Xét nghiệm Bilirubin là gì và ý nghĩa của bilirubin trong y học

Bilirubin là sắc tố mật là một sắc tố màu vàng được hình thành từ sự thoái giáng các tế bào hồng cầu, bài tiết trong dịch mật một phần nhỏ từ myoglobin, nitric oxide cytochrome, synthase. Khi xét nghiệm Bilirubin trong máu làm cơ sở và cần thiết để bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe của con người, để đưa ra chẩn đoán và điều trị bệnh hiệu quả. Vậy xét nghiệm Bilirubin là gì? Hãy cùng tìm hiểu về vấn đề này trong bài viết dưới đây nhé!

Xét nghiệm Bilirubin là gì?

Khi bác sĩ chỉ định xét nghiệm Bilirubin là nhằm kiểm tra nồng độ Bilirubin trong máu. Khi thực hiện xét nghiệm phòng thí nghiệm sẽ thực hiện định lượng nồng độ Bilirubin trực tiếp. 

Xét nghiệm Bilirubin là gì và ý nghĩa của bilirubin trong y học

Thực hiện bằng cách lấy lượng Bilirubin trong cơ thể trừ đi lượng Bilirubin liên hợp sẽ ước lượng được chỉ số Bilirubin không liên hợp (gián tiếp). 

Nếu như xảy ra lượng Bilirubin gián tiếp hoặc trực tiếp lớn hơn lượng Bilirubin bình thường có thể nghĩ đến mắc những bệnh lý liên quan đến chuyển hóa bilirubin. Có thể là do nguyên nhân tại gan sau gan hoặc trước gan. 

Chỉ số Bilirubin của một người khỏe mạnh bình thường

Chỉ số Bilirubin của một người khỏe mạnh bình thường như thế nào? Nhiều người dù cầm bảng kết quả Bilirubin trên tay nhưng không biết kết quả đó như thế nào. Có một gợi ý về kết quả chỉ số Bilirubin ở người bình thường. Dựa vào gợi ý này bệnh nhân khi nhận kết quả xét nghiệm chỉ số Bilirubin co thể nhận định kết quả của mình một cách chính xác.

Đối với chỉ số Bilirubin toàn phần

Nếu là trẻ sơ sinh thì chỉ số Bilirubin nhỏ hơn 10mg/dl hay 171μmol/lit.

Còn đối với trẻ nhỏ (trên 1 tháng tuổi) thì chỉ số Bilirubin là dưới 17 μmol/lit.

Còn đối với người lớn chỉ số Bilirubin sẽ dưới 21 μmol/lit.

Chỉ số Bilirubin trực tiếp

Còn nếu xét nghiệm Bilirubin trực tiếp, nếu ở khoảng 0 - 5μmol/lit là chỉ số bình thường. 

Chỉ số Bilirubin gián tiếp

Khi xét nghiệm Bilirubin gián tiếp chỉ số 0 - 16μmol/lit là chỉ số của một người khỏe mạnh bình thường.

Tỉ lệ Bilirubin trực tiếp/Bilirubin toàn phần

Ở mức độ bình thường thì tỷ lệ Bilirubin tự do chiếm khoảng 20% và tỉ lệ bilirubin liên hợp chiếm khoảng 80%.

Ý nghĩa xét nghiệm Bilirubin đối với sức khỏe con người

Khi bác sĩ chỉ định xét nghiệm nào đó đều có mục đích nhất định, kể cả xét nghiệm Bilirubin. Đối với xét nghiệm Bilirubin sẽ có ý nghĩa sau:

Đối với trẻ sơ sinh khi xét nghiệm Bilirubin mục đích để chẩn đoán bệnh vàng da bệnh lý và thâm tím nặng khi sinh. 

Xét nghiệm bilirubin có ý nghĩa trong việc chẩn đoán nhiều bệnh

Mục đích của việc xét nghiệm này sẽ giúp bác sĩ có thể điều trị kịp thời trước khi Bilirubin gián tiếp dư thừa gây tổn thương những tế bào não hay còn gọi là vàng da nhân. Bởi vì nếu như gặp tình trạng này sẽ khiến trí tuệ trẻ chậm phát triển. Đồng thời có thể gây ra mất thính lực, chậm phát triển, suy giảm khả năng nhận thức, rối loạn vận động mắt,... có thể có nguy cơ tử vong. 

Còn đối với trẻ thanh thiếu niên và người lớn khi xét nghiệm Bilirubin mục đích là chẩn đoán và theo dõi những bệnh lý liên quan đến gan - mật. Có thể liên quan như viêm gan, ung thư gan, ung thư tuyến tụy, sỏi mật, viêm túi mật. Xét nghiệm này có thể đánh giá tình trạng bệnh hồng cầu liềm hay một số bệnh tán huyết hoặc dị ứng với máu nhận. Có thể phát hiện tình trạng nhiễm trùng sỏi mật, túi mật và phát hiện hội chứng Gilbert...

Ý nghĩa của xét nghiệm Bilirubin trong máu

Khi xét nghiệm Bilirubin trong máu nhằm mục đích để thăm dò trường hợp bị tắc mật trong và ngoài gan. Đồng thời xét nghiệm này có thể đánh giá tình trạng, mức của một bệnh lý về gan. Có ý nghĩa với việc theo dõi bệnh nhân điều trị bằng thuốc kháng lao.

Ý nghĩa của xét nghiệm trong nước tiểu

Khi xét nghiệm nước tiểu với mục đích để phân biệt các trường hợp vàng da do tan máu sẽ không thấy Bilirubin trong nước tiểu. Còn nếu như bệnh vàng da từ nguyên nhân do gan hoặc ứ mật thì có Bilirubin trong nước tiểu.

Khi nào cần xét nghiệm Bilirubin?

Thông thường bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân xét nghiệm Bilirubin có thể do nghi ngờ mắc một số bệnh nào đó. Nếu bệnh nhân có triệu chứng vàng da thì có thể sẽ được chỉ định làm xét nghiệm Bilirubin. Đối với người thường xuyên uống chất kích thích, chất cồn hoặc bệnh nhân bị ngộ độc thuốc.

 Thông thường khi nghi ngờ mắc bệnh nào đó bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm bilirubin

Khi tiếp xúc các virus viêm gan, hoặc khi nước tiểu có màu đậm, có tình trạng buồn nôn, nôn và khó chịu.

Khi bị đau bụng, mệt mỏi, uể oải hoặc có bệnh mãn tính về gan. Khi trẻ sơ sinh mắc bệnh vàng da hoặc bệnh nhân có nghi ngờ bị thiếu máu tán huyết.

Lưu ý khi xét nghiệm Bilirubin

hi thực hiện xét nghiệm Bilirubin cũng cần lưu ý một số vấn đề. Trước khi xét nghiệm cần nghỉ ngơi tránh luyện tập quá sức vì đây có thể là nguyên nhân dẫn tới tăng nồng độ Bilirubin. Trước khi xét nghiệm cần báo cho bác sĩ biết về tình trạng sử dụng thuốc liều cao các loại như penicillin,salicylate, barbiturate, thuốc kháng virus HIV Atazanavir... Những loại thuốc làm sai lệch kết quả có thể làm tăng hoặc giảm nồng độ bilirubin trong máu.

Đối với việc xét nghiệm Bilirubin sẽ cần ngừng ăn trước 4 giờ xét nghiệm.

Khi xét nghiệm nên thông báo cho nhân viên y tế nếu có những phản ứng với các thành phần của thuốc như dị ứng, chảy máu hoặc đang dùng thuốc chống đông máu như clopidogrel hay aspirin…

Sau khi xét nghiệm xong cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được giải đáp nếu như bạn có thắc mắc liên quan đến vấn đề này. Đặt miếng băng cá nhân vào khu vực tiêm trong vòng 20 phút và không nên dùng tay nâng vật nặng. Nếu gặp phải bất cứ tình trạng nào về sức khỏe như sốt cao, chảy máu, co giật hay dị ứng thuốc, nên báo ngay cho bác sĩ hoặc đến trạm y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Như vậy bạn đã có thể hiểu được khái niệm Bilirubin là gì và khi nào cần xét nghiệm và mục đích để làm gì. Hy vọng với những thông tin này sẽ giúp bạn chăm sóc sức khỏe cho mình và gia đình một cách tốt nhất.

Tuệ Nhi

Nguồn tham khảo: Tổng hợp