Dụng cụ tử cung là gì? Có tác dụng phụ không?

Dụng cụ tử cung là phương pháp tránh thai tạm thời rất phổ biến và hiệu quả, đặc biệt là ở các nước đang phát triển do tính đơn giản, giá cả phải chăng và hiệu quả của chúng. Tại Việt Nam, vòng Multiload và TCu 380 từ lâu đã được sử dụng phổ biến, sau một thời gian thì vòng Mirena chứa hormone được đưa vào thị trường. Hiện nay, vòng Mirena với tác dụng giải phóng dần dần progestin, là một trong những loại vòng tránh thai hiện đại và hiệu quả nhất.

Dụng cụ tử cung là gì?

Dụng cụ tử cung là một thiết bị nhựa nhỏ, thường có hình chữ T được bác sĩ chuyên khoa đặt vào tử cung của phụ nữ. Chức năng chính của dụng cụ tử cung là ngăn ngừa phôi làm tổ trong niêm mạc tử cung, nhờ đó ngăn ngừa mang thai.

Có hai loại dụng cụ tử cung chính đó là đồng và nội tiết tố. Dụng cụ tử cung bằng đồng giải phóng các ion đồng tạo ra môi trường khắc nghiệt cho tinh trùng, ngăn cản quá trình thụ tinh. Những thiết bị này có thể bảo vệ tránh thai lên đến 10 năm. Trong khi đó, dụng cụ tử cung tránh thai nội tiết tố giải phóng progestin, làm đặc chất nhầy cổ tử cung để ngăn chặn tinh trùng và cũng có thể ngăn cản sự rụng trứng. Vòng tránh thai nội tiết thường có tuổi thọ khoảng 5 năm.

Một trong những lợi ích nổi bật của dụng cụ tử cung là tỷ lệ hiệu quả cao. Cứ 100 phụ nữ sử dụng dụng cụ tử cung thì chỉ có một người có thai. Độ tin cậy này làm cho dụng cụ này trở thành lựa chọn phổ biến trong số các biện pháp tránh thai. Quy trình đặt dụng cụ tử cung tương đối nhanh chóng và được thực hiện trong môi trường lâm sàng bởi chuyên gia chăm sóc sức khỏe.

Tại Hoa Kỳ, gần 4,5 triệu phụ nữ dựa vào dụng cụ tử cung để ngừa thai. Mặc dù được sử dụng rộng rãi và hiệu quả, điều quan trọng là phải nhận thức được các tác dụng phụ tiềm ẩn liên quan đến dụng cụ tử cung để việc sử dụng đạt hiệu quả tối ưu.

Cơ chế tránh thai của dụng cụ tử cung

Cơ chế tránh thai chính của dụng cụ tử cung liên quan đến việc gây ra phản ứng viêm trong niêm mạc tử cung, gây ra những thay đổi sinh hóa trong tế bào nội mạc tử cung, tạo môi trường không thuận lợi cho trứng đã thụ tinh làm tổ.

Đối với dụng cụ tử cung có chứa đồng

Việc giải phóng đồng liên tục vào khoang tử cung giúp tăng cường phản ứng viêm và có thể kích hoạt các cơn co thắt cơ tử cung, cả hai đều giúp ngăn ngừa trứng làm tổ.

Các ion đồng làm thay đổi tính chất sinh hóa của chất nhầy cổ tử cung, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển, kích hoạt và sự sống sót của tinh trùng. Nói cách khác, đồng làm biến đổi niêm mạc tử cung, ngăn cản trứng đã thụ tinh làm tổ.

Đối với dụng cụ tử cung chứa progesterone

Progesterone duy trì nồng độ cao so với estrogen, làm rối loạn hoạt động tuần hoàn của nội mạc tử cung và tạo điều kiện bất lợi cho trứng đã thụ tinh làm tổ.

Progesterone cũng có thể ức chế sự rụng trứng, tăng thêm hiệu quả tránh thai.

Tóm lại, dụng cụ tử cung sử dụng nhiều cơ chế khác nhau để tránh mang thai, bao gồm phản ứng viêm, thay đổi sinh hóa trong chất nhầy cổ tử cung và điều hòa nội tiết tố. Những cơ chế kết hợp này làm cho dụng cụ tử cung trở thành sự lựa chọn đáng tin cậy và hiệu quả để ngừa thai cho chị em phụ nữ.

Một số tác dụng phụ của dụng cụ tử cung

Các dụng cụ tránh thai, chẳng hạn như dụng cụ tử cung, nói chung là an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, một số phụ nữ có thể gặp tác dụng phụ mức độ nhẹ (hiếm biến chứng nghiêm trọng). Tác dụng phụ có thể khác nhau tùy theo loại dụng cụ tử cung cũng như tiền sử bệnh của từng cá nhân. Điều quan trọng là phải thông báo cho bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ vấn đề nào.

Đau bụng

Sau khi đặt dụng cụ tử cung, bạn có thể bị chuột rút giống như có kinh nguyệt trong vài ngày đầu. Chuột rút nhẹ là phản ứng bình thường khi cơ thể thích nghi với vật thể lạ. Phụ nữ có cơ tử cung nhạy cảm có thể bị co thắt. Nếu cơn đau trở nên nghiêm trọng, hãy tham khảo ý kiến ​​​​bác sĩ để kiểm tra.

Ngất xỉu

Một số phụ nữ có thể cảm thấy chóng mặt hoặc ngất xỉu ngay sau khi đặt dụng cụ tử cung. Thủ tục này mặc dù xâm lấn tối thiểu nhưng vẫn có thể kích hoạt phản xạ phế vị ở những người nhạy cảm, làm giảm nhịp tim và gây chóng mặt hoặc ngất xỉu. Để tránh bị ngất, bạn hãy nằm xuống cho đến khi cảm thấy đỡ hơn rồi từ từ đứng dậy.

Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt

Chu kỳ kinh nguyệt của bạn có thể thay đổi sau khi đặt dụng cụ tử cung. Dụng cụ tử cung nội tiết tố (Liletta, Kyleena, Mirena và Skyla) thường mang lại kết quả nhẹ nhàng hơn, thời gian ngắn hơn và đôi khi kinh nguyệt chấm dứt hoàn toàn.

Trong khi đó dụng cụ tử cung bằng đồng (ParaGard) có thể gây ra kinh nguyệt nhiều hơn trong vài tháng đầu, cùng với hiện tượng ra máu giữa các kỳ kinh. Thông thường, kinh nguyệt sẽ trở lại bình thường trong vòng 6 tháng.

U nang buồng trứng

Khoảng 1 trong 10 phụ nữ có thể phát triển các u nang lớn chứa đầy chất lỏng trên buồng trứng trong năm đầu tiên sử dụng dụng cụ tử cung. Những u nang này thường tự khỏi trong vòng ba tháng. Hầu hết các u nang buồng trứng đều lành tính và không có triệu chứng, nhưng một số có thể gây đầy hơi, sưng tấy hoặc đau bụng dưới. Nếu u nang vỡ, nó có thể gây đau đột ngột hoặc dữ dội. Hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ nếu bạn nhận thấy những triệu chứng này.

Mang thai

Mặc dù vòng tránh thai có hiệu quả lên tới 99% nhưng vẫn có rất ít khả năng mang thai khi sử dụng dụng cụ tử cung. Nếu mang thai xảy ra, nó có thể dẫn đến sẩy thai, nhiễm trùng hoặc chuyển dạ sớm. Nếu bạn muốn tiếp tục mang thai, phải tháo vòng tránh thai, điều này mang lại những rủi ro riêng. Tốt nhất là thảo luận về các lựa chọn của bạn với bác sĩ.

Mang thai ngoài tử cung

Mang thai ngoài tử cung xảy ra khi trứng được thụ tinh làm tổ bên ngoài tử cung. Tình trạng này đe dọa tính mạng và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Phụ nữ sử dụng dụng cụ tử cung có nguy cơ mang thai ngoài tử cung cao hơn một chút, đặc biệt nếu họ có tiền sử mang thai ngoài tử cung, nhiễm trùng vùng chậu hoặc phẫu thuật ống dẫn trứng. Các triệu chứng bao gồm đau bụng và chảy máu âm đạo. Hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức nếu bạn gặp những triệu chứng này.

Nhiễm trùng

Vòng tránh thai làm tăng nhẹ nguy cơ mắc bệnh viêm vùng chậu (PID), nhiễm trùng tử cung, ống dẫn trứng hoặc buồng trứng. Vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể trong quá trình đặt vòng tránh thai, với nguy cơ cao nhất xảy ra trong vòng 20 ngày đầu tiên. Có nhiều bạn tình cũng làm tăng nguy cơ.

Các triệu chứng của PID bao gồm đau dạ dày, đau khi quan hệ tình dục, tiết dịch âm đạo bất thường, ớn lạnh, sốt và chảy máu quá nhiều. Điều trị kịp thời tình trạng này bằng kháng sinh là cần thiết.

Thủng tử cung

Trong một số ít trường hợp, dụng cụ tử cung có thể làm thủng thành tử cung. Nếu điều này xảy ra, dụng cụ tử cung cần phải được loại bỏ sớm và điều trị thích hợp.

Sa dụng cụ tử cung

Việc tuột dụng cụ tử cung xảy ra ở khoảng 3% phụ nữ, nguy cơ cao hơn ở những người đã từng mang thai. Các triệu chứng bao gồm chảy máu và đau đớn, mặc dù một số phụ nữ có thể không có triệu chứng. Nếu bạn nghi ngờ dụng cụ tử cung của mình đã rơi ra, đừng cố gắng tự lắp lại. Hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ để được tư vấn và lựa chọn phương pháp ngừa thai phù hợp.

Tóm lại, dụng cụ tử cung là một trong những hình thức ngừa thai mang lại hiệu quả cao và an toàn. Mặc dù vậy, chị em vẫn cần nhận thức được các tác dụng phụ tiềm ẩn và tham khảo ý kiến bác sĩ để giúp quản lý và giảm thiểu mọi vấn đề phát sinh.