Hội chứng volkmann: Các triệu chứng thường gặp, nguyên nhân và phương pháp điều trị

Đây là một hội chứng tương đối nguy hiểm cũng như mang lại những ảnh hưởng nhất định tới chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Chính vì vậy hôm nay Nhà thuốc Long Châu sẽ cùng các bạn tìm hiểu về hội chứng volkmann, nguyên nhân, các triệu chứng điển hình cũng như các phương pháp điều trị phổ biến hiện nay nhé!

Tìm hiểu chung về hội chứng volkmann

Định nghĩa hội chứng volkmann

Hội chứng volkmann hay còn được gọi với cái tên co cứng do thiếu máu cục bộ, là tình trạng co rút các chi đặc biệt ở tay (bàn tay, ngón tay, cổ tay) xảy ra sau khi mắc các chấn thương tại tay như: Gãy xương, bỏng, chấn thương động mạch hay chấn thương đè nát. 

Các chấn thương này ở tay khiến dòng máu lưu thông giữa động mạch và tĩnh mạch bị sụt giảm dẫn tới tình trạng lưu lượng máu giảm và thiếu oxy máu nghiêm trọng. Điều này gây ra cho thần kinh, cơ bắp và nội mạc mạch máu những tổn thương nhất định. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn tới tình trạng co cứng cơ bắp ở cẳng tay. 

Hội chứng volkmann không phải bệnh lây nhiễm với tỷ lệ mắc khá thấp ước tính chỉ khoảng 0,5%. Chính vì vậy có thể coi hội chứng volkmann là một bệnh hiếm đa phần ảnh hưởng tới trẻ nhỏ độ tuổi 5 - 8 tuổi.

Đối tượng nguy cơ mắc hội chứng volkmann

Theo nghiên cứu, bệnh nhân mắc các bệnh hay chấn thương ở tay là nhóm đối tượng có nguy cơ cao gặp phải hội chứng volkmann. Cụ thể như:

• Gãy xương chi phổ biến là vùng cẳng tay cẳng chân bởi đây là hai vị trí thường mắc phải hội chứng chèn ép khoang.   
• Tổn thương đụng dập phần mềm.
• Bệnh nhân mắc rối loạn đông cầm máu.
• Bị dị dạng mạch máu (tổn thương hoặc mắc phải).
• Bỏng nặng.
• Vận động quá sức.
• Biến chứng trong phẫu thuật.
• Tiêm truyền sai chỉ định.

Người bị thương ở tay là đối tượng nguy cơ cao mắc hội chứng volkmann

Triệu chứng thường gặp trong hội chứng volkmann

Hội chứng volkmann gây những biến dạng tại các chi đặc biệt ở chi trên tại các vị trí như: Cơ cánh tay quay, cơ gấp khuỷu tay… Một số triệu chứng thường gặp ở tay là gấp cổ tay, gấp và dạng ngón cái, duỗi khớp ngón tay, gấp đốt ngón tay…

Bàn tay biến dạng trong hội chứng volkmann

Các triệu chứng của hội chứng volkmann được chia thành ba mức độ dựa trên những biểu hiện lâm sàng:

• Mức độ nhẹ: Chỉ có khoảng 2 -3 ngón tay có biến dạng mức độ nhẹ, hầu như không có triệu chứng về cảm giác.
• Mức độ trung bình: Tất cả các ngón tay bị co rút đặc biệt ngón cái biến dạng hướng vào lòng bàn tay. Đa số bệnh nhân bị mất cảm giác.
• Mức độ nặng: Đây là mức độ biến chứng biểu hiện rõ ràng nhất. Không chỉ có ngón tay mà các cơ co duỗi tại cánh tay đều bị ảnh hưởng. 

Ngoài ra một vài nghiên cứu đã chỉ ra rằng, các triệu chứng của hội chứng volkmann thường đi kèm với những biểu hiện của hội chứng chèn ép khoang. Vì vậy bạn cũng nên lưu ý một số biểu hiện của hội chứng chèn ép khoang như: 

• Đau ở nhiều mức độ, cảm giác đau tăng lên khi có tác động ngoại lực.
• Da xuống sắc, xanh xao nhợt nhạt.
• Khi thăm khám lâm sàng khó bắt được mạch.
• Người bệnh xuất hiện cảm giác lạ (cảm giác kiến bò, tê bì…) thậm chí là mất hoàn toàn cảm giác.
• Giảm vận động mức độ nặng.

Trong đa số các trường hợp bệnh, đau là triệu chứng sớm nhất và đáng tin cậy. Trong trường hợp bạn nhận thấy những dấu hiệu bất thường khác của cơ thể có thể trực tiếp tới cơ sở khám để được tư vấn trực tiếp về tình trạng bệnh.

Nguyên nhân dẫn đến hội chứng volkmann

Như đã biết nguyên nhân chính của hội chứng volkmann là tình trạng thiếu máu cục bộ ở chi cụ thể là các vị trí nằm sâu trong khoang xương của chi. Đây là một khoang khá kín, khả năng giãn nở tương đối kém. Chính vì vậy bất kì một tổn thương nào gây tăng áp lực tại lòng khoang đều có thể trở thành căn nguyên dẫn đến tình trạng chèn ép khoang cấp tính.

Ngoài ra máu chảy do chấn thương hay các dị dạng trên mạch máu cũng có thể là nguyên nhân tăng thể tích của các cấu trúc trong khoang. Tuy nhiên do khả năng giãn nở kém của khoang xương, việc tăng thể tích các cấu trúc trong khoang sẽ dẫn tới kết quả bệnh nhân bị chèn ép khoang và thiếu máu đi nuôi dưỡng các chi. 

Một số nguyên nhân khác của hội chứng volkmann có thể kể đến với cơ chế tương tự như trên là: Phì đại cơ, huyết khối tĩnh mạch, quá trình tăng sinh u, albumin máu thấp, động kinh, bỏng và các biến chứng của phẫu thuật.

Bên cạnh đó một số yếu tố có thể là nguyên nhân tăng khả năng mắc volkmann như động vật cắn, tập thể dục quá mức hay bó bột quá chặt trong các trường hợp gãy xương.

Bó bột quá chặt gây thiếu máu nuôi dưỡng chi trong hội chứng volkmann

Các phương pháp điều trị hội chứng volkmann hiện nay

Tùy vào từng cơ địa khác nhau và tình trạng bệnh đang ở mức độ nào các bác sĩ sẽ định hướng điều trị khác nhau. Về cơ bản có thể chia thành ba hướng điều trị:

• Điều trị giai đoạn đầu: Ở giai đoạn này việc điều trị hội chứng volkmann tương đối đơn giản, chỉ cần loại bỏ các băng hay các nẹp bó để giảm áp lực chèn ép khoang. Đối với những bệnh nhân mãn tính các bác sĩ cũng có thể cân nhắc kê đơn thuốc để giảm bớt triệu chứng cho bệnh nhân.
• Điều trị khẩn cấp: Rạch da và cân khẩn cấp là phương pháp cấp cứu ngăn chặn tình trạng co cứng trong hội chứng volkmann. Hiện nay vẫn còn rất nhiều tranh cãi xung quanh vấn đề chỉ số IPC đạt giá trị bao nhiêu thì tiến hành rạch da và cân khẩn cấp. Nhìn chung trên thực tế, khi áp lực khoang lên đến hơn 30mmHg thì nên tiến hành thủ thuật khẩn cấp này. 
• Phẫu thuật giải nén: Phương pháp này đã được thử nghiệm và mang lại hiệu quả trong việc giảm đè nén và ngăn ngừa thương tật vĩnh viễn. Tuy nhiên nhiều người đặc biệt là các chị em phụ nữ vẫn e ngại thủ thuật này bởi nó không đảm bảo về tính thẩm mỹ. Thông tường thủ thuật này sẽ được tiến hành tại vị trí tương đối dễ thấy trên cánh tay và dài ít nhất 15cm. Ngoài ra sau khi giải nén phải đợi vết rạch bớt sưng mới tiến hành khâu lại, điều này dễ dẫn tới tình trạng khó cử động do căng da.

Việc phẫu thuật giải nén có thể không đảm bảo tính thẩm mỹ

Ngoài ra các phương pháp vật lý trị liệu và trị liệu nghề nghiệp cũng rất quan trọng trong việc phục hồi chức năng vận động cho bệnh nhân bị co cứng trong hội chứng volkmann.

Trên đây Nhà thuốc Long Châu đã cùng bạn tìm hiểu sơ lược về định nghĩa hội chứng volkmann cũng như các triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị. Hi vọng với những kiến thức đã được cung cấp bạn đọc sẽ phần nào hiểu được mức độ nguy hiểm và cách phòng tránh những yếu tố nguy cơ của bệnh. Chúc bạn đọc luôn mạnh khỏe và đừng quên đồng hành cùng  Nhà thuốc Long Châu trong thời gian tới. 

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Vinmec.com