Bệnh thiếu máu là gì ? Nguyên nhân và cách điều trị

Bệnh thiếu máu là tình trạng giảm lượng huyết sắc tố Hb trong máu ngoại vi dẫn đến giảm khả năng cung cấp oxy cho các mô/ tổ chức của cơ thể. Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, tình trạng thiếu máu được xác định khi Hb < 13g/dl (đối với nam giới trưởng thành), và Hb < 12g/dl (đối với nữ giới trưởng thành, không mang thai).

Thiếu máu có thể phân loại theo nhiều cách khác nhau. Mỗi cách phân loại có ý nghĩa ứng dụng khác nhau trong việc tiếp cận, chẩn đoán tìm nguyên nhân và điều trị:

• Theo mức độ: Nhẹ, trung bình, nặng.
• Theo diễn tiến quá trình thiếu máu: Thiếu máu cấp tính, thiếu máu mạn tính.
• Theo nguyên nhân: Mất máu, tăng phá hủy hồng cầu và giảm sản xuất hồng cầu.

Những dấu hiệu và triệu chứng của thiếu máu

Các triệu chứng có thể xuất hiện tùy theo mức độ và diễn tiến của bệnh cũng như tuổi và tình trạng hô hấp, tim mạch của bệnh nhân. Thiếu máu nhẹ thường không có triệu chứng, được phát hiện tình cờ khi đi thăm khám một bệnh khác hoặc khi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như sau:

• Da nhợt nhạt, xanh xao;
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều, hồi hộp;
• Hụt hơi;
• Đau ngực, đánh trống ngực;
• Đau đầu, chóng mặt, xây xẩm thường xuyên hay khi thay đổi tư thế hoặc khi gắng sức;
• Tóc rụng, móng tay giòn dễ gãy, chân móng bẹt hoặc lõm;
• Kém tập trung.

Ngoài ra, tùy theo từng nguyên nhân thiếu máu, bệnh nhân có thể có các triệu chứng điển hình khác nhau. Ví dụ:

• Thiếu máu thiếu sắt: Bệnh nhân thường có đau lưỡi, viêm lưỡi, mất gai lưỡi, giảm tiết nước bọt, móng tay cong lõm…
• Thiếu máu thiếu vitamin B12 thường có triệu chứng thần kinh bao gồm tê, dị cảm, mất điều hòa vận động, liệt cứng, suy giảm trí nhớ…
• Thiếu máu do thiếu acid folic lại không có triệu chứng trên thần kinh.

Biến chứng có thể gặp khi mắc thiếu máu

Bệnh thiếu máu nếu không điều trị sớm có thể gây các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan trong cơ thể gây hại cho sức khỏe như: Suy nhược cơ thể nghiêm trọng, gây biến chứng nguy hiểm cho thai kỳ, bao gồm cả sinh non; tim mạch; thiếu máu não, thậm chí có thể tử vong.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến thiếu máu

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thiếu máu như giảm tổng hợp hồng cầu, mất máu cấp và tăng phá hủy hồng cầu. Trong đó, nguyên nhân của bệnh thiếu máu thường gặp nhất là do thiếu sắt. Xét một cách tổng quát, các nguyên nhân thiếu máu bao gồm:

• Thiếu máu do bị mất máu: Tai nạn, chấn thương, xuất huyết nội tạng…
• Bệnh thiếu máu do tế bào hồng cầu giảm số lượng hoặc suy yếu: Do dinh dưỡng kém, thiếu nguyên liệu để sản xuất hồng cầu.
• Thiếu máu liên quan đến tăng phá hủy hồng cầu: Tán huyết do thiếu men G6PD trên màng hồng cầu, tán huyết do miễn dịch…