Đông lạnh hồng cầu có tác dụng gì?

Hồng cầu có vai trò quan trọng với sức khỏe, trong đó, việc truyền hồng cầu cho người mất máu trong cấp cứu, phẫu thuật rất cấp thiết. Tuy nhiên một số nhóm máu hiếm không có sẵn thì việc đông lạnh hồng cầu là giải pháp cấp thiết.

Vai trò của hồng cầu

Các tế bào huyết sắc tố trong hồng cầu giúp máu có màu đỏ và chiếm khoảng 40 - 45% thể tích máu. Các tế bào hồng cầu được sản xuất trong tủy xương với chu kỳ 120 ngày. Chức năng chính của hồng cầu là mang oxy từ phổi và đưa nó đi khắp cơ thể và vận chuyển carbon dioxide trở lại phổi để thở ra.

Chức năng của hồng cầu có thể đáp ứng nhu cầu trao đổi khí của cơ thể hay không sẽ có liên quan chặt chẽ đến số lượng hồng cầu khỏe mạnh trong cơ thể. Phụ nữ thường có số lượng hồng cầu thấp hơn nam giới và số lượng hồng cầu có xu hướng giảm theo tuổi tác. Kết quả xét nghiệm số lượng hồng cầu được dùng để chẩn đoán các vấn đề về sức khỏe liên quan đến máu.

Nếu cơ thể thiếu hồng cầu, hay còn gọi là thiếu máu, người bệnh sẽ luôn cảm thấy mệt mỏi, yếu hơn bình thường. Thiếu máu là một vấn đề sức khỏe tương đối phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng thiếu hồng cầu hoặc nồng độ huyết sắc tố trong máu thấp bất thường. Tình trạng thiếu hồng cầu sẽ dẫn đến các cơ quan thiếu oxy do chúng có chức năng chính là vận chuyển oxy cho cơ thể. Khi lượng oxy không đủ sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tử vong.

Hồng cầu đông lạnh là gì?

Vòng đời của hồng cầu trong cơ thể thường là 120 ngày. Sau thời gian này, màng tế bào hồng cầu trở nên giòn, cứng và mất tính đàn hồi khi đi qua hệ thống mao mạch cực nhỏ ở lá lách. Vì vậy, lá lách trở thành điểm cuối cùng của các tế bào hồng cầu già cỗi. Các sản phẩm thoái hóa như protein, sắt sẽ được tái chế làm nguyên liệu sản xuất hồng cầu mới, các thành phần khác không sử dụng được sẽ được đào thải qua đường tiêu hóa.

Vì vậy, khi lấy máu hiến tặng, ngay cả khi được bảo quản ở môi trường lý tưởng từ 2 đến 6°C thì thời hạn sử dụng khá hạn chế và không quá 35 đến 42 ngày. Do đó để có thể bảo quản chúng lâu hơn, các nhà nghiên cứu khoa học đã đông lạnh hồng cầu bằng glycerol.

Hồng cầu đông lạnh là các khối hồng cầu được bảo quản trong môi trường đông lạnh ở -60°C hoặc thấp hơn bằng cách sử dụng dung dịch bảo vệ có chứa glycerol. Lúc này, thời hạn sử dụng của hồng cầu đông lạnh có thể lên tới 10 năm. Điều này đặc biệt quan trọng khi lưu trữ các nhóm máu hiếm để sử dụng trong các trường hợp đặc biệt khẩn cấp.

Ở Việt Nam hiện nay, ngân hàng dự trữ hồng cầu đông lạnh không lớn do chi phí cho ứng dụng kỹ thuật đông lạnh hồng cầu lớn, điều kiện bảo quản ngặt nghèo nên không thể triển khai đại trà.

Những lý do đông lạnh hồng cầu

Nguyên tắc truyền máu là truyền đúng nhóm máu để tránh những biến chứng nguy hiểm. Đặc biệt, các nhóm máu Rh- hiếm gặp cần được truyền máu (Rh-). Thống kê cho thấy tỷ lệ nhóm máu hiếm Rh- của người Việt là 0,07%.

Thông thường, những bệnh nhân có nhóm máu hiếm này nếu cần truyền máu phải dựa vào nguồn máu hiến tặng từ người có nhóm máu hiếm song không phải lúc nào cũng có thể huy động được, nhất là khi cần lượng máu lớn. Ngược lại, đôi khi máu hiếm được hiến quá nhiều nhưng không có nhu cầu sử dụng nên phải vứt đi vì thời gian bảo quản quá ngắn dẫn đến lãng phí.

Chính vì vậy, đông lạnh hồng cầu là giải pháp để giải quyết tình trạng thiếu máu hiếm này. Vì hồng cầu đông lạnh có thể lưu trữ đến 10 năm, khi cần dùng chỉ cần rã đông, loại bỏ glycerol và thực hiện truyền máu như bình thường. Đông lạnh hồng cầu đồng thời giải quyết được 2 vấn đề là tránh lãng phí máu hiếm khi được tiến tặng và có nguồn máu hiếm dự trữ sử dụng cho trường hợp khẩn cấp. 

Bảo quản và sử dụng hồng cầu đông lạnh

Đông lạnh hồng cầu giúp gia tăng đáng kể thời gian bảo quản. Khi hồng cầu được bảo quản trong dung dịch glycerol 40% ở nhiệt độ -80°C đến -60°C, thời hạn sử dụng là 10 năm.

Do môi trường bảo quản cực kỳ khắc nghiệt nên hồng cầu đông lạnh phải được rã đông, rửa sạch, loại bỏ dung dịch bảo vệ trước khi truyền cho bệnh nhân và phải được pha loãng bằng dung dịch nước muối sinh lý hoặc bổ sung bằng dung dịch bảo quản hồng cầu.

Nhưng nếu rã đông thì thời hạn sử dụng chỉ là 14 ngày kể từ ngày rã đông. Ngoài ra, do rã đông và rửa hồng cầu sẽ loại bỏ glycerol trong hệ thống mở nên thời hạn sử dụng không quá 24 giờ nếu bảo quản ở nhiệt độ 2°C đến 6°C, hoặc 6 giờ nếu bảo quản ở nhiệt độ phòng. Ngoài ra, các quy định khác cần tuân thủ khi phân phối máu và truyền hồng cầu đông lạnh cũng cần được tuân thủ tương tự như các sản phẩm máu khác.

Đông lạnh hồng cầu có nhiều lợi ích, đồng thời việc sử dụng chúng cũng có nhiều quy định. Những điều này được quy định trong tiêu chuẩn khối hồng cầu đông lạnh được sử dụng trong hoạt động truyền máu như sau:

• Thể tích đơn vị khối hồng cầu bằng 65% ± 15% thể tích máu toàn phần ban đầu;
• Lượng huyết sắc tố tối thiểu là 8,0g/100ml máu toàn phần ban đầu;
• Hematocrit từ 0,50 đến 0,75;
• Độ thẩm thấu tối đa không cao hơn 340 mOsm/l;
• Nuôi cấy âm tính với vi khuẩn.

Tóm lại, đông lạnh hồng cầu giúp kéo dài thời gian bảo quản và là giải pháp tương đối an toàn để đảm bảo có lượng máu dự trữ để truyền cho những người có nhóm máu hiếm hoặc những người có phản ứng dị miễn dịch với nhiều kháng thể. Ngoài ra, đông lạnh hồng cầu cũng là cách để dự trữ máu cho bản thân và thực hiện truyền máu tự thân cho những đối tượng có nguy cơ thiếu máu cao.

Xem thêm: 

Hiểu về xét nghiệm cấy máu trong nhiễm khuẩn huyết

Rối loạn đông máu là gì? Những điều cần biết về rối loạn đông máu