Cường giáp có nguy hiểm không? Cách phòng ngừa và kiểm soát bệnh

Bệnh cường giáp ngày càng phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Tuy nhiên, không ít người còn chủ quan hoặc nhầm lẫn với các triệu chứng mệt mỏi thông thường. Việc hiểu rõ mức độ nguy hiểm của cường giáp sẽ giúp phát hiện sớm và điều trị hiệu quả, tránh những biến chứng nghiêm trọng đến tim mạch, mắt và cả tính mạng.

Cường giáp có nguy hiểm không?

Câu trả lời là có. Cường giáp có thể nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Ở cường giáp, hormone tuyến giáp dư thừa gây ra nhiều rối loạn nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể. Dưới đây là những biến chứng mà bạn có thể phải đối mặt khi mắc bệnh cường giáp:

• Tác động đến tim mạch: Hormone tuyến giáp dư thừa khiến tim đập nhanh, rối loạn nhịp tim như rung nhĩ hoặc nhịp nhanh. Những rối loạn này làm tăng nguy cơ đột quỵ và suy tim, đặc biệt ở những người có bệnh lý nền như tăng huyết áp hoặc bệnh mạch vành.
• Gây rối loạn chuyển hóa: Người bệnh thường gặp các triệu chứng như sụt cân không rõ nguyên nhân, yếu cơ, run tay, đổ mồ hôi nhiều và dễ kiệt sức. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến suy nhược cơ thể.
• Biến chứng về mắt: Ở những bệnh nhân mắc bệnh Basedow (một nguyên nhân phổ biến của cường giáp), biến chứng mắt có thể xảy ra bao gồm lồi mắt, khô mắt hoặc giảm thị lực. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, thị lực có thể bị tổn thương vĩnh viễn.
• Nguy cơ cơn bão giáp: Đây là một biến chứng cấp tính, hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm. Cơn bão giáp có thể gây sốt cao, mê sảng, huyết áp tụt và rối loạn nhịp tim nghiêm trọng.
• Loãng xương và tổn thương xương: Hormone tuyến giáp dư thừa làm tăng quá trình phân hủy xương dẫn đến loãng xương hoặc nguy cơ gãy xương dù chỉ va chạm nhẹ, đặc biệt ở người lớn tuổi.
• Rối loạn tâm thần: Cường giáp có thể gây lo âu, cáu gắt, mất ngủ hoặc thậm chí trầm cảm, làm giảm chất lượng cuộc sống và dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tâm thần khác.

Dấu hiệu nhận biết bệnh cường giáp bạn không nên bỏ qua

Nhận diện sớm các triệu chứng của cường giáp là chìa khóa để giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Các dấu hiệu phổ biến giúp nhận biết bệnh cường giáp bao gồm:

• Nhịp tim nhanh, đánh trống ngực: Người bệnh có thể cảm nhận tim đập mạnh hoặc không đều, đặc biệt khi nghỉ ngơi.
• Run tay, đổ mồ hôi nhiều: Run tay nhẹ, đặc biệt khi cầm đồ vật và đổ mồ hôi dù không hoạt động gắng sức.
• Sụt cân nhanh dù ăn uống bình thường: Đây là một trong những dấu hiệu điển hình, thường đi kèm với cảm giác đói liên tục.
• Khó ngủ, dễ cáu gắt: Người bệnh thường mất ngủ, lo âu hoặc dễ kích động hơn bình thường.
• Chu kỳ kinh nguyệt không đều ở nữ giới: Phụ nữ có thể gặp tình trạng kinh nguyệt thất thường hoặc mất kinh.
• Bướu cổ (tuyến giáp to): Tuyến giáp phình to, có thể nhìn thấy hoặc sờ thấy ở vùng cổ.
• Mắt lồi, mờ hoặc khô: Thường gặp trong bệnh Basedow, mắt có thể lồi, đỏ, khô hoặc cảm giác cộm.

Nếu bạn hoặc người thân gặp nhiều triệu chứng trên, hãy đến các cơ sở y tế chuyên khoa nội tiết để kiểm tra mức hormone tuyến giáp (TSH, FT3, FT4) và siêu âm tuyến giáp.

Nguyên nhân gây cường giáp và đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh

Hiểu rõ nguyên nhân gây cường giáp giúp bạn nhận biết nguy cơ và có biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Các nguyên nhân gây bệnh cường giáp phổ biến bao gồm:

• Bệnh Basedow: Đây là nguyên nhân hàng đầu trong các ca cường giáp. Bệnh Basedow là một rối loạn tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công tuyến giáp khiến nó sản xuất hormone quá mức.
• Bướu nhân độc tuyến giáp: Một hoặc nhiều nhân trong tuyến giáp hoạt động độc lập, tiết hormone quá mức, gây cường giáp.
• Viêm tuyến giáp: Viêm tuyến giáp (thường do virus hoặc sau sinh) có thể gây giải phóng hormone tạm thời dẫn đến cường giáp.
• Uống thuốc chứa iod hoặc hormone tuyến giáp quá liều: Một số loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng chứa iod hoặc hormone tuyến giáp có thể kích thích tuyến giáp hoạt động quá mức.

Đối tượng có nguy cơ cao mắc cường giáp bao gồm:

• Nữ giới: Phụ nữ có nguy cơ mắc cường giáp cao gấp 5 - 10 lần nam giới, đặc biệt trong độ tuổi 20 - 40.
• Người có tiền sử gia đình bị bệnh tuyến giáp: Nếu cha mẹ hoặc anh chị em mắc bệnh tuyến giáp, nguy cơ của bạn sẽ cao hơn.
• Người có bệnh tự miễn khác: Các bệnh như tiểu đường type 1, lupus ban đỏ hoặc viêm khớp dạng thấp làm tăng nguy cơ mắc cường giáp.
• Phụ nữ sau sinh: Biến động nội tiết sau sinh có thể gây rối loạn chức năng tuyến giáp, bao gồm cả cường giáp.

Các phương pháp điều trị cường giáp

Mặc dù cường giáp có thể gây biến chứng nghiêm trọng nhưng căn bệnh này hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, bác sĩ sẽ đề xuất một trong các phương pháp sau:

Dùng thuốc kháng giáp

Các thuốc như Methimazole hoặc Propylthiouracil (PTU) được sử dụng để ức chế sản xuất hormone tuyến giáp từ đó kiểm soát các triệu chứng như tim đập nhanh, run tay hoặc sụt cân. Trong đó:

• Methimazole thường là lựa chọn ưu tiên do hiệu quả cao và ít tác dụng phụ.
• PTU được chỉ định cho phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu vì an toàn hơn cho thai nhi.

Lưu ý: Bệnh nhân cần theo dõi công thức máu và chức năng gan định kỳ do thuốc có thể gây tổn thương gan hoặc giảm bạch cầu. Thời gian điều trị thường kéo dài 12 - 18 tháng, tùy thuộc vào đáp ứng của bệnh nhân.

Điều trị iod phóng xạ (I-131)

Phương pháp này sử dụng iod phóng xạ để phá hủy các tế bào tuyến giáp sản xuất hormone quá mức. Đây là lựa chọn phổ biến ở các nước phát triển như Mỹ. Điều trị iod phóng xạ giúp kiểm soát bệnh trong thời gian ngắn, với tỷ lệ thành công cao.

Khi áp dụng phương pháp điều trị này, bạn có nguy cơ bị suy giáp vĩnh viễn, yêu cầu bệnh nhân dùng hormone thay thế (levothyroxine) suốt đời.

Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú chống chỉ định với phương pháp điều trị này.

Phẫu thuật cắt tuyến giáp

Phẫu thuật cắt tuyến giáp được chỉ định trong các trường hợp bướu giáp lớn gây chèn ép (khó thở, khó nuốt), nghi ngờ ung thư tuyến giáp hoặc không đáp ứng với thuốc và iod phóng xạ.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể cần dùng levothyroxine để duy trì chức năng tuyến giáp và cần theo dõi định kỳ để phát hiện sớm các biến chứng như suy giáp hoặc tái phát bệnh.

Điều trị hỗ trợ

Trong điều trị cường giáp, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc để hỗ trợ điều trị bệnh. Chẳng hạn như:

• Thuốc chẹn beta (như propranolol) được sử dụng để kiểm soát các triệu chứng như nhịp tim nhanh, run tay hoặc lo âu trong giai đoạn đầu điều trị.
• Điều trị triệu chứng mắt (nếu có) bằng thuốc nhỏ mắt hoặc corticosteroid trong trường hợp bệnh mắt Basedow.

Cách phòng ngừa và kiểm soát bệnh cường giáp hiệu quả

Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn bệnh cường giáp do yếu tố di truyền và tự miễn, bạn vẫn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh thông qua các biện pháp sau:

Chế độ ăn và sinh hoạt hợp lý:

• Hạn chế thực phẩm giàu iod: Nếu bác sĩ chỉ định, hãy tránh các thực phẩm như hải sản, rong biển hoặc muối iod hóa để không làm tăng hoạt động tuyến giáp.
• Bổ sung dinh dưỡng cân bằng: Ưu tiên thực phẩm giàu protein, vitamin và khoáng chất (như cá, trứng, rau xanh) để hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
• Giảm căng thẳng, duy trì giấc ngủ tốt: Stress kéo dài có thể kích thích rối loạn miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp tự miễn như Basedow. Hãy thử thiền, yoga hoặc các bài tập thư giãn và đảm bảo ngủ đủ 7 - 8 tiếng mỗi đêm.

Theo dõi định kỳ:

• Khám sức khỏe tổng quát ít nhất 1 lần/năm, đặc biệt nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao (nữ giới, có tiền sử gia đình, sau sinh).
• Kiểm tra hormone tuyến giáp (TSH, FT3, FT4) và siêu âm tuyến giáp định kỳ để phát hiện sớm các rối loạn.
• Đối với người đã điều trị cường giáp, cần theo dõi lâu dài để tránh tái phát hoặc suy giáp.

Tránh tự ý dùng thuốc: Không sử dụng thuốc bổ sung iod, hormone tuyến giáp hoặc các thực phẩm chức năng liên quan đến tuyến giáp mà không có chỉ định của bác sĩ.

Đặc biệt lưu ý ở phụ nữ sau sinh: Kiểm tra chức năng tuyến giáp trong vòng 3 - 6 tháng sau sinh để phát hiện sớm các rối loạn, bao gồm cả cường giáp.

Cường giáp có nguy hiểm không? Câu trả lời là có nhưng bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc duy trì lối sống lành mạnh, khám sức khỏe định kỳ và tránh các yếu tố nguy cơ sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe tuyến giáp và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nếu bạn nghi ngờ mình có triệu chứng của cường giáp, đừng chần chừ, hãy đến các cơ sở y tế chuyên khoa nội tiết để được tư vấn và điều trị kịp thời.