Dấu hiệu ung thư đại tràng và các biện pháp phòng ngừa bệnh

Ung thư đại tràng thường tiến triển âm thầm và chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn, gây khó khăn cho việc điều trị và làm giảm tiên lượng sống. Tuy nhiên, nếu được chẩn đoán sớm, tỷ lệ sống sau 5 năm có thể đạt tới 90% theo các nghiên cứu lâm sàng. Để nâng cao cơ hội điều trị hiệu quả, việc nhận diện sớm các dấu hiệu cảnh báo ung thư đại tràng ngay từ giai đoạn đầu là vô cùng quan trọng.

8 dấu hiệu ung thư đại tràng điển hình

Ung thư đại tràng là một trong những bệnh ung thư đường tiêu hóa phổ biến nhất hiện nay, có tỷ lệ mắc cao ở cả nam và nữ. Ở giai đoạn sớm, bệnh thường không có triệu chứng đặc hiệu, khiến nhiều người chủ quan hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý tiêu hóa thông thường. Dưới đây là 8 triệu chứng ung thư đại tràng điển hình mà bạn cần đặc biệt lưu ý.

Đau bụng bất thường, kéo dài

Cơn đau bụng do ung thư đại tràng thường không theo quy luật rõ ràng, có thể âm ỉ hoặc dữ dội, xuất hiện ở vùng bụng dưới hoặc giữa bụng. Một số người cảm thấy đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn hoặc đau quặn thành từng cơn. Nếu cơn đau kèm theo căng trướng bụng, nôn ói, không đi tiêu được, rất có thể là dấu hiệu tắc ruột do khối u, cần đi khám ngay để được xử trí kịp thời.

Rối loạn tiêu hóa kéo dài không rõ nguyên nhân

Người bệnh có thể gặp tình trạng chán ăn, đầy bụng, khó tiêu, ăn không ngon miệng kéo dài, kèm theo sụt cân và mệt mỏi. Một số trường hợp xuất hiện rối loạn nhu động ruột, đi tiêu nhiều lần nhưng không thấy dễ chịu.

Đi tiêu ra nhầy máu, máu trong phân và/ hoặc rối loạn đi tiêu

Máu trong phân là dấu hiệu cảnh báo quan trọng của ung thư đại tràng. Máu có thể lẫn trong phân hoặc kèm theo dịch nhầy. Không giống bệnh trĩ, máu do ung thư đại tràng thường không tươi đỏ mà sẫm màu, xuất hiện lẫn đều trong khối phân. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến thiếu máu mạn tính, gây hoa mắt, chóng mặt, da xanh xao.

Thay đổi thói quen đi tiêu

Nếu bạn thường xuyên đi tiêu nhiều hơn hoặc ít hơn so với bình thường, hoặc cảm giác mắc đi tiêu nhưng không hết phân (mót rặn), đây có thể là dấu hiệu khối u đang chèn ép trong lòng đại tràng. Biểu hiện này thường tăng dần theo thời gian, song song với sự phát triển của khối u.

Tiêu chảy, táo bón hoặc cảm giác đi tiêu không hết (mót rặn)

Người bị ung thư đại tràng có thể luân phiên giữa giai đoạn táo bón kéo dài và tiêu chảy liên tục. Đây là hậu quả của việc khối u làm thay đổi cấu trúc và vận động của ruột, khiến việc bài tiết phân trở nên bất thường.

Thay đổi hình dạng phân (phân nhỏ, dẹt)

Khi khối u lớn dần, lòng đại tràng bị hẹp, khiến phân trở nên mảnh, dẹt như lá lúa hoặc như chiếc bút chì. Dấu hiệu này tuy nhỏ nhưng có giá trị chẩn đoán cao. Nếu hiện tượng này xuất hiện thường xuyên, đặc biệt ở người trên 40 tuổi, nên tầm soát ung thư đại tràng càng sớm càng tốt.

Giảm cân bất thường

Giảm cân nhanh chóng mà không thay đổi chế độ ăn uống hay tập luyện có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư. Cơ thể người bệnh ung thư đại tràng thường tiêu hao năng lượng lớn do khối u phát triển, đồng thời giảm hấp thu dinh dưỡng.

Mệt mỏi, suy nhược

Người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, giảm khả năng tập trung. Nguyên nhân là do mất máu âm thầm qua đường tiêu hóa và thiếu sắt. Dù nghỉ ngơi đầy đủ, cơ thể vẫn uể oải, không phục hồi được sức lực.

Các giai đoạn phát triển của bệnh ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng là bệnh lý ác tính bắt nguồn từ lớp niêm mạc trong của trực tràng, phần cuối của đại tràng. Giống như các ung thư khác, bệnh tiến triển qua nhiều giai đoạn, từ khi tế bào ung thư mới hình thành đến khi di căn sang cơ quan xa. Dưới đây là các giai đoạn phát triển của bệnh ung thư đại tràng:

Giai đoạn 1: Ung thư còn khu trú

Đây là giai đoạn sớm nhất, khi tế bào ung thư chỉ nằm trong niêm mạc và cận niêm mạc trực tràng, chưa lan ra ngoài hay đến hạch bạch huyết. Bệnh gần như không có triệu chứng, đôi khi chỉ rối loạn tiêu hóa nhẹ. Nếu phát hiện sớm, phẫu thuật cắt bỏ khối u giúp điều trị hiệu quả với tỷ lệ sống sau 5 năm lên đến 90-95%.

Giai đoạn 2: Ung thư xâm lấn thành trực tràng

Ở giai đoạn này, tế bào ung thư lan sâu qua lớp cơ, có thể chạm tới mô xung quanh nhưng chưa di căn hạch. Giai đoạn 2 được chia nhỏ thành 2A, 2B, 2C tùy mức độ lan rộng. Điều trị thường gồm phẫu thuật kết hợp hóa, xạ trị bổ trợ để hạn chế tái phát.

Giai đoạn 3: Lan đến hạch bạch huyết

Ung thư bắt đầu xâm nhập hệ thống bạch huyết, song chưa di căn xa. Dựa vào số lượng hạch bị ảnh hưởng, bệnh chia thành 3A, 3B và 3C. Phác đồ điều trị thường là phẫu thuật kèm hóa trị, xạ trị để tiêu diệt tế bào còn sót lại.

Giai đoạn 4: Ung thư di căn xa

Là giai đoạn muộn nhất, khi tế bào ung thư đã lan đến gan, phổi hoặc các cơ quan khác. Ở giai đoạn này, điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát tiến triển, giảm triệu chứng và kéo dài thời gian sống bằng hóa trị, xạ trị hoặc liệu pháp đích.

Làm gì khi có dấu hiệu nghi ngờ ung thư đại tràng?

Ung thư đại tràng là bệnh lý tiến triển âm thầm, dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa thông thường. Vì vậy, khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như đau bụng kéo dài, rối loạn đi tiêu, sụt cân không rõ nguyên nhân hay đi ngoài ra máu, người bệnh cần chủ động thăm khám sớm tại các cơ sở y tế chuyên khoa.

Các bước thăm khám và xét nghiệm thường bao gồm:

• Khai thác bệnh sử và yếu tố nguy cơ: Bác sĩ sẽ hỏi về thời gian, mức độ, tần suất xuất hiện triệu chứng, tiền sử cá nhân và gia đình có mắc ung thư đại trực tràng hay không.
• Khám lâm sàng và thăm trực tràng bằng tay (DRE): Giúp phát hiện sớm bất thường, khối u hoặc hẹp lòng trực tràng.
• Nội soi đại tràng: Là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán, giúp phát hiện tổn thương niêm mạc, khối u, polyp và thực hiện sinh thiết để xác định tế bào ung thư.
• Chẩn đoán hình ảnh: Bao gồm CT scan, MRI, hoặc siêu âm ổ bụng nhằm đánh giá mức độ xâm lấn và di căn.
• Xét nghiệm chuyên sâu: Kiểm tra đột biến gen (KRAS, NRAS, BRAF) hoặc tình trạng MMR để hỗ trợ định hướng điều trị trúng đích hoặc miễn dịch.

Cách phòng ngừa ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng là bệnh lý ác tính nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu phát hiện và kiểm soát sớm các yếu tố nguy cơ. Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả gồm:

• Nội soi đại trực tràng định kỳ: Khuyến cáo thực hiện từ sau 45 tuổi hoặc sớm hơn nếu có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế thịt đỏ, đồ chiên nướng, thực phẩm chế biến sẵn, thay vào đó tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám để bổ sung chất xơ, vitamin và chất chống oxy hóa.
• Hạn chế rượu, bia và thuốc lá: Hai yếu tố này làm tăng nguy cơ tổn thương DNA và thúc đẩy tiến trình sinh ung.
• Duy trì cân nặng hợp lý và vận động thường xuyên: Ít nhất 150 phút hoạt động thể lực/tuần giúp cải thiện nhu động ruột, giảm viêm và giảm nguy cơ ung thư.
• Bổ sung đầy đủ acid folic và vi chất chống oxy hóa: Giúp trung hòa các gốc tự do và bảo vệ tế bào niêm mạc ruột.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về các dấu hiệu ung thư đại tràng thường gặp, từ đó chủ động lắng nghe cơ thể và kịp thời thăm khám khi có bất kỳ biểu hiện bất thường nào. Hãy duy trì thói quen tầm soát sức khỏe định kỳ và xây dựng lối sống lành mạnh để bảo vệ hệ tiêu hóa và phòng ngừa ung thư đại tràng hiệu quả.