Dậy thì sớm có nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách chẩn đoán

Vấn đề dậy thì sớm hiện đang nhận được nhiều sự quan tâm từ cộng đồng khi độ tuổi trung bình bắt đầu dậy thì ngày càng sớm hơn trước rất nhiều, thậm chí trẻ phải đối mặt với nhiều ảnh hưởng về sức khỏe và tâm lý nghiêm trọng. Vì thế điều này làm nhiều bậc phụ huynh có con em dậy thì sớm trở nên lo lắng và đặt ra câu hỏi: "Liệu dậy thì sớm có nguy hiểm không?". Bài viết sau đây sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu về vấn đề này.

Dậy thì sớm có nguy hiểm không?

Trước câu hỏi nhận được nhiều sự quan tâm hiện nay của nhiều phụ huynh đó là dậy thì sớm có nguy hiểm không? Câu trả lời là có, đặc biệt trong các trường hợp dậy thì sớm nếu không được can thiệp đúng cách, khả năng trẻ phải đối mặt với nhiều ảnh hưởng về tâm lý và sức khỏe cụ thể:

Chiều cao bị hạn chế

Ảnh hưởng đầu tiên về thể chất đối với việc trẻ dậy thì sớm đó là chiều cao sẽ phát triển nhanh hơn các bạn cùng trang lứa ở thời điểm đang dậy thì, nhưng sau đó sự phát triển chiều cao sẽ dừng lại vì trẻ dậy thì sớm quá trình tăng trưởng cũng kết thúc sớm, dẫn đến độ tuổi trưởng thành trẻ dậy thì sớm sẽ có xu hướng thấp hơn nhiều so với các bạn dậy thì đúng tuổi hoặc trễ.

Tâm lý chịu ảnh hưởng

Khi đang trong giai đoạn dậy thì, tâm lý của trẻ rất dễ bất ổn, dễ bị căng thẳng và tự ti vì các bộ phận phát triển kích thước to hơn các bạn cùng trang lứa, đặc biệt là vấn đề chu kỳ kinh nguyệt gây khó chịu cho một đứa trẻ dưới 9 tuổi.

Ngoài ra khi nhận thấy bản thân khác so với các bạn của mình cũng sẽ trở thành nguyên nhân khiến trẻ dễ thay đổi về cảm xúc so với trước, dễ tức giận và cáu gắt hơn vì có thể bị bạn bè chọc ghẹo, nguy hiểm hơn trẻ bắt đầu tò mò về những nhu cầu tình dục quá sớm so với độ tuổi của mình.

Trước 2 ảnh hưởng lớn về tâm lý và thể chất của trẻ khi dậy thì sớm, ba mẹ cần đưa trẻ đến thăm khám ngay khi bé gái dậy thì trước 8 tuổi và bé trai trước 9 tuổi với các dấu hiệu dậy thì sớm bao gồm:

• Bé gái mọc lông nách, lông mu, bị đau ngực và tuyến sữa bắt đầu phát triển, sau đó từ 2 - 3 năm bé gái sẽ xuất hiện kỳ kinh nguyệt đầu tiên.
• Bé trai mọc lông nách, có dương vật và tinh hoàn bắt đầu to lên, cơ bắp phát triển, xuất hiện râu và giọng nói trầm.
• Cả bé trai và bé gái có da mặt bắt đầu nổi mụn, xuất hiện mùi cơ thể và chiều cao, cân nặng tăng nhanh.

Nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng dậy thì sớm

Vấn đề dậy của trẻ bắt đầu khi não sản xuất ra hormone giải phóng gonadotropin (GnRH) đến tuyến yên, kích thích sản xuất hormone estrogen ở nữ và hormone testosterone ở nam dẫn đến những thay đổi về mặt sinh học cơ thể qua các dấu hiệu như trên và thực tế sẽ có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Cụ thể có thể do trẻ xuất hiện khối u ở buồng trứng, tuyến yên, não,... hoặc gặp vấn đề bất thường về các loại rối loạn nội tiết tố, thần kinh trung ương, yếu tố di truyền từ gia đình, thậm chí có trường hợp không ghi nhận được nguyên nhân cụ thể gây ra và dưới đây là 2 trường hợp dậy thì.

Dậy thì sớm trung ương

Dậy thì sớm trung ương là trường hợp dậy thì sớm không thể xác định nguyên nhân chính xác, vì trong quy trình dậy của trẻ không có dấu hiệu bất thường nào cũng không tiềm ẩn vấn đề y tế nào. Vì thế đối với dậy thì sớm trung ương có thể liên quan đến vấn đề:

• Trẻ bị tăng sản thượng thận bẩm sinh - dạng rối loạn di truyền về quá trình sản xuất hormone ở tuyến thượng thận.
• Trẻ gặp hội chứng Albright làm ảnh hưởng đến sự phát triển của xương, nội tiết tố và màu da.
• Não hoặc tủy sống của trẻ bị tổn thương hoặc gặp bức xạ.
• Trẻ khi chào đời có khiếm khuyết như u phổi lành tính, tràn dịch não,...
• Hệ thống thần kinh có khối u xuất hiện.
• Trẻ bị suy giáp vì không sản xuất đủ lượng hormone cần thiết cho cơ thể.

Dậy thì sớm ngoại vi

Trường hợp dậy thì sớm thứ hai ít phổ biến hơn gọi là dậy thì sớm ngoại vi, không liên quan đến hormone GnRH và nguyên nhân chủ yếu do giải phóng estrogen ở buồng trứng và testosterone ở tinh hoàn hoặc có thể từ tuyến thượng thận và tuyến yên của trẻ.

Một số nguyên nhân khác có thể dẫn đến dậy thì sớm ngoại vi bao gồm:

• Trẻ mắc hội chứng Albright dẫn đến xương và da phát triển bất thường, rối loạn nội tiết tố.
• Trẻ tiếp xúc nhiều với các sản phẩm gây kích thích sản sinh estrogen hoặc testosterone như kem, thuốc mỡ,…
• Trẻ có khối u ở tuyến thượng thận hoặc tuyến yên gây tiết estrogen hoặc testosterone.
• Đối với nữ giới có thể liên quan đến các vấn đề u nang buồng trứng, u buồng trứng.
• Đối với nam giới có thể do có khối u trong tế bào tạo tinh trùng, tế bào tạo testosterone hoặc do di truyền.

Cách chẩn đoán dậy thì sớm hiện nay

Trước những nguyên nhân dẫn đến dậy thì sớm của trẻ, hiện nay có một số thủ thuật y khoa thường được bác sĩ chỉ định để chẩn đoán tình trạng này, cụ thể:

• Xét nghiệm tuyến giáp;
• Xét nghiệm máu nội tiết;
• Siêu âm tử cung;
• Siêu âm buồng trứng;
• Siêu âm bụng;
• Chụp X-quang bàn tay;
• Chụp cộng hưởng từ MRI.

Cách phòng ngừa tối đa nguy cơ dậy thì sớm ở trẻ

Đối với các phương pháp phòng ngừa dậy thì sớm, ba mẹ có thể áp dụng một số cách sau đây đối với trẻ:

• Xây dựng thói quen và khuyến khích trẻ chơi vận động thường xuyên để hạn chế béo phì, tăng sự phát triển về xương khớp,...
• Ba mẹ trang bị cho trẻ kiến thức giới tính và sức khỏe sinh sản để bé chuẩn bị tâm lý vững chắc trước khi bắt đầu dậy thì.
• Đảm bảo chế độ dinh dưỡng bổ sung cho trẻ, đặc biệt là nguồn vitamin và khoáng chất. Ba mẹ cần hạn chế cho trẻ ăn các thực phẩm đóng hộp, thức ăn nhanh,...
• Ba mẹ không nên cho bé sử dụng các thực phẩm chức năng hoặc mỹ phẩm không phù hợp với độ tuổi của bé.
• Ba mẹ nên cho bé khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sự phát triển của bé và can thiệp khi phát hiện những bất thường.

Hy vọng qua bài viết trên các bậc phụ huynh sẽ có câu trả lời cho mình về việc dậy thì sớm có nguy hiểm không, từ đó sẽ có sự chuẩn bị tốt nhất cho con của mình khi trẻ chuẩn bị bước vào tuổi dậy thì, đồng thời ba mẹ cũng cần dạy con về các kiến thức về sức khỏe sinh sản để trẻ tự học cách bảo vệ bản thân.