Bệnh dị ứng là gì? Nguyên nhân gây bệnh và nguyên tắc phòng ngừa

Bệnh dị ứng là gì? 

Hiện tượng dị ứng được biết từ lâu đời, với những khái niệm khác nhau. Hippocrate (460 – 377 TCN) thời cổ La Mã, có lẽ là người đầu tiên chú ý đến biểu hiện dị ứng do thức ăn ở người bệnh: Sau bữa ăn, xuất hiện mày đay, mẩn ngứa, rối loạn tiêu hóa, phù nề một vài vùng trên cơ thể. Ông gọi đây là những tình trạng đặc ứng (idiosyncrasie).

Bụi lông, biểu bì súc vật (ngựa, cừu, chó, mèo,…) là những dị nguyên mạnh, gây nên hen phế quản và một số bệnh dị ứng khác ở công nhân các nhà máy thuộc da, nông trường chăn nuôi, xí nghiệp gà vịt, nhà máy lông vũ, các nhà chăn nuôi súc vật thí nghiệm, các trường đua ngựa.

Thực chất các phản ứng dị ứng là viêm dị ứng với cơ chế phức tạp. Viêm dị ứng là sự kết hợp các kháng thể dị ứng với phần dị nguyên trên bề mặt các tế bào mast và eosinophil, có sự tham gia của các tế bào T, B và các cytokine do các tế bào T, B sản sinh; đánh lưu ý đáp ứng dị ứng sớm và đáp ứng dị ứng muộn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh dị ứng

Đối với dị ứng thực phẩm

Dị ứng thực phẩm có thể gây sưng tấy, phát ban, buồn nôn, mệt mỏi,... Có thể mất một thời gian để một người nhận ra rằng họ bị dị ứng thực phẩm.

Đối với dị ứng theo mùa

Các triệu chứng dị ứng theo mùa có thể giống với các triệu chứng của cảm lạnh. Chúng bao gồm nghẹt mũi, chảy nước mũi và sưng mắt.

Đối với dị ứng nghiêm trọng

Dị ứng nghiêm trọng có thể gây ra sốc phản vệ. Đây là một trường hợp khẩn cấp đe dọa tính mạng có thể dẫn đến khó thở, choáng váng và mất ý thức.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh dị ứng

Sốc phản vệ là một phản ứng nghiêm trọng khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Hầu hết mọi người đều kết hợp sốc phản vệ với thực phẩm, nhưng bất kỳ chất gây dị ứng nào cũng có thể gây ra các dấu hiệu nhận biết:

• Đường thở đột ngột bị thu hẹp;
• Tăng nhịp tim;
• Có thể sưng lưỡi và miệng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh dị ứng

Các nhà nghiên cứu không chắc chắn chính xác lý do tại sao hệ thống miễn dịch gây ra phản ứng dị ứng khi một chất lạ bình thường vô hại xâm nhập vào cơ thể.

Dị ứng có một thành phần do di truyền từ gia đình. Điều này có nghĩa là cha mẹ có thể truyền lại bệnh dị ứng cho con cái của họ.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc (bị) bệnh dị ứng

Các loại chất gây dị ứng phổ biến bao gồm:

• Sản phẩm động vật: Chúng bao gồm lông thú cưng, chất thải của mạt bụi và gián.
• Thuốc: Thuốc penicillin và sulfa là những tác nhân thường gặp.
• Thực phẩm: Dị ứng lúa mì, các loại hạt, sữa, động vật có vỏ và trứng là phổ biến.
• Côn trùng đốt: Chúng bao gồm ong, ong bắp cày và muỗi.
• Các bào tử trong không khí từ nấm mốc có thể gây ra phản ứng dị ứng.
• Thực vật: Phấn hoa từ cỏ, cỏ dại và cây cối, cũng như nhựa từ thực vật như cây thường xuân độc và cây sồi độc, là những chất gây dị ứng thực vật rất phổ biến.
• Các chất gây dị ứng khác: Cao su, thường được tìm thấy trong găng tay và bao cao su, và các kim loại như niken cũng là những chất gây dị ứng phổ biến.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán bệnh dị ứng

Bác sĩ có thể chẩn đoán dị ứng theo một số cách.

Đầu tiên, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn và tiến hành khám sức khỏe. Họ sẽ hỏi về bất cứ điều gì bất thường mà bạn có thể đã ăn gần đây và bất kỳ chất nào bạn có thể đã tiếp xúc. Cuối cùng, xét nghiệm máu và xét nghiệm da có thể xác nhận hoặc chẩn đoán các chất gây dị ứng mà bác sĩ nghi ngờ bạn mắc phải.

Xét nghiệm máu dị ứng

Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để tìm sự hiện diện của các kháng thể gây dị ứng được gọi là immunoglobulin E (IgE). Đây là những tế bào phản ứng với chất gây dị ứng. Bác sĩ sẽ sử dụng xét nghiệm máu để xác định chẩn đoán nếu họ lo lắng về khả năng xảy ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Kiểm tra da

Xét nghiệm da là một loại xét nghiệm dị ứng phổ biến do bác sĩ chuyên khoa dị ứng thực hiện. Trong quá trình thử nghiệm này, da của bạn bị châm hoặc xước bằng kim nhỏ có chứa chất gây dị ứng tiềm ẩn. Phản ứng của da được ghi lại. Nếu bạn bị dị ứng với một chất cụ thể, da của bạn sẽ bị đỏ và viêm.

Phương pháp điều trị bệnh dị ứng hiệu quả

Cách tốt nhất để tránh dị ứng là tránh xa bất cứ thứ gì gây ra phản ứng. Nếu không thể, có các lựa chọn điều trị.

Thuốc

Điều trị dị ứng thường bao gồm các loại thuốc như thuốc kháng histamin để kiểm soát các triệu chứng. Thuốc có thể không cần kê đơn hoặc theo toa. Những gì bác sĩ đề nghị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của dị ứng của bạn.

• Thuốc kháng histamin ngăn chặn sự giải phóng histamin từ các tế bào mast, làm giảm các triệu chứng. Thuốc viên kháng histamin không gây ngủ có sẵn ở các hiệu thuốc mà không cần toa bác sĩ. Thuốc xịt mũi và mắt kháng histamin cũng có thể được sử dụng.

• Thuốc xịt mũi corticosteroid đặt trong mũi (INCS) có hiệu quả trong điều trị viêm mũi dị ứng từ trung bình đến nặng khi được sử dụng đúng cách. Có thể cần đơn thuốc đối với INCS liều mạnh hơn. Hãy hỏi dược sĩ hoặc bác sĩ của bạn để được tư vấn.

• Các liệu pháp kết hợp (INCS và kháng histamin) được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng từ trung bình đến nặng và mang lại những ưu điểm của cả hai loại thuốc.

• Thuốc nhỏ mắt dạng thuốc có thể hữu ích trong một số trường hợp, hãy hỏi ý kiến ​​của bác sĩ hoặc dược sĩ.

Liệu pháp miễn dịch

Liệu pháp miễn dịch dị ứng (còn được gọi là giải mẫn cảm) là một phương pháp điều trị lâu dài làm thay đổi phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với chất gây dị ứng. Nó liên quan đến việc sử dụng thường xuyên, tăng dần lượng chiết xuất chất gây dị ứng, bằng cách tiêm hoặc bằng viên nén, thuốc xịt hoặc thuốc nhỏ dưới lưỡi.

Epinephrine khẩn cấp

Nếu bạn bị dị ứng nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng, hãy tiêm thuốc epinephrine khẩn cấp. Thuốc tiêm ngăn chặn các phản ứng dị ứng cho đến khi có sự trợ giúp của nhân viên y tế.

Lưu ý: Các loại thuốc khi dùng phải tuân thủ theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh dị ứng

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 
• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.
• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

Chế độ dinh dưỡng:

Tránh tiêu thụ các chất kích thích như thức ăn quá cay nóng, rượu, bia, thuốc lá, vì những loại thực phẩm này có thể làm chậm quá trình lành vết thương và làm giảm tác dụng của thuốc điều trị.

Phương pháp phòng ngừa bệnh dị ứng hiệu quả

Không có cách nào để ngăn ngừa dị ứng. Nhưng có những cách để ngăn chặn các triệu chứng xảy ra. Cách tốt nhất để ngăn ngừa các triệu chứng dị ứng là tránh các chất gây dị ứng kích hoạt chúng.

Ngăn ngừa dị ứng theo mùa, tiếp xúc, và các dị ứng khác phụ thuộc vào việc biết vị trí của các chất gây dị ứng và cách tránh chúng. Ví dụ: Nếu bạn bị dị ứng với bụi, bạn có thể giúp giảm các triệu chứng bằng cách lắp đặt bộ lọc không khí thích hợp trong nhà, làm sạch ống dẫn khí và quét bụi nhà thường xuyên.