Chăm sóc người bệnh áp xe não: Lời khuyên từ chuyên gia

Áp xe não là bệnh rất nguy hiểm. Bệnh nhân nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời nguy cơ tử vong rất cao. Chính vì vậy, chăm sóc người bệnh áp xe não là một việc không hề đơn giản đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng của hệ thống y tế và người nhà bệnh nhân.

Áp xe não là gì?

Áp xe não là sự hình thành mủ trong mô não. Một trong số những nguyên nhân chính gây ra áp xe não có thể do chấn thương hoặc phẫu thuật. Nếu người bệnh phẫu thuật thần kinh hoặc bị chấn thương sọ não cũng sẽ có nguy cơ xảy ra tình trạng áp xe ở não. Nhiều trường hợp người bệnh bị đánh vào đầu dẫn tới vỡ xương sọ và những mảnh xương này có nguy cơ đâm vào các tế bào não và gây ra áp xe. Hoặc có những trường hợp có dị vật trong não ví dụ như viên đạn. Nếu những vật này không được lấy ra sẽ có nguy cơ dẫn tới viêm nhiễm và áp xe. 

Một số người bệnh bị áp xe não nguyên nhân lại do các bộ phận khác bị nhiễm khuẩn, lây lan lên não. Khi cơ thế có bộ phận khác bị nhiễm trùng, mầm bệnh có thể xâm nhập qua đường máu lên não và lây nhiễm sang não. Trong trường hợp này, bác sĩ cần phải tìm ra được nguồn bệnh để điều trị triệt để tận gốc.

Bên cạnh đó, một số trường hợp nhiễm trùng phổ biến gây ra tình trạng áp xe ở não có thể kể đến như viêm phổi, tình trạng nhiễm trùng phổi, nhiễm trùng van tim, các bệnh viêm nhiễm các bộ phận như viêm xoang, viêm tai giữa. Chính vì sự phức tạp của bệnh, việc chăm sóc người bệnh áp xe não đòi hỏi kỹ năng và sự hiểu biết nhất định.

Nguyên nhân gây ra áp xe não có thể do phẫu thuật thần kinh hoặc chấn thương sọ não

Áp xe não có dấu hiệu như thế nào?

Áp xe não trong mỗi trường hợp sẽ khác nhau tùy thuộc vào mức độ và tình trạng nghiêm trọng của bệnh. Một vài trường hợp bệnh diễn biến từ từ, một số trường hợp bệnh tiến triển rất nhanh, khiến não bị tổn thương. Áp xe não có 3 dấu hiệu chính sau đây:

• Xuất hiện tình trạng nhiễm trùng: Người bệnh áp xe não có dấu hiệu sốt cao từ 39 - 40 độ C. Tình trạng này xuất hiện khi ổ áp xe ở giai đoạn lan tỏa. Người bệnh sẽ đỡ sốt khi áp xe khu trú. Bên cạnh đó, người bệnh còn có cảm giác mệt mỏi, chán ăn, môi khô, lưỡi bẩn, sụt cân nhanh.
• Xuất hiện tình trạng tăng áp lực nội sọ: Biểu hiện là đau đầu âm ỉ, đau lan ra khắp đầu nhất là vùng có ổ áp xe khu trú. Tình trạng đau đầu sẽ tăng lên về đêm hoặc khi người bệnh thay đổi tư thế. Người bệnh cũng sẽ cảm giác buồn nôn, nôn mửa, nôn vọt.
• Hội chứng thần kinh khu trú: Nếu người bệnh có ổ áp xe ở một bên bán cầu, người bệnh sẽ bị liệt nửa người. Người bệnh có ổ áp xe ở hai bên bán cầu, người bệnh sẽ bị liệt tứ chi, liệt dây thần kinh sọ não, có các cơn động kinh cục bộ.

Chăm sóc người bệnh áp xe não như thế nào?

Chăm sóc người bệnh áp xe não đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng của không chỉ đội ngũ y tế mà cả người nhà của bệnh nhân. Chính vì vậy, cách chăm sóc người bệnh hợp lý cần có những bước sau:

Người bệnh cần được đánh giá và theo dõi thường xuyên

Việc theo dõi những biểu hiện lâm sàng và diễn biến của người bệnh áp xe não là vô cùng quan trọng. Người nhà cần báo ngay cho nhân viên y tế nếu người bệnh có những biểu hiện sau: 

• Người bệnh bị nhức đầu dữ dội và kéo dài, gia tăng khi người bệnh hoạt động, người bệnh rên, khóc, bứt rứt, mặt nhăn nhó, đau đớn, tri giác lơ mơ, kích thích, hôn mê.
• Người bệnh bị sốt, mạch tăng, huyết áp tăng, tím tái, lạnh run, vã mồ hôi, da nổi gai, mệt, nước tiểu ít, tiêu chảy, khô miệng, ăn không ngon, cơ căng cứng, cứng cổ, gia tăng co cứng những cơ nhỏ, đồng tử giãn, động kinh.

Biểu hiện nhức đầu dữ dội và kéo dài cần được kiểm tra kịp thời

Bệnh nhân phải được duy trì thở hiệu quả

Bệnh nhân phải được duy trì đường thở, đặt nội khí quản, thở máy theo y lệnh. Kiểm tra nồng độ oxy trong máu, thực hiện khí máu động mạch. Kiểm tra sự sống 1 - 2 giờ/lần. Bên cạnh đó, bệnh nhân cần được theo dõi dấu hiệu co kéo lồng ngực, dấu hiệu khó thở, nghe phổi.

Cần phòng tránh nhiễm trùng sau mổ

Bệnh nhân cần được theo dõi nhiễm trùng sau mổ một cách chặt chẽ. Theo dõi nhiệt độ và các dấu hiệu nhiễm trùng khác. Áp dụng kỹ thuật vô trùng khi chăm sóc người bệnh áp xe não. Sử dụng thuốc kháng sinh chống nhiễm trùng vết thương theo chỉ định, đồng thời cung cấp đủ nước, chăm sóc người bệnh sốt.

Tránh loét da

Người nhà bệnh nhân cần xoay trở người bệnh 2 giờ/lần, vệ sinh da sạch sẽ, kích thích xoa bóp tuần hoàn da 2 giờ/lần. Nên tập vận động cho bệnh nhân như vận động các khớp, duy trì cho bệnh nhân ở tư thế cơ năng.

Theo dõi dẫn lưu, chăm sóc dẫn lưu khô sạch và rút theo chỉ định của bác sĩ. Ghi chú cụ thể số liệu dịch hút ra để theo dõi. Vết mổ của bệnh nhân cần được thay băng khi thấm dịch, nên băng vết mổ cách xa dẫn lưu vì dẫn lưu có mủ.

Thông thoáng đường thở

Trong quá trình chăm sóc người bệnh áp xe não cần theo dõi và đánh giá tình trạng đờm nhớt người bệnh nhiều hay ít. Cung cấp đủ oxy cho người bệnh. Ngoài ra, cần duy trì đường thở thông thoáng, tránh gập cổ nếu người bệnh hôn mê và khi hôn mê người bệnh tiết nhiều đờm nhớt, đây là nguyên nhân chính gây nghẹt đường thở. Nhân viên y tế cần hút đờm cho người bệnh khi cần thiết, luôn duy trì đủ oxy trước, trong và sau khi hút đờm. Nếu bệnh nhân đặt nội khí quản thì điều dưỡng cần chăm sóc nội khí quản và vô trùng cho người bệnh.

Theo dõi mạch, nhiệt độ, nhịp thở, huyết áp, SpO2 và dấu thần kinh khu trú 1 đến 2 giờ/lần. Theo dõi chặt chẽ tri giác và có sự so sánh với lần trước. Thuốc cấp cứu và dụng cụ cấp cứu luôn được giữ bên cạnh giường bệnh. Không nên cho người bệnh ăn qua đường miệng để tránh nguy cơ thức ăn tràn vào đường thở do nôn ói hay do mất phản xạ nuốt.

Người nhà bệnh nhân cần tìm hiểu việc chăm sóc người bệnh áp xe não thế nào cho hiệu quả

Giữ không gian an toàn

Đánh giá tình trạng nhận thức và hiểu biết của bệnh nhân thường xuyên. Nếu tri giác người bệnh giảm hay tâm thần không ổn định nên xây dựng và duy trì môi trường an toàn cho người bệnh như tránh tiếng ồn mạnh, ánh sáng gắt, chói làm gia tăng kích thích cho người bệnh.

Gia đình hãy giúp người bệnh định hướng lại thời gian, không gian, con người, nơi chốn, kích thích cảm giác nếm, ngửi, xúc giác, vị trí. Phân biệt để người bệnh sử dụng ánh sáng ngày và đêm thích hợp, giấc ngủ sảng khoái.

Áp xe não là một bệnh lý vô cùng nguy hiểm và có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Chính vì vậy việc chữa trị và chăm sóc người bệnh áp xe não là việc rất khó khăn, đòi hỏi sự hiểu biết, quá trình theo dõi sát sao và hỗ trợ kịp thời để hạn chế tử vong. Đây là công việc cần sự góp sức, phối hợp chặt chẽ của nhân viên y tế và gia đình rất nhiều.

Thanh Hương

Nguồn tham khảo: Tổng hợp