Chế độ ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản: Nên ăn gì, kiêng gì?

Giãn tĩnh mạch thực quản là một bệnh lý nguy hiểm, có thể gây ra xuất huyết tiêu hóa nghiêm trọng và đe dọa đến tính mạng của người bệnh. Bệnh thường gặp ở những người bị bệnh gan mạn tính, đặc biệt là xơ gan do rượu, viêm gan B, C. Ngoài việc tuân thủ các khuyến cáo của bác sĩ, để điều trị bệnh tốt hơn người bệnh cần chú ý đến chế độ ăn uống hàng ngày. Vậy chế độ ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản như thế nào? Bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Tìm hiểu bệnh giãn tĩnh mạch thực quản là gì?

Bệnh giãn tĩnh mạch thực quản là một biến chứng nguy hiểm của bệnh gan nặng, thường do xơ gan gây ra. Bệnh này khiến các tĩnh mạch ở phần dưới của thực quản bị giãn ra do áp lực máu tăng cao. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra chảy máu thực quản, sốc và tử vong.

Nguyên nhân chính của bệnh giãn tĩnh mạch thực quản là do tăng áp lực tĩnh mạch cửa (portal hypertension), tức là áp lực máu trong tĩnh mạch chính dẫn máu từ ruột và dạ dày về gan. Khi gan bị xơ hóa, máu không thể lưu thông qua gan một cách bình thường, dẫn đến tắc nghẽn và tăng áp lực. Để vượt qua tắc nghẽn, máu sẽ tìm kiếm các đường dẫn khác, chẳng hạn như các tĩnh mạch nhỏ ở thực quản, dạ dày, trực tràng và bẹn. Những tĩnh mạch này không được thiết kế để chịu áp lực cao, nên sẽ bị giãn ra và có thể bị vỡ.

Những triệu chứng thường gặp khi bị xuất huyết tiêu hóa do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản bao gồm:

• Nôn ra máu hoặc ói ra chất giống cà phê bã;
• Tiêu phân đen, nhão hoặc có máu;
• Cơ thể bị suy nhược, chóng mặt và huyết áp thấp;
• Tim đập nhanh, khó thở;
• Hoa mắt, mất ý thức.

Nếu có những triệu chứng trên, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bác sĩ sẽ dùng nội soi tiêu hóa để xác định mức độ giãn tĩnh mạch thực quản và nguy cơ xuất huyết. Có 4 độ giãn tĩnh mạch thực quản, từ độ I đến độ IV, tùy theo đường kính và hình dạng của búi giãn. Độ IV là độ nặng nhất, khi búi giãn lớn, nổi rõ và có dấu hiệu xuất huyết.

Chế độ ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản để hỗ trợ điều trị bệnh

Để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh giãn tĩnh mạch thực quản, ngoài việc tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần chú ý đến chế độ ăn uống hàng ngày. Chế độ ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản cần đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng, giúp bảo vệ gan, giảm áp lực tĩnh mạch cửa và ngăn ngừa táo bón. Dưới đây là một số lưu ý về chế độ ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản:

Những thực phẩm nên ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản

Thực phẩm giàu chất xơ: Chất xơ giúp ngăn ngừa táo bón, giảm áp lực lên các tĩnh mạch ở vùng thấp, làm giảm nguy cơ vỡ búi giãn. Những thực phẩm giàu chất xơ gồm rau xanh, củ quả, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạt chia, hạt lanh, các loại đậu...

Thực phẩm giàu protein nạc: Protein là chất dinh dưỡng quan trọng cho sự phục hồi và tái tạo các mô trong cơ thể, đặc biệt là gan. Người bệnh nên ăn các nguồn protein nạc như thịt gà, thịt bò, cá, tôm, trứng...

Thực phẩm có nhiều vitamin và các khoáng chất: Vitamin và khoáng chất rất cần thiết cho sự hoạt động của các tế bào, hệ miễn dịch và chống oxy hóa. Người bệnh nên ăn các thực phẩm giàu vitamin A, C, E, K, B, D và khoáng chất như sắt, kẽm, magie, canxi, đồng, mangan… Những thực phẩm có chứa nhiều vitamin và khoáng chất gồm cà rốt, bí đỏ, cải xanh, bông cải xanh, cam, chanh, dâu tây, kiwi, chuối, sữa, phô mai, thịt nạc, gan, huyết, hải sản…

Những thực phẩm cần tránh sử dụng

Trong chế độ ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản, để điều trị bệnh tốt hơn, người bệnh cần tránh dùng các loại thực phẩm sau:

• Thực phẩm giàu chất béo: Chất béo làm tăng áp tĩnh mạch cửa, gây khó tiêu, tăng nguy cơ béo phì và các bệnh tim mạch. Người bệnh nên hạn chế hoặc tránh các thực phẩm giàu chất béo như mỡ động vật, bơ, dầu mỡ, bánh ngọt, socola, kem, thịt mỡ, da gà, lòng đỏ trứng…
• Thực phẩm chứa nhiều muối: Muối làm tăng huyết áp, gây giữ nước, tăng áp lực tĩnh mạch cửa và làm tổn thương gan. Người bệnh nên hạn chế hoặc tránh các thực phẩm chứa nhiều muối như mắm, nước mắm, nước tương, muối ăn, muối tiêu, muối hột, muối tôm, muối mè, muối chua, dưa chua, cà chua đóng hộp, thịt muối, cá muối, phô mai, xúc xích, giăm bông…
• Thực phẩm chứa nhiều đường: Đường làm tăng lượng đường trong máu, gây tiểu đường, béo phì và các bệnh tim mạch. Người bệnh nên hạn chế hoặc tránh các thực phẩm chứa nhiều đường như đường trắng, đường nâu, mật ong, si rô, kẹo, bánh ngọt, socola, kem, nước ngọt, nước ép trái cây, trái cây có đường cao như nho, vải, mận…
• Thực phẩm kích thích: Các thực phẩm kích thích như cà phê, trà, rượu, bia, thuốc lá, ma túy… làm tăng huyết áp, gây kích ứng niêm mạc dạ dày, thực quản, làm tăng áp lực tĩnh mạch cửa và làm tổn thương gan. Người bệnh nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn các thực phẩm kích thích này.

Những lưu ý cho người bị giãn tĩnh mạch thực quản

Người bị giãn tĩnh mạch thực quản cần tuân thủ theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc, nội soi, phẫu thuật hoặc cấy ghép gan khi cần thiết. Ngoài ra, người bệnh cũng cần chú ý đến một số lưu ý sau để phòng ngừa và điều trị bệnh tốt hơn:

• Không uống rượu, bia, cà phê, trà, thuốc lá, ma túy và các chất kích thích khác, vì chúng có thể gây kích ứng niêm mạc thực quản, tăng áp lực tĩnh mạch cửa và làm tổn thương gan.
• Chế độ ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản cần lành mạnh, cân bằng, đa dạng và giàu dinh dưỡng.
• Ăn nhỏ miệng, nhai kỹ, không ăn quá no, chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày. Tránh ăn quá nhanh, nuốt khí, ăn cay, nóng, chua, đồ ăn khó tiêu hoặc gây dị ứng.
• Uống đủ nước, khoảng 1,5 - 2 lít mỗi ngày, tùy theo tình trạng sức khỏe và thời tiết. Tránh uống nước lạnh, nước ngọt, nước ép trái cây có đường cao hoặc có chất bảo quản.
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì hoặc suy dinh dưỡng. Béo phì có thể gây tăng áp lực tĩnh mạch cửa, tăng nguy cơ các bệnh tim mạch, tiểu đường và các bệnh gan nhiễm mỡ. Suy dinh dưỡng có thể làm giảm khả năng phục hồi và tái tạo các mô trong cơ thể, đặc biệt là gan.
• Tập luyện thể dục thể thao nhẹ nhàng và phù hợp với sức khỏe, như đi bộ, yoga, thở sâu. Tránh những hoạt động gây căng thẳng cho cơ bụng hoặc làm tăng áp lực trong bụng, như nâng vật nặng, ho khan, nôn mửa.
• Khi có dấu hiệu chảy máu tiêu hóa, như ói ra máu, phân đen như nhựa đường, chóng mặt, suy huyết áp, cần đi cấp cứu ngay lập tức. Không nên tự ý uống thuốc hay áp dụng các biện pháp dân gian mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh giãn tĩnh mạch thực quản, ngoài việc tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần chú ý đến việc ăn uống hàng ngày. Chế độ ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản cần đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng, giúp bảo vệ gan, giảm áp lực tĩnh mạch cửa và ngăn ngừa táo bón. Mong rằng bài viết trên của Nhà thuốc Long Châu đã giúp bạn hiểu rõ hơn về chế độ ăn cho người giãn tĩnh mạch thực quản để hỗ trợ điều trị bệnh tốt hơn.