Điều trị ECMO là gì? Biến chứng và những lưu ý khi dùng ECMO

Phương pháp ECMO tim phổi nhân tạo nhằm cung cấp đủ oxy cho cơ thể người bệnh. Những trường hợp cần dùng ECMO là những bệnh nhân mắc bệnh lý nặng, có nguy cơ ngừng hô hấp hoặc ngừng tuần hoàn, có thể ảnh hưởng đến tính mạng. Vậy điều trị ECMO là gì? Dùng trong trường hợp nào và biến chứng khi dùng là gì?

Điều trị ECMO là gì? 

Vậy điều trị ECMO là gì? ECMO (viết tắt của Extracorporeal Membrane Oxygenation) là phương pháp oxy hóa qua màng ngoài cơ thể. Phương pháp này được ra đời với mục đích cấp cứu hô hấp tuần hoàn khi tim hoặc phổi hay cả hai đều không thể hoạt động một cách bình thường. Các bác sĩ có thể dùng công nghệ ECMO để thay thế tim, phổi trong một thời gian ngắn.

Thiết bị điều trị ECMO

Cấu tạo hệ thống của ECMO

Sau khi tìm hiểu về điều trị ECMO là gì, chúng ta sẽ tìm hiểu về cấu tạo của ECMO. Một hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể ECMO sẽ có những bộ phận như:

• Ống cannula, là thông tiếp cận mạch máu.
• Ống dẫn máu có tráng phủ heparin để hạn chế làm đông máu trong quá trình hoạt động của ECMO.
• Màng trao đổi oxy: Được cấu tạo bởi hàng ngàn các sợi rỗng để các tế bào hồng cầu đi vào và tiếp xúc gần với khí lưu thông.
• Bơm máu: Có 2 dạng bơm là dạng bơm trục lăn hoặc bơm ly tâm. Các nghiên cứu đã chứng minh được rằng việc dùng bơm ly tâm sẽ thích hợp hơn đối với hệ tuần hoàn ngoài cơ thể vì nó ít gây tan máu hơn bơm trục lăn.
• Bộ trao đổi nhiệt nhằm giữ ấm cho máu khi chúng đi qua hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể, không để xảy ra hiện tượng mất nhiệt khi dòng máu ngoài cơ thể lớn.

Hệ thống ECMO sẽ được kết nối với cơ thể người bệnh qua các ống cannula được đặt trong các động mạch, tĩnh mạch lớn ở các vị trí như chân, cổ và ngực. Hệ thống máy ECMO sẽ lấy máu từ cơ thể rồi bơm qua màng trao đổi oxy của hệ thống phổi nhân tạo.

Tại đây, dịch thẩm tách chạy xung quanh màng và tạo nên sự chênh lệch về áp suất thẩm thấu và nồng độ nhằm tạo điều kiện để đảm bảo sự diễn ra quá trình trao đổi dịch và các chất hòa tan. Bên cạnh đó, quá trình này cũng giúp tăng lượng oxy trong máu và hỗ trợ đào thải bớt carbon dioxide ra ngoài. 

Sau đó, bằng việc dùng một lực bơm tương đương sức co bóp của tim, ECMO sẽ giúp đưa máu đã được qua trao đổi khí và chất trở về với hệ tuần hoàn của cơ thể.

Ngoài ra, có hai cấu hình trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể đó là tĩnh mạch - tĩnh mạch và tĩnh mạch-động mạch. Cấu hình tĩnh mạch - động mạch được dùng nhằm đảm bảo quá trình trao đổi khí và hỗ trợ huyết động. Còn cấu hình tĩnh mạch - tĩnh mạch dùng chủ yếu để có thể đảm bảo nhu cầu về oxy và thể tích tuần hoàn cho cơ thể.

Trường hợp nào sẽ sử dụng ECMO?

Phương pháp ECMO tim phổi nhân tạo giúp cung cấp đủ oxy cho cơ thể người bệnh. Mặc dù, ECMO không thể giúp chữa lành bệnh phổi hoặc tim cho bệnh nhân tuy nhiên cũng giúp họ được vượt qua cơn nguy kịch.

ECMO được dùng chủ yếu cho trẻ em, tuy nhiên với những bệnh nhân suy tim, suy hô hấp thì vẫn có thể dùng được bình thường. Công việc của ECMO nhằm đưa máu ra bên ngoài cơ thể, đồng thời giúp loại bỏ cacbon dioxit và thêm oxy vào tế bào hồng cầu. Công nghệ ECMO được dùng cho nhiều trường hợp người bệnh bị suy tim, suy hô hấp giai đoạn cuối. 

Sử dụng ECMO cho bệnh nhân suy tim

Ngoài ra, có thể dùng với mục đích nhằm kéo dài sự sống nhằm giúp cho bác sĩ tìm ra nguyên nhân khiến tim ngừng đập. Dưới đây là một số trường hợp bác sĩ có thể yêu cầu dùng máy thở ECMO:

• Sốc tim, ngừng tim.
• Người bệnh bị suy hô hấp.
• Tim gặp vấn đề sau khi thực hiện phẫu thuật tim.
• Duy trì sự sống cho người bệnh khi cấy ghép tim, ghép phổi hoặc đặt một thiết bị hỗ trợ tâm thất.
• Điều trị sốc do nhiễm trùng.

Một số biến chứng khi điều trị bằng kỹ thuật ECMO

Dưới đây là một số biến chứng phổ biến khi điều trị ECMO:

Thần kinh

Điều trị bằng ECMO đối với người lớn có thể gây hậu quả phổ biến là chấn thương thần kinh. Đây là tình trạng xuất huyết dưới màng nhện, nhồi máu ở vùng nhạy cảm của não, thiếu máu cục bộ, hôn mê không biết nguyên nhân, não thiếu oxy cục bộ và chết não. Khả năng xuất huyết rơi vào khoảng 30 - 40% bởi thuốc chống đông máu có chứa heparin được truyền vào liên tục, từ đó làm rối loạn chức năng của tiểu cầu. Phẫu thuật có thể giúp khắc phục tình trạng này được là duy trì số lượng tiểu cầu lớn hơn 100000/mm³.

Điều trị bằng ECMO đối với người lớn có thể gây hậu quả là chấn thương thần kinh.

Máu

Tình trạng giảm tiểu cầu trong máu nguyên nhân là do thuốc chống đông máu heparin, do vậy khi uống thuốc nên dùng thuốc không chứa heparin. Bên cạnh đó còn có một lưu lượng máu ngược dòng trong động mạch chủ đồng thời đi xuống ngay cả khi tĩnh mạch và động mạch đùi đang nối với máy chạy tim phổi nhân tạo. 

Sinh non

Không dùng phương pháp ECMO cho trẻ sinh non dưới 32 tuần tuổi để duy trì sự sống bởi vì rủi ro xuất huyết nội sọ là rất cao.

Những lưu ý khi điều trị ECMO

Khi thực hiện điều trị ECMO bạn cần lưu ý:

• VV ECMO được bác sĩ chỉ định dùng cho bệnh nhân suy hô hấp còn VA ECMO được dùng cho bệnh nhân bị suy tim.
• Đối với kỹ thuật VV ECMO thì tốc độ máu càng cao sẽ càng tốt bởi nó giúp hỗ trợ việc trao đổi oxy. Còn với VA ECMO thì tốc độ máu phải đủ cao để có đủ áp lực cùng với độ bão hòa oxy hemoglobin tĩnh mạch vừa đủ nhằm để đảm bảo lượng máu được đưa ra.
• Nếu quá tải chất lỏng trong cơ thể người bệnh thì áp dụng biện pháp lợi tiểu tích cực cho đến khi ổn định trên ECMO. Ngược lại, sử dụng biện pháp siêu lọc dùng cho người bệnh đang duy trì sự sống bằng ECMO.
• Khi máu ra khỏi tâm thất trái có thể xuất hiện sự hình thành máu đông bởi chức năng của tâm thất trái đã bị suy giảm.

Qua bài viết này, ắt hẳn bạn đọc đã có cho mình thêm nhiều thông tin hữu ích về việc điều trị ECMO là gì? Cấu tạo, biến chứng và lưu ý khi điều trị ECMO. Mọi người cần nhớ rằng Trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể ECMO là phương pháp y khoa đòi hỏi bác sĩ và kỹ thuật viên có chuyên môn nghiệp vụ cao mới có thể tiến hành thành công được vì vậy hãy lựa chọn các cơ sở y tế uy tín và nhiều kinh nghiệm để thực hiện.

Phương Nhi

Nguồn tham khảo: Tổng hợp