trẻ. Hi vọng những thông tin về cách dạy trẻ tự kỷ tập nói trên đây đã bổ ích cho bạn và gia đình trong cuộc hành trình thấu hiểu, cảm thông và yêu thương của mình.

Đỗ Trúc

Nguồn tham khảo: Alobacsi.com