Clo test: Phương pháp chẩn đoán nhiễm vi khuẩn HP

Có nhiều phương pháp để kiểm tra nhiễm trùng Helicobacter pylori, bao gồm kiểm tra vi khuẩn trực tiếp, đo hoạt động của enzyme niệu, phát hiện miễn dịch và phản ứng chuỗi polymerase. Trong đó, clo test (clotest) là phương pháp đơn giản, được sử dụng rộng rãi trong nội soi để xác định sự hiện diện của Helicobacter pylori.

Thông tin về vi khuẩn HP

HP là gì?

Helicobacter pylori (HP) được phát hiện lần đầu tiên bởi Barry J. Marshall và J. Robin Warren, người đoạt giải Nobel Sinh lý học và Y học năm 2005. Nó là một loại vi khuẩn gram âm sống trong lớp chất nhầy của dạ dày và tá tràng, là loại vi khuẩn duy nhất có thể tồn tại trong dạ dày. Nó có thể sản xuất urease để chuyển urê trong chất nhầy dạ dày thành amoniac để trung hòa axit dạ dày, bảo vệ bản thân khỏi sự tiêu diệt axit dạ dày và gây viêm dạ dày mãn tính, thậm chí loét dạ dày, tá tràng và ung thư dạ dày. Ngoài ra, còn có gen VacA và gen CagA lần lượt mã hóa độc tố không bào và các protein liên quan đến độc tố tế bào.

HP nguy hiểm như thế nào?

Helicobacter pylori là nguồn gốc của nhiều bệnh về đường tiêu hóa, ban đầu sẽ gây viêm dạ dày mãn tính, nếu không được điều trị có thể tiến triển thành viêm dạ dày nặng hơn như viêm dạ dày teo hoặc các tổn thương tiền ung thư như dị sản ruột niêm mạc dạ dày. Bước tiếp theo là sẽ tiến triển đến ung thư dạ dày.

Con đường lây truyền

Con đường lây truyền chính xác vẫn chưa được xác định, nhưng người ta biết rằng con đường lây truyền quan trọng nhất của Helicobacter pylori là lây truyền qua đường miệng. Theo nghiên cứu dịch tễ học, lây truyền từ người sang người trong gia đình là một nguồn quan trọng và hầu hết những người nhiễm bệnh đều bị lây nhiễm bởi các thành viên trong gia đình đã mang vi khuẩn này.

Các phương pháp chẩn đoán clo test

Helicobacter pylori (HP) là một trong những vi khuẩn gây bệnh phổ biến nhất, ảnh hưởng đến hơn một nửa dân số thế giới. Nhiễm HP có liên quan đến nhiều loại bệnh về đường tiêu hóa, chẳng hạn như viêm dạ dày mãn tính, loét dạ dày-tá tràng, khó tiêu không loét, ung thư dạ dày, ung thư hạch liên quan đến niêm mạc dạ dày,... và thậm chí cả các bệnh ngoài đường tiêu hóa.

Chẩn đoán sớm và điều trị sớm nhiễm HP là đặc biệt quan trọng. Các phương pháp phát hiện lâm sàng nhiễm HP chủ yếu được chia thành hai loại: Xâm lấn và không xâm lấn.

• Phương pháp phát hiện nhiễm HP xâm lấn: Các phương pháp phát hiện HP xâm lấn đều yêu cầu sinh thiết qua nội soi dạ dày trước và phân tích sau khi lấy mẫu. Các phương pháp chính bao gồm nuôi cấy phân lập và phết tế bào, nhuộm mô học, xét nghiệm urease nhanh (Clo test).
• Phương pháp phát hiện nhiễm HP không xâm lấn: Các phương pháp phát hiện HP không xâm lấn không cần nội soi dạ dày và dễ được chấp nhận hơn. Chúng chủ yếu bao gồm kiểm tra hơi thở C13/C14, phương pháp thử nghiệm, công nghệ miễn dịch huyết thanh phát hiện kháng nguyên hoặc kháng thể HP và phát hiện kháng nguyên HP trong phân.

Cơ chế hoạt động của Clo test

Clo test hay xét nghiệm urê nhanh là phương pháp phát hiện nhiễm HP xâm lấn, được thực hiện bằng các lấy mẫu sinh thiết khi nội soi. Trong quá trình nội soi dạ dày, các lát cắt được thực hiện gần môn vị dạ dày và đặt các lát cắt vào thuốc thử để quan sát sự thay đổi màu sắc. Nếu bạn bị nhiễm HP hay còn gọi là HP dương tính thì urease do Helicobacter pylori tiết ra được sử dụng để phân hủy urê thành amoniac, làm giá trị pH tăng lên khiến chất chỉ thị đổi màu (từ vàng sang đỏ).

Clo test là một phương pháp đơn giản và đã trở thành một công cụ quan trọng để chẩn đoán nhiễm trùng Helicobacter pylori ở những bệnh nhân viêm dạ dày mãn tính, nguy cơ cao phát triển loét dạ dày tá tràng.

Ưu nhược điểm của Clo test

Clo test có ưu điểm là mang lại kết quả trong thời gian ngắn, rẻ tiền và dễ sử dụng, với độ nhạy 75 - 100% và độ đặc hiệu 84 - 100%. Tuy nhiên, phương pháp này có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoại sinh, chẳng hạn như mật độ vi khuẩn, teo niêm mạc dạ dày và việc sử dụng thuốc gần đây, bao gồm thuốc kháng sinh và thuốc ức chế bơm proton. Cho nên, đây không phải là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán và các nghiên cứu gần đây đã khuyến nghị sử dụng hai hoặc ba kỹ thuật có sẵn, chẳng hạn như test hơi thở C13 (UBT), nuôi cấy và PCR, để chẩn đoán nhiễm H. pylori.

Clo test dương tính nên làm gì?

Khi xét nghiệm dương tính với Helicobacter pylori thì nên điều trị bằng liệu pháp kháng sinh. Hiện nay, phác đồ điều trị đầu tiên để điều trị nhiễm H. pylori được khuyến nghị bao gồm:

• Liệu pháp 3 thuốc: PPI + Clarithromycin + Amoxicillin/Metronidazole, trong 7 ngày ở Châu Âu và 10-14 ngày ở Hoa Kỳ.
• Liệu pháp 4 thuốc: PPI + Bismuth + Metronidazole + Tetracycline, trong 10 - 14 ngày; hoặc PPI + Amoxicillin + Metronidazole + Clarithromycin/Roxithromycin trong 5 - 7 ngày.

Nếu điều trị bậc một không thành công thì có thể áp dụng phương pháp điều trị bậc hai. Đơn thuốc bao gồm liệu pháp bốn thuốc có bismuth hoặc liệu pháp ba thuốc hoặc bốn thuốc có chứa levofloxacin, có thể được sử dụng như liệu pháp thứ hai.

Về việc bệnh nhân nên sử dụng liệu pháp nào thì nên được bác sĩ đánh giá. Những cân nhắc chính bao gồm liệu bệnh nhân có tiền sử dị ứng thuốc hay không và tỷ lệ kháng kháng sinh trong khu vực. Đồng thời, sự tuân thủ dùng thuốc của bệnh nhân cũng cần được xem xét và đưa ra lựa chọn phù hợp nhất.

Một số người sẽ gặp tác dụng phụ từ nhẹ đến trung bình trong quá trình điều trị HP, bao gồm buồn nôn, nôn, chóng mặt, khó chịu ở bụng, tiêu chảy, chán ăn,... Người dùng bismuth sẽ có phân sẫm màu hơn, thậm chí là phân đen, đây là sự thay đổi sau quá trình chuyển hóa bismuth chứ không phải là xuất huyết tiêu hóa.

Nếu việc điều trị bằng kháng sinh không thành công sau hơn hai lần, bệnh nhân nhiễm Helicobacter pylori kháng trị được khuyến cáo ưu tiên lựa chọn kháng sinh dựa trên kết quả xét nghiệm kháng thuốc (kháng sinh đồ).

Nhiễm HP dạ dày có thể dẫn đến loét dạ dày, loét tá tràng và thậm chí là ung thư dạ dày. Cho nên, việc chẩn đoán và điều trị sớm là vô cùng quan trọng. Clo test là một xét nghiệm đơn giản, nhạy cảm và có độ đặc hiệu cao cho phép bác sĩ nội soi chẩn đoán nhiễm Helicobacter pylori trong phòng nội soi. Xác định tình trạng nhiễm Helicobacter pylori bằng sinh thiết từ cơ thể dạ dày có độ nhạy cao hơn đáng kể so với sinh thiết hang vị.