Đừng để biến chứng âm thầm tấn công: Tầm quan trọng của tuân thủ điều trị trong đái tháo đường và rối loạn mỡ máu

Đái tháo đường và rối loạn mỡ máu là những "kẻ thù thầm lặng" gây ra biến chứng nguy hiểm nhưng lại ít khi có dấu hiệu rõ ràng. Việc kiểm soát chặt chẽ và tuân thủ điều trị là yếu tố quan trọng để ngăn chặn những hậu quả nghiêm trọng này.

Hai “kẻ thù thầm lặng” – nhưng hậu quả không hề âm thầm

Đái tháo đường và rối loạn mỡ máu là hai bệnh mạn tính song hành cùng nhau. Chúng diễn tiến âm thầm, ít gây triệu chứng ban đầu nhưng lại để lại những biến chứng nặng nề.

• Ở người đái tháo đường, đường huyết cao kéo dài gây tổn thương mạch máu lớn và nhỏ⁽¹⁾, dẫn tới bệnh tim mạch, suy thận, mù lòa hoặc loét – cắt cụt chi⁽²⁾. Theo Liên đoàn Đái tháo đường thế giới, bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch cao gấp 2 - 3 lần so với người bình thường^(3).
• Ở người rối loạn mỡ máu, LDL-cholesterol (“mỡ xấu”) tăng cao tạo điều kiện hình thành mảng xơ vữa động mạch – nguyên nhân hàng đầu của nhồi máu cơ tim và đột quỵ⁽⁴⁾. Điều đáng lo ngại là phần lớn bệnh nhân không có triệu chứng cho đến khi biến chứng xảy ra.

Khi “nghỉ thuốc vài hôm” không đơn giản chỉ là quên

Nhiều người nghĩ rằng bỏ thuốc một vài ngày sẽ không ảnh hưởng nhiều. Thực tế, mỗi ngày không kiểm soát đường huyết hay mỡ máu là mỗi ngày tổn thương vi mạch và mạch máu lớn tiếp tục diễn ra thầm lặng và tích tụ.

• Không tuân thủ điều trị đái tháo đường thì hệ quả thấy rõ trước mắt là đường huyết tăng vọt, điều này góp phần thúc đẩy stress oxy hóa và viêm, đẩy nhanh quá trình xơ vữa⁽⁵⁾.
• Không tuân thủ điều trị rối loạn mỡ máu tính trên phương diện lâu dài thì hệ lụy sẽ diễn ra là mảng xơ vữa phát triển nhanh hơn, làm hẹp lòng mạch, tăng nguy cơ biến cố tim mạch đột ngột⁽⁶⁾.

Gánh nặng biến chứng – không chỉ của cá nhân mà của cả gia đình

Một biến cố tim mạch hay suy thận giai đoạn cuối không chỉ ảnh hưởng đến tuổi thọ mà còn chất lượng sống, khả năng lao động và chi phí y tế. Theo ước tính, bệnh nhân đái tháo đường có biến chứng thận phải chạy thận có chi phí điều trị hàng năm gấp nhiều lần so với bệnh nhân chưa biến chứng. Đột quỵ hay nhồi máu cơ tim cũng để lại di chứng suốt đời, tạo gánh nặng cho cả gia đình và xã hội.

Tuân thủ điều trị – đầu tư dài hạn cho sức khỏe

Điều trị đều đặn và theo đúng hướng dẫn của bác sĩ giúp:

• Duy trì đường huyết và mỡ máu ở mức mục tiêu.
• Giảm nguy cơ biến cố tim mạch, bảo vệ mắt, thận và thần kinh.
• Nâng cao chất lượng cuộc sống, duy trì khả năng lao động và sinh hoạt.

Một số phác đồ hiện nay được thiết kế để tác động đồng thời lên nhiều yếu tố nguy cơ, giúp bảo vệ tim mạch và thận toàn diện. Chẳng hạn, có những thuốc vừa kiểm soát đường huyết, vừa có lợi cho tim và thận (ví dụ nhóm thuốc SGLT2i: Dapagliflozin, Empagliflozin…), trong khi thuốc khác lại mạnh trong việc hạ mỡ xấu và ổn định mảng xơ vữa (nhóm statins như Rosuvastatin, Atorvastatin, Simvastatin…). Khi hai hướng tác động này kết hợp hài hòa, người bệnh có thể nhận được lợi ích kép, đặc biệt nếu vừa mắc đái tháo đường vừa có rối loạn mỡ máu.

Việc tuân thủ điều trị không chỉ là “uống thuốc đều đặn” mà còn là một chiến lược chủ động để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Mỗi lần bỏ liều hay tự ý ngừng thuốc, người bệnh đang vô tình tạo cơ hội cho đường huyết và mỡ máu tăng trở lại, kéo theo nguy cơ biến chứng âm thầm tiến triển. Khác với những cơn đau có thể cảm nhận ngay, tổn thương mạch máu, thận hay thần kinh thường diễn ra lặng lẽ trong nhiều năm và chỉ bùng phát khi đã ở giai đoạn nặng, khó hồi phục. Do đó, duy trì điều trị liên tục theo đúng chỉ định là cách duy nhất để giữ “vùng an toàn” cho cơ thể, giúp các biện pháp bảo vệ tim mạch – thận phát huy tối đa hiệu quả.

Thông điệp cho người bệnh, gia đình và người đồng hành cùng người bệnh:

Bệnh mạn tính cần sự kiên trì – tuân thủ điều trị chính là cách bạn chủ động giữ gìn trái tim, đôi mắt, thận và tương lai của mình. Hãy trao đổi với bác sĩ để tìm ra chiến lược điều trị phù hợp nhất, giúp bạn được bảo vệ toàn diện và lâu dài.

Nguồn tham khảo:

1. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4911847

2. https://doi.org/10.2337/dc25-S010

3. https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/preventing-problems/kidney-disease-diabetes

4. https://www.cdc.gov/diabetes/library/features/diabetes-and-your-eyes.html

5. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes

6. https://world-heart-federation.org/what-we-do/diabetes

7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK343489

8. https://www.nature.com/articles/s41392-023-01400-z

9. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10825376