Chảo chống dính bị tróc có độc hại không? Có nên tiếp tục sử dụng?

Chảo chống dính là vật dụng quen thuộc trong gian bếp của nhiều gia đình nhờ mang đến sự tiện lợi khi nấu nướng và dễ vệ sinh. Tuy nhiên, theo thời gian sử dụng, lớp chống dính có thể bị bong ra, trầy xước. Nhiều người băn khoăn không biết chảo chống dính bị tróc có ảnh hưởng đến sức khỏe không?

Chảo chống dính và lớp phủ chống dính là gì?

Chảo chống dính là một trong những vật dụng quen thuộc trong gian bếp của nhiều gia đình hiện đại. Nhờ ưu điểm tiện lợi khi vệ sinh, giúp món ăn hạn chế bị cháy khét và không cần dùng nhiều dầu mỡ, loại chảo này ngày càng được ưa chuộng.

Lớp phủ chống dính chính là yếu tố quan trọng nhất quyết định chất lượng và độ an toàn của chảo. Hiện nay, các loại lớp phủ phổ biến có thể kể đến như:

• PTFE (hay còn gọi là Teflon) là vật liệu tổng hợp có khả năng chống dính tốt và chịu nhiệt ổn định;
• Ceramic được làm từ khoáng chất vô cơ, an toàn và có độ bền cao;
• Granite coating là lớp phủ giả đá có tính thẩm mỹ, chống trầy xước khá tốt.

Mỗi loại lớp phủ đều có ưu điểm riêng, mang lại trải nghiệm nấu nướng tiện lợi hơn cho người dùng. Nhờ lớp phủ này, thức ăn ít bị bám dính vào bề mặt chảo, giúp quá trình nấu ăn diễn ra dễ dàng hơn.

Chảo chống dính bị tróc có độc không?

Chảo chống dính có an toàn cho sức khỏe không khi đã bị bong tróc không? Nhiều loại chảo chống dính hiện nay thường được phủ một lớp PTFE, vốn có khả năng ổn định ở nhiệt độ dưới 260°C. Khi lớp phủ bị bong tróc, một số mảnh vụn nhỏ có thể rơi vào thức ăn trong lúc nấu nướng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy phần lớn mảnh vụn này không bị tiêu hóa mà sẽ đi qua đường ruột rồi thải ra ngoài. Vì thế, nguy cơ gây độc ngay lập tức từ việc nuốt phải mảnh vụn Teflon là rất thấp.

Nhưng khi chảo chống dính bị tróc nhiều và được dùng ở nhiệt độ cao trên 300°C, rủi ro còn từ việc thực phẩm tiếp xúc trực tiếp với kim loại nền bằng nhôm kém chất lượng hoặc hợp kim chứa tạp chất (như chì, cadmium). Ở nhiệt độ cao và trong môi trường axit (ví dụ nấu canh chua, cà chua), nhôm có thể thôi nhiễm vào thực phẩm ở mức thấp.

Ngoài ra, khi bị đun quá nóng trên 260 - 300°C, lớp PTFE có thể phân hủy và giải phóng một số khí chứa fluorocarbon, có thể gây khó chịu đường hô hấp khi hít phải, ảnh hưởng tiêu cực đến gan và thận. Một số nghiên cứu còn ghi nhận tình trạng tăng stress oxy hóa trong cơ thể khi tiếp xúc lâu dài với các hợp chất từ lớp phủ kém chất lượng.

Chảo chống dính gây ung thư có không?

Chảo chống dính gây ung thư có thật không? Đây có lẽ là băn khoăn của đông đảo người dùng. Câu trả lời là không phải bản thân chảo chống dính nào cũng gây ung thư. PFOA được sử dụng trong quy trình sản xuất Teflon trước năm 2013, đã được nghiên cứu là có liên quan đến một số loại ung thư (ung thư thận, ung thư tinh hoàn). Hiện nay, phần lớn các nhà sản xuất uy tín (như Teflon, Dupont) đã loại bỏ PFOA. Và chảo chống dính đạt chuẩn quốc tế đều được gắn nhãn “PFOA free”.

Nguy cơ chỉ xuất hiện khi bạn sử dụng chảo kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn trong sản xuất. Một số loại chảo rẻ tiền có thể dùng PTFE kém chất lượng hoặc các loại nhựa công nghiệp khác. Chúng dễ bong tróc và phân hủy khi gặp nhiệt độ cao, sinh ra khí độc hoặc mảnh vụn lẫn vào thức ăn. Chúng cũng có thể chứa PFOA hoặc các hóa chất cấm khác có nguy cơ gây hại cho sức khỏe.

Ngoài ra, lớp lõi chảo giá rẻ đôi khi có thể chứa tạp chất kim loại nặng có độc tính cao như chì, cadmium. Khi chảo chống dính bị tróc, thực phẩm tiếp xúc trực tiếp với các chất này, lâu dài có thể tích tụ trong cơ thể và tăng nguy cơ ung thư. Sản phẩm trôi nổi cũng thiếu chứng nhận an toàn của FDA/EU, nên người dùng không thể biết chính xác các hóa chất tiềm ẩn trong sản phẩm.

Dấu hiệu nhận biết chảo chống dính nên thay mới

Trong quá trình sử dụng, chảo chống dính sẽ dần xuống cấp và mất đi khả năng an toàn vốn có. Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết đã đến lúc chảo chống dính bị tróc nên được thay mới:

• Lớp chống dính bong tróc nhiều hoặc xuất hiện các vết trầy xước lớn trên bề mặt chảo, dễ quan sát bằng mắt thường.
• Bề mặt chảo bị ngả màu, không còn trơn láng như trước, khiến dầu mỡ và thức ăn dễ bám dính, gây khó khăn trong quá trình nấu nướng và vệ sinh.
• Khi nấu ăn, thực phẩm dễ bị bám dính và cháy khét là dấu hiệu cho thấy lớp chống dính không còn phát huy tác dụng.
• Chảo đã được sử dụng trong thời gian quá lâu, thường trên 2 - 3 năm tùy chất lượng sản phẩm, bạn nên cân nhắc thay mới.
• Chảo sinh ra mùi khét bất thường dù nấu ở nhiệt độ vừa phải, có thể do lớp phủ bị xuống cấp hoặc do cặn dầu mỡ tích tụ.
• Khi đáy chảo không còn phẳng, nhiệt phân bố không đều, dễ gây cháy khét và giảm hiệu quả chống dính.
• Lớp chống dính bong ra thành mảnh lớn hoặc có mùi nhựa là dấu hiệu nguy hiểm. Nếu tiếp tục sử dụng có thể làm mảnh vụn hoặc hóa chất lẫn vào thực phẩm, ảnh hưởng sức khỏe.

Cách chọn và sử dụng chảo chống dính an toàn

Khi thay chảo mới, bạn nên ưu tiên sản phẩm của các thương hiệu nổi tiếng, có chứng nhận an toàn từ FDA, EU hoặc nhãn “PFOA-free”. Chảo chống dính an toàn thường sử dụng PTFE (Teflon) chất lượng cao hoặc ceramic (gốm) không chứa PFOA/PFOS. Cần tránh mua chảo giá quá rẻ, không nhãn mác, vừa nhanh hỏng, vừa tiềm ẩn nguy hiểm với sức khỏe.

Để đảm bảo an toàn và tránh chảo chống dính bị tróc, trong quá trình sử dụng bạn cần lưu ý những vấn đề sau:

• Chảo chống dính PTFE (Teflon) nên nấu ở nhiệt độ vừa phải, dưới 260°C. Nấu quá nóng có thể làm lớp phủ phân hủy, sinh ra khí độc và giảm hiệu quả chống dính.
• Dùng thìa gỗ, silicon hoặc nhựa an toàn, chịu nhiệt tốt để đảo thức ăn khi chiên xào bằng chảo. Bạn nên tránh dùng dụng cụ kim loại vì dễ làm trầy xước lớp chống dính.
• Tránh dùng miếng rửa thép, bột cọ mạnh, hóa chất tẩy rửa mạnh vì sẽ làm bong tróc lớp phủ. Nên dùng miếng bọt biển mềm để vệ sinh chảo chống dính.
• Không cho nước lạnh vào chảo đang nóng hoặc cất chảo nóng vào tủ lạnh. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể làm lớp chống dính nứt hoặc bong tróc.
• Cần treo chảo hoặc xếp chảo sao cho không chồng trực tiếp lên nhau để tránh trầy xước.

Nếu chảo chống dính bị tróc một vài vết nhỏ, mức độ ảnh hưởng chưa quá nghiêm trọng. Nhưng về lâu dài, việc tiếp tục sử dụng chảo chống dính đã bong tróc lại tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe. Để bảo vệ gia đình, bạn nên thay mới chảo khi có dấu hiệu hư hỏng rõ rệt và ưu tiên chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đạt tiêu chuẩn an toàn.