Chức năng của máu và cách giúp hệ tuần hoàn luôn khỏe mạnh

Chức năng của máu không chỉ là vận chuyển oxy và dưỡng chất đến từng tế bào mà còn tham gia điều hòa nhiệt độ, bảo vệ miễn dịch và duy trì sự sống. Để hiểu rõ hơn về vai trò thiết yếu của máu cũng như cách giữ cho hệ tuần hoàn khỏe mạnh, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

Chức năng của máu đối với cơ thể

Máu được xem là yếu tố nền tảng trong việc duy trì sự sống, đảm nhiệm vai trò trung tâm trong quá trình vận hành và phối hợp hoạt động của toàn bộ cơ quan. Vậy chức năng của máu đối với cơ thể là gì?

Vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng

Đây là chức năng quan trọng nhất của máu. Hồng cầu nhận nhiệm vụ mang oxy từ phổi đi khắp cơ thể, đồng thời lấy khí CO₂ thải ra ngoài. Máu cũng giúp vận chuyển nguồn dinh dưỡng gồm đường glucose, axit amin, axit béo, vitamin và khoáng chất để nuôi dưỡng tế bào, đảm bảo hoạt động trao đổi chất liên tục.

Đào thải độc tố và chất thải

Nhờ chức năng của máu, CO₂, urê, axit lactic và nhiều chất độc khác được đưa đến gan, thận, phổi hoặc tuyến mồ hôi để loại bỏ. Nhờ vậy, môi trường bên trong cơ thể luôn được duy trì ổn định và khỏe mạnh.

Hình thành cục máu đông ngăn chảy máu

Tiểu cầu và các yếu tố đông máu trong huyết tương giúp hình thành cục máu đông khi cơ thể bị thương. Quá trình này không chỉ ngăn mất máu mà còn khởi động quá trình liền vết thương, giúp cơ thể tự phục hồi.

Bảo vệ cơ thể chống nhiễm trùng

Máu chứa nhiều loại bạch cầu khác nhau như bạch cầu trung tính, lympho T, lympho B,... có khả năng nhận diện và tiêu diệt vi khuẩn, virus, ký sinh trùng xâm nhập. Ngoài ra, kháng thể trong máu còn giúp cơ thể có trí nhớ miễn dịch, chống lại tác nhân gây bệnh trong tương lai.

Chức năng của máu trong việc điều hòa thân nhiệt

Máu có khả năng phân phối nhiệt trong toàn cơ thể. Khi nhiệt độ môi trường thay đổi, mạch máu co giãn linh hoạt để giữ cho thân nhiệt ổn định ở mức khoảng 37°C. Đây là điều kiện cần thiết để enzyme và các phản ứng sinh học diễn ra bình thường.

Duy trì sự đồng bộ hoạt động của cơ quan

Máu vận chuyển hormone, chất điện giải (Na+, K+, Ca++) và các phân tử tín hiệu đến từng cơ quan. Nhờ đó, não, tim, gan, thận,... có thể phối hợp hoạt động nhịp nhàng, tạo thành một hệ thống thống nhất.

Tóm lại, chức năng của máu không chỉ dừng ở việc nuôi dưỡng mà còn điều hòa, bảo vệ và duy trì sự sống. Bất kỳ sự rối loạn nào của máu cũng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe toàn cơ thể.

Máu và các chất dinh dưỡng có trong máu

Máu là một dạng chất lỏng đặc biệt, lưu thông trong hệ tuần hoàn và đóng vai trò duy trì sự sống. Nhờ hoạt động bơm đẩy của tim, máu di chuyển qua hệ thống mạch máu gồm động mạch, tĩnh mạch và mao mạch, mang oxy cùng chất dinh dưỡng đến từng cơ quan, rồi quay trở về tim để tiếp tục vòng tuần hoàn.

Ở người, máu có màu đỏ đặc trưng và độ nhớt cao hơn nước. Sắc đỏ này đến từ hemoglobin - một loại protein giàu sắt trong hồng cầu. Khi gắn oxy, hemoglobin có màu đỏ tươi (oxyhemoglobin), còn khi nhả oxy sẽ chuyển sang màu đỏ sẫm (deoxyhemoglobin). Đây cũng là yếu tố then chốt giúp máu thực hiện chức năng vận chuyển dưỡng khí.

Nguồn gốc của các tế bào máu là tủy xương - cơ quan tạo máu chủ yếu. Tủy xương nằm ở những xương dẹt như xương sọ, xương chậu, xương ức, xương sườn và cả đầu xương dài như xương đùi, xương cánh tay. Tại đây, các tế bào gốc máu được hình thành, trải qua quá trình biệt hóa để trở thành hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu - ba loại tế bào chính tham gia duy trì sự sống.

Ngoài tủy xương, các cơ quan khác như lá lách, hạch bạch huyết và gan cũng đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất, tái chế và điều hòa tế bào máu, đảm bảo hệ tuần hoàn hoạt động cân bằng và linh hoạt trước mọi biến đổi trong cơ thể. Máu gồm hai phần chính: Huyết cầu (tế bào máu) và huyết tương cùng một số thành phần khác như:

• Hồng cầu: Chứa hemoglobin, chịu trách nhiệm vận chuyển oxy từ phổi đến các mô và mang CO₂ trở lại phổi.
• Bạch cầu: Thành phần quan trọng của hệ miễn dịch, có tác dụng chống lại vi khuẩn, virus, ký sinh trùng và các tác nhân gây bệnh khác.
• Tiểu cầu: Giúp đông máu, ngăn ngừa chảy máu quá mức khi cơ thể bị thương.
• Huyết tương: Là dịch lỏng chiếm 55% thể tích máu, chủ yếu là nước (khoảng 92%), ngoài ra còn chứa protein, hormone, enzyme, muối khoáng, vitamin, lipid và glucose. Đây chính là nguồn dinh dưỡng nuôi sống các cơ quan và điều hòa các chức năng sinh lý trong cơ thể.

Cách bảo vệ hệ tuần hoàn khỏe mạnh

Hiểu rõ chức năng của máu thôi là chưa đủ, để cơ thể luôn khỏe mạnh, bạn cần duy trì hệ tuần hoàn hoạt động trơn tru. Một số biện pháp đơn giản và hiệu quả gồm:

• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng: Chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá và các loại hạt giúp bổ sung vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa cho máu. Bên cạnh đó cũng hạn chế chất béo bão hòa, muối và đường để tránh nguy cơ xơ vữa động mạch, tăng huyết áp.
• Uống đủ nước: Nước chiếm hơn 90% thành phần huyết tương nên duy trì uống đủ 1,5 - 2 lít nước mỗi ngày giúp máu lưu thông dễ dàng, tránh tình trạng đặc quánh hay tụ máu.
• Vận động thường xuyên: Tập thể dục giúp tăng tuần hoàn máu, cải thiện chức năng tim phổi và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Các hoạt động như đi bộ nhanh, chạy bộ, đạp xe hay bơi lội đều có lợi cho hệ tuần hoàn.
• Kiểm soát cân nặng và huyết áp: Thừa cân, béo phì và huyết áp cao đều làm tăng gánh nặng cho tim, khiến máu khó lưu thông. Việc duy trì cân nặng hợp lý và kiểm tra huyết áp định kỳ là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe tim mạch.
• Tránh thuốc lá và rượu bia: Nicotine trong thuốc lá làm co mạch máu, giảm oxy trong máu, trong khi rượu bia gây tổn hại gan - cơ quan quan trọng trong lọc và tái chế máu. Vì vậy hãy hạn chế các thói quen này giúp máu và hệ tuần hoàn khỏe mạnh hơn.
• Nghỉ ngơi và giảm căng thẳng: Stress kéo dài làm tăng tiết hormone adrenaline và cortisol, gây rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp và cản trở tuần hoàn máu. Thay vào đó nên nghỉ ngơi đầy đủ, thiền, yoga hoặc nghe nhạc thư giãn sẽ giúp giảm áp lực cho hệ tim mạch.
• Khám sức khỏe định kỳ: Các bệnh lý về máu và tuần hoàn thường tiến triển âm thầm nên bất cứ ai cũng nên kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường về huyết học, tim mạch, từ đó có hướng xử lý kịp thời.

Nhìn chung, chức năng của máu vô cùng quan trọng, từ vận chuyển oxy, dinh dưỡng, đào thải độc tố cho đến bảo vệ cơ thể và điều hòa nhiệt độ. Để hệ tuần hoàn luôn khỏe mạnh, mỗi người cần duy trì lối sống khoa học, chế độ ăn uống hợp lý và thăm khám định kỳ.