Chảo chống dính gây ung thư có thật không? Cách sử dụng an toàn

Trong căn bếp hiện đại, chảo chống dính gần như đã trở thành vật dụng quen thuộc. Loại chảo này giúp việc nấu nướng trở nên dễ dàng, tiết kiệm dầu mỡ và thời gian vệ sinh. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, cụm từ “chảo chống dính gây ung thư” xuất hiện nhiều trên các diễn đàn, mạng xã hội. Nỗi lo này khiến không ít người hoang mang và thậm chí bỏ dùng chảo chống dính.

Vậy thực tế có đáng lo như lời đồn không? Và chúng ta cần lưu ý gì để sử dụng chảo chống dính an toàn hơn?

Chảo chống dính gây ung thư?

Chảo chống dính thường được phủ một lớp PTFE (Polytetrafluoroethylene), hay còn gọi là Teflon. Bản thân PTFE khá ổn định ở nhiệt độ nấu ăn thông thường và không gây hại khi sử dụng đúng cách.

Điểm gây tranh cãi chính là PFOA, chất từng được sử dụng trong sản xuất PTFE. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy PFOA có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, và một số cơ quan y tế quốc tế đã phân loại PFOA là chất có khả năng gây ung thư cho người (IARC Monographs).

Tuy nhiên, một thông tin quan trọng ít được chú ý: Từ năm 2013, PFOA đã bị loại bỏ trong quy trình sản xuất Teflon. Điều này có nghĩa là các sản phẩm chảo chống dính hiện nay đa phần được gắn nhãn “PFOA-free”, tức là không chứa chất này nữa.

Vì vậy, không có bằng chứng khoa học nào cho thấy chảo chống dính hiện đại trực tiếp gây ung thư khi sử dụng đúng cách. Tin đồn “chảo chống dính gây ung thư” phần lớn xuất phát từ những thông tin cũ, không phản ánh đúng thực tế hiện tại.

Hóa chất PFAS và mối liên quan đến ung thư

PFAS là nhóm hóa chất tổng hợp, trong đó có PFOA và PFOS, từng được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp và sản phẩm tiêu dùng, bao gồm cả lớp chống dính của chảo. Điểm đặc biệt của PFAS là khả năng tồn tại bền vững, khó phân hủy, dẫn đến biệt danh “hóa chất vĩnh cửu”.

Một số nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra mối liên hệ giữa phơi nhiễm PFAS lâu dài và một số loại ung thư. Ví dụ:

• Nghiên cứu cho thấy nồng độ PFOA trong máu cao có liên quan đến nguy cơ ung thư thận.
• Các thí nghiệm trên động vật cũng ghi nhận PFOA và PFOS có thể gây hình thành khối u.
• Báo cáo y tế công cộng gần đây cũng thừa nhận mối liên quan giữa PFOA và ung thư thận, tinh hoàn.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng: Nguy cơ chủ yếu đến từ phơi nhiễm môi trường (nước, không khí, thực phẩm nhiễm PFAS), chứ không phải từ việc sử dụng chảo chống dính thông thường.

Khi nào chảo chống dính có thể gây hại cho sức khỏe?

Mặc dù an toàn ở nhiệt độ nấu ăn bình thường, nhưng PTFE có thể phân hủy nếu bị đun nóng trên 300 - 350 °C. Khi đó, lớp phủ sinh ra hơi khí độc. Nếu hít phải lượng khí này trong không gian kín, con người có thể gặp tình trạng được gọi là “polymer fume fever”, với các triệu chứng giống cúm như sốt nhẹ, ho, đau đầu, mệt mỏi.

Cần lưu ý thêm một số tình huống có thể làm tăng nguy cơ:

• Đun chảo khi không có thực phẩm bên trong.
• Sử dụng chảo đã bị bong tróc hoặc trầy xước nhiều.
• Nấu ăn ở nhiệt độ quá cao trong thời gian dài.

Điều này cho thấy, mối nguy thực sự đến từ cách sử dụng sai, chứ không phải từ bản thân chảo chống dính. Và quan trọng là những phản ứng này không liên quan đến ung thư mà chỉ gây khó chịu tạm thời.

Cách sử dụng chảo chống dính an toàn trong gia đình

Để yên tâm khi sử dụng chảo chống dính, bạn có thể áp dụng những lưu ý sau:

• Không làm nóng chảo trống: Luôn cho thực phẩm hoặc dầu vào trước khi bật bếp.
• Nấu ở nhiệt độ vừa phải: Không nên để bếp ở mức quá cao.
• Dùng dụng cụ gỗ, nhựa chịu nhiệt hoặc silicone: Hạn chế gây trầy xước lớp chống dính.
• Thay chảo mới khi lớp phủ bị bong tróc: Không nên tiếp tục sử dụng chảo đã hỏng.
• Thông gió bếp: Mở cửa sổ hoặc dùng máy hút mùi khi nấu ăn.

Ngoài ra, trên thị trường hiện nay, đa số sản phẩm đã được ghi nhãn “PFOA-free”, giúp người tiêu dùng yên tâm hơn khi lựa chọn. Việc ưu tiên các thương hiệu uy tín và tuân thủ hướng dẫn sử dụng là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe gia đình.

Từ những thông tin khoa học hiện có, có thể thấy rằng chảo chống dính gây ung thư là quan niệm chưa chính xác đối với các sản phẩm đang lưu hành hiện nay. Phần lớn lo ngại xuất phát từ PFOA, một chất đã bị loại bỏ khỏi quy trình sản xuất nhiều năm trước.

Nguy cơ sức khỏe được ghi nhận chủ yếu liên quan đến PFAS trong môi trường sống chứ không phải từ việc nấu ăn với chảo chống dính đạt chuẩn. Vì vậy, điều quan trọng là người dùng cần sử dụng chảo đúng cách, thay mới khi lớp chống dính bị hỏng và ưu tiên chọn sản phẩm có nhãn “PFOA-free”.

Thay vì quá lo lắng, hãy trang bị kiến thức chính xác và xây dựng thói quen nấu nướng an toàn. Đây chính là cách thiết thực nhất để bảo vệ sức khỏe gia đình và duy trì sự an tâm trong từng bữa ăn hàng ngày.