Thiếu hồng cầu có nguy hiểm không?

Thiếu hồng cầu xảy ra khi tỉ lệ hồng cầu dưới mức bình thường có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Các triệu chứng như mệt mỏi, da xanh xao, hoa mắt, và khó thở có thể xuất hiện, và trong trường hợp nghiêm trọng, thiếu hồng cầu có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng hơn.

Hồng cầu là gì?

Hồng cầu là một loại tế bào trong máu với chức năng chính là vận chuyển oxy từ phổi đến các mô trong cơ thể và đồng thời thu gom và vận chuyển khí carbon dioxide (CO2) từ các mô trở lại phổi để loại bỏ ra ngoài cơ thể. Đặc điểm quan trọng của hồng cầu là có chứa hemoglobin, một protein có khả năng gắn và vận chuyển oxy. Hemoglobin giúp hồng cầu hoạt động hiệu quả trong việc cung cấp oxy cho các tế bào và mô trong cơ thể.

Ở người hemoglobin được kết hợp chặt chẽ với hồng cầu. Điều này ngăn chặn hemoglobin khỏi việc thấm qua các mao mạch và rò rỉ hồng cầu vào trong nước tiểu. Ngoài việc vận chuyển oxy, hồng cầu còn có chức năng kiềm toan đây cũng là một chức năng quan trọng của hồng cầu.

Hồng cầu được hình thành từ tế bào gốc tạo máu trong tủy xương và đặc biệt không có nhân khi trưởng thành. Các tế bào gốc này trải qua một quá trình phát triển đặc biệt để tạo ra hồng cầu trưởng thành. Kháng nguyên trên bề mặt của hồng cầu được sử dụng để xác định nhóm máu của mỗi người. Hệ thống nhóm máu ABO là một trong những hệ thống quan trọng nhất, và nó phân loại các nhóm máu thành A, B, AB và O.

Dưới kính hiển vi điện tử, bạn có thể thấy rằng tế bào hồng cầu có hình dạng đĩa lõm hai mặt với đường kính khoảng 7,8 μm, phần dày nhất của chúng là 2,5 μm và không quá 1 μm ở trung tâm. Hồng cầu hay hồng cầu lưới có khả năng biến dạng mà không bị vỡ khi chúng di chuyển qua các mao mạch hẹp. Điều này đặc biệt quan trọng để hồng cầu có thể lưu thông thông qua các mạch máu nhỏ để cung cấp oxy đến các tế bào và mô trong cơ thể.

Số lượng hồng cầu trong máu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giới tính, độ tuổi, chủng tộc, và vùng địa lý. Ví dụ, trung bình số lượng hồng cầu trong máu có thể thay đổi theo giới tính như sau:

• Nam giới: 4,2 - 6,0 triệu lượng hồng cầu trên một microlit (T/L) máu.
• Nữ giới: 3,8 – 5,5 T/L.
• Trẻ sơ sinh: 4,5 – 6,0 T/L.

Hồng cầu bị tiêu hủy ở đâu?

Hồng cầu mặc dù không có nhân, ti thể, và hệ lưới nội chất như các tế bào khác, vẫn thực hiện một số chức năng quan trọng. Mặc dù chúng có tuổi thọ ngắn chỉ khoảng 120 ngày sau khi rời tủy xương để tham gia vào máu tuần hoàn, hồng cầu có những khả năng và nhiệm vụ quan trọng:

Chuyển hóa glucose và tạo ATP: Mặc dù hồng cầu không có nhân, chúng vẫn có một số enzyme để thực hiện chức năng chuyển hóa glucose và sản xuất một lượng nhỏ ATP, cung cấp năng lượng cần thiết cho các quá trình cơ bản trong tế bào.

Duy trì tính dẻo của màng hồng cầu: Các enzyme trong hồng cầu đóng vai trò trong việc bảo vệ tính dẻo của màng tế bào, giúp hồng cầu có khả năng biến dạng mà không bị vỡ khi đi qua các mao mạch chật chội.

Đảm bảo trao đổi ion qua màng tế bào: Các enzyme cũng giúp duy trì trao đổi ion qua màng tế bào, điều này quan trọng để duy trì cân bằng ion trong tế bào.

Giữ sắt trong hemoglobin dưới dạng hóa trị 2 thay vì hóa trị 3: Sắt trong hemoglobin cần phải duy trì dưới dạng hóa trị 2 để có khả năng vận chuyển oxy. Các enzyme trong hồng cầu đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hóa trị 2 của sắt này.

Ngăn chặn phản ứng oxy hóa của các protein trong hồng cầu: Các enzyme cũng đóng vai trò trong việc bảo vệ hồng cầu khỏi phản ứng oxy hóa, giúp duy trì tính chất chuyển giao oxy hiệu quả.

Mặc dù hồng cầu có những chức năng này, theo thời gian, hệ thống chuyển hóa bên trong chúng trở nên ngày càng kém hiệu quả, dẫn đến yếu và dễ vỡ của màng hồng cầu. Các hồng cầu già sẽ dễ bị vỡ khi di chuyển qua các mao mạch chật hẹp, và đặc biệt là tại lách và gan. Hồng cầu trong lách có một cấu trúc hẹp, và lượng lớn hồng cầu phải đi qua nó. Khi lách bị cắt bỏ, lượng hồng cầu bất thường lưu thông trong máu tăng lên đáng kể, gây ra các vấn đề sức khỏe.

Thiếu hồng cầu có nguy hiểm không?

Hồng cầu có vai trò quan trọng trong vận chuyển oxy và duy trì cân bằng kiềm - toan của cơ thể. Khi thiếu hồng cầu, chức năng vận chuyển oxy và khả năng điều tiết kiềm - toan bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng bệnh thiếu máu, còn được gọi là thiếu máu bạch cầu. Bệnh thiếu máu có thể xảy ra khi máu có số lượng hồng cầu thấp hơn mức bình thường hoặc khi hồng cầu không đủ hemoglobin, một protein chứa sắt cần thiết để vận chuyển oxy trong máu.

Các dấu hiệu của bệnh thiếu máu bao gồm mệt mỏi do cơ thể không nhận đủ oxy cần thiết, yếu đuối, và có thể đi kèm với các triệu chứng như da xanh xao, khó thở, hoa mắt, chóng mặt (đặc biệt khi thay đổi tư thế), đau đầu, nhịp tim nhanh, và trẻ em có thể trình diễn sự phát triển chậm chạp.

Khi bạn có bất kỳ dấu hiệu nào như vậy, quan trọng là nên thăm khám bác sĩ sớm để được tư vấn và kiểm tra. Xét nghiệm máu thường quy, cụ thể là đo lượng hồng cầu trong máu, có thể giúp xác định xem có sự suy giảm hồng cầu và dấu hiệu của bệnh thiếu máu hay thiếu hồng cầu không. Việc phát hiện và điều trị sớm có thể giúp ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến thiếu máu.

Xem thêm:

• Đa hồng cầu ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, phương pháp chẩn đoán và điều trị
• Bệnh thiếu máu hồng cầu nhỏ nên ăn gì?