Chỉ số bilirubin bao nhiêu thì phải chiếu đèn? Quy trình chiếu đèn vàng da cho trẻ sơ sinh

Tăng bilirubin máu là tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh và nếu không được can thiệp kịp thời có thể gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh cũng như sức khỏe lâu dài của trẻ. Chiếu đèn là phương pháp được bác sĩ chỉ định nhằm giảm nồng độ bilirubin một cách hiệu quả và an toàn. Bài viết sau sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về ngưỡng bilirubin cần điều trị, quy trình chiếu đèn và những lưu ý giúp cha mẹ chăm sóc bé đúng cách trong giai đoạn này.

Chỉ số bilirubin bao nhiêu thì phải chiếu đèn?

Vàng da sơ sinh là tình trạng thường gặp trong những ngày đầu sau sinh, chủ yếu do nồng độ bilirubin trong máu tăng cao vượt ngưỡng chuyển hóa của gan. Khi bilirubin tích tụ quá nhiều trong máu và mô, nó có thể thấm qua hàng rào máu não, gây tổn thương thần kinh nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Chỉ định chiếu đèn (phototherapy) phụ thuộc vào tuổi sau sinh (tính theo giờ), tuổi thai, và các yếu tố nguy cơ kèm theo (như đẻ non, nhiễm trùng, tan máu, G6PD,…). Không có một ngưỡng bilirubin cố định áp dụng cho tất cả trẻ.

Tuy nhiên, có thể tham khảo khung chung như sau:

• Trẻ đủ tháng, khỏe mạnh: Xem xét chiếu đèn khi bilirubin toàn phần tiếp cận hoặc vượt ngưỡng khoảng 13-15 mg/dL (≈ 222-257 μmol/L) tùy tuổi giờ sau sinh theo biểu đồ chuẩn AAP.
• Trẻ sinh non hoặc có yếu tố nguy cơ: Ngưỡng chỉ định chiếu đèn thấp hơn và phải dựa vào biểu đồ riêng, không áp dụng chung mức 10-12 mg/dL cho tất cả trường hợp.
• Tốc độ tăng bilirubin nhanh (>0,5 mg/dL/giờ hoặc >5 mg/dL/ngày), vàng da xuất hiện sớm (<24 giờ) hoặc kéo dài > 1 tuần (trẻ đủ tháng) cũng là dấu hiệu cần theo dõi sát và can thiệp y khoa.

Lưu ý quan trọng: Việc quyết định chiếu đèn cần dựa vào biểu đồ bilirubin theo tuổi giờ (nomogram) và đánh giá bởi bác sĩ, không dựa duy nhất vào một con số bilirubin.

Chỉ số bilirubin trong máu trẻ sơ sinh tăng cao có nguy hiểm không?

Tăng bilirubin trong máu ở trẻ sơ sinh là tình trạng cần được theo dõi và can thiệp kịp thời, bởi nếu nồng độ bilirubin vượt ngưỡng an toàn, các biến chứng thần kinh nghiêm trọng có thể xảy ra. Khi bilirubin tự do thấm qua hàng rào máu não, chúng có thể gây nhiễm độc thần kinh, dẫn đến viêm não cấp, bại não hoặc rối loạn vận động, nhận thức.

Ở mức độ nặng, bilirubin tích tụ tại nhân xám nền của não gây ra vàng da nhân não, một biến chứng nguy hiểm có thể để lại di chứng suốt đời hoặc thậm chí tử vong. Vì vậy, việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp bảo vệ sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

Quy trình chiếu đèn vàng da cho trẻ sơ sinh

Chiếu đèn là phương pháp điều trị vàng da sơ sinh hiệu quả và an toàn, giúp chuyển hóa bilirubin gián tiếp trong máu thành dạng dễ tan trong nước để đào thải ra ngoài qua nước tiểu và phân. Quy trình chiếu đèn cần tuân thủ đúng kỹ thuật nhằm đạt hiệu quả tối ưu và hạn chế tối đa rủi ro cho trẻ.

Quy trình chiếu đèn vàng da sơ sinh gồm các bước chính sau:

• Đánh giá tình trạng trẻ: Bác sĩ thăm khám lâm sàng, đánh giá mức độ vàng da, chỉ số bilirubin trong máu và xác định chỉ định chiếu đèn phù hợp.
• Chuẩn bị thiết bị: Kiểm tra đèn chiếu, bước sóng (400-500 nm, cực điểm 450-460 nm), đảm bảo cường độ chiếu sáng ổn định và nhiệt độ môi trường phù hợp.
• Vệ sinh và chuẩn bị cho trẻ: Vệ sinh sạch lồng ấp, chuẩn bị băng che mắt, che kín bộ phận sinh dục để bảo vệ trẻ khỏi ánh sáng trực tiếp.
• Thực hiện chiếu đèn: Đặt trẻ vào lồng chiếu, để trần, chỉ mặc bỉm. Bật đèn chiếu và điều chỉnh khoảng cách chiếu hợp lý.
• Theo dõi liên tục: Nhân viên y tế hoặc người chăm sóc thay đổi tư thế trẻ 2-4 tiếng/lần để tăng diện tích da tiếp xúc ánh sáng, kiểm tra thân nhiệt, tình trạng da và biểu hiện bất thường.
• Đánh giá sau chiếu: Sau 12-24 giờ chiếu đèn, xét nghiệm bilirubin được thực hiện lại. Nếu chỉ số giảm về ngưỡng an toàn, bác sĩ sẽ ngừng chiếu; ngược lại, nếu bilirubin vẫn cao, có thể chỉ định kéo dài hoặc chuyển sang phương pháp thay máu.

Lưu ý khi chiếu đèn điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh

Chiếu đèn vàng da mặc dù là phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả cao, song cần tuân thủ nghiêm ngặt các lưu ý về kỹ thuật, theo dõi và chăm sóc để đảm bảo an toàn cho trẻ và tối ưu kết quả điều trị. Một số lưu ý quan trọng trong quá trình chiếu đèn gồm:

• Đảm bảo môi trường chiếu đèn phù hợp: Nhiệt độ phòng ổn định, ánh sáng đạt chuẩn, không có gió lùa; thiết bị được kiểm định thường xuyên.
• Theo dõi liên tục trong suốt thời gian chiếu: Kiểm tra thân nhiệt, tình trạng da, biểu hiện khó chịu hoặc mất nước của trẻ. Nếu có dấu hiệu bất thường như sốt, đỏ da, mẩn ngứa, phải báo ngay cho bác sĩ.
• Bảo vệ các vùng nhạy cảm: Che kín mắt bằng băng tối màu và che bộ phận sinh dục để tránh tổn thương do ánh sáng.
• Thay đổi tư thế định kỳ: Cứ 2-3 giờ nên xoay trở trẻ để toàn bộ bề mặt da được tiếp xúc với ánh sáng, giúp tăng hiệu quả điều trị.
• Đảm bảo dinh dưỡng và hydrat hóa: Cho trẻ bú thường xuyên để bổ sung nước và năng lượng, hỗ trợ đào thải bilirubin qua phân và nước tiểu.
• Không tự ý chiếu đèn tại nhà: Chiếu đèn không đúng kỹ thuật, cường độ hoặc bước sóng có thể gây bỏng da, mất nước hoặc không đạt hiệu quả điều trị.

Phụ huynh nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín có trang thiết bị hiện đại và đội ngũ chuyên môn để được theo dõi, chiếu đèn an toàn, hạn chế biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe lâu dài của trẻ.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ chỉ số bilirubin bao nhiêu thì phải chiếu đèn cũng như tầm quan trọng của việc theo dõi và điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh. Việc phát hiện sớm, đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ ngay từ những ngày đầu đời.