Hội chứng yếu liệt nửa người: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Yếu liệt nửa người là một tình trạng y tế nghiêm trọng, thường xảy ra do tổn thương não hoặc tủy sống. Nguyên nhân phổ biến nhất là đột quỵ, nhưng cũng có thể do chấn thương, khối u hoặc các bệnh thần kinh khác. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu yếu liệt nửa người giúp can thiệp kịp thời, giảm thiểu biến chứng và cải thiện khả năng phục hồi. Bài viết sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả hội chứng yếu liệt nửa người.

Nguyên nhân gây yếu liệt nửa người

Yếu liệt nửa người là gì? Yếu liệt nửa người là tình trạng giảm hoặc mất khả năng vận động ở một bên cơ thể, thường gặp ở cả người lớn và trẻ em. Tình trạng này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các nguyên nhân chính gây yếu liệt nửa người như:

Đột quỵ gây yếu liệt nửa người

Nguyên nhân phổ biến nhất của yếu liệt nửa người là đột quỵ (tai biến mạch máu não). Khi xảy ra đột quỵ, dòng máu cung cấp cho não bị tắc nghẽn hoặc vỡ. Từ đó sẽ dẫn đến thiếu máu, thiếu oxy, làm chết các tế bào não ở vùng bị tổn thương. Tùy vào vị trí não bị ảnh hưởng, người bệnh có thể bị yếu hoặc liệt hoàn toàn một bên cơ thể. Kèm theo đó là rối loạn ngôn ngữ, thị giác hoặc cảm giác.

Chấn thương sọ não hoặc tủy sống

Ngoài đột quỵ, chấn thương sọ não hoặc tủy sống cũng là nguyên nhân quan trọng gây yếu liệt nửa người. Các chấn thương này thường do tai nạn giao thông, tai nạn lao động, va đập mạnh hoặc chấn thương thể thao. Chúng làm tổn thương các vùng não hoặc tủy sống chịu trách nhiệm kiểm soát vận động một bên cơ thể.

Khối u não hoặc tủy sống

Khối u não hoặc tủy sống cũng có thể gây liệt nửa người. Khi phát triển lớn, chúng chèn ép lên các vùng chức năng vận động, làm gián đoạn tín hiệu thần kinh từ não đến các cơ quan vận động.

Các bệnh thần kinh

Bên cạnh đó, các bệnh thần kinh như đa xơ cứng, viêm não, viêm tủy cũng là những nguyên nhân không thể bỏ qua. Những bệnh lý này gây tổn thương hoặc phá hủy vỏ bọc quanh tế bào thần kinh. Từ đó sẽ làm rối loạn dẫn truyền tín hiệu vận động, dẫn đến yếu hoặc liệt nửa người.

Các nguyên nhân khác

Ngoài ra, một số trường hợp yếu liệt nửa người còn liên quan đến nhiễm trùng não, áp xe não, rối loạn tế bào thần kinh vận động hoặc các bệnh lý di truyền hiếm gặp.

Dấu hiệu nhận biết yếu liệt nửa người

Có một số yếu liệt nửa người điển hình mà chúng ta cần lưu ý như:

Mất hoặc giảm vận động một bên cơ thể

Dấu hiệu nhận biết yếu liệt nửa người thường bắt đầu bằng việc mất hoặc giảm vận động một bên cơ thể. Người bệnh có thể không thể cử động hoặc chỉ cử động yếu một tay, một chân hoặc cả nửa người bên trái hoặc bên phải. Việc đi lại, cầm nắm đồ vật, ăn uống trở nên khó khăn hoặc không thể thực hiện được.

Rối loạn cảm giác

Người bệnh còn thường gặp các rối loạn cảm giác như tê bì, mất cảm giác hoặc cảm giác kim châm ở một bên cơ thể. Nguyên nhân là do tổn thương dây thần kinh hoặc não bộ, làm gián đoạn tín hiệu cảm giác truyền về não. Rối loạn cảm giác có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận biết nhiệt độ, đau hoặc áp lực. Điều này gây nguy hiểm khi người bệnh không cảm nhận được các tác động bên ngoài.

Rối loạn ngôn ngữ

Yếu liệt nửa người còn đi kèm với các rối loạn ngôn ngữ như khó nói, nói lắp hoặc không thể phát âm rõ ràng. Nguyên nhân là do tổn thương vùng não chịu trách nhiệm điều khiển ngôn ngữ. Người bệnh sẽ gặp khó khăn trong việc diễn đạt ý nghĩ hoặc hiểu lời nói.

Rối loạn thị giác hoặc mất thăng bằng

Người bệnh có thể nhìn mờ, nhìn đôi hoặc mất khả năng phối hợp vận động, dễ bị ngã khi đi lại. Rối loạn thăng bằng là dấu hiệu cho thấy tổn thương có thể ảnh hưởng đến các trung tâm điều khiển vận động và cảm giác trong não hoặc tủy sống.

Phương pháp điều trị yếu liệt nửa người

Phương pháp điều trị yếu liệt nửa người cần được cá nhân hóa dựa trên nguyên nhân, mức độ tổn thương và tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân.

Điều trị nguyên nhân

Điều trị nguyên nhân là yếu tố then chốt giúp kiểm soát và ngăn ngừa tiến triển của bệnh. Với trường hợp yếu liệt nửa người do đột quỵ, bác sĩ có thể chỉ định thuốc tiêu huyết khối, thuốc hạ huyết áp, thuốc giảm cholesterol hoặc thuốc kháng đông. Các thuốc này có tác dụng phục hồi tuần hoàn máu não, giảm nguy cơ tái phát và hạn chế tổn thương thần kinh. Nếu nguyên nhân là viêm não, cần truyền kháng sinh hoặc thuốc kháng virus phù hợp. Với các trường hợp tổn thương do chấn thương sọ não, tủy sống hoặc khối u, bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật lấy dị vật, xử lý phù não, giải phóng chèn ép thần kinh.

Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng

Các bài tập vật lý trị liệu được xây dựng phù hợp với từng giai đoạn và khả năng vận động của bệnh nhân. Mục đích là để duy trì sức mạnh cơ, tăng tuần hoàn máu, ngăn ngừa cứng khớp, loét tì đè và dần phục hồi khả năng đi lại, tự chăm sóc bản thân. Ngoài ra, trị liệu ngôn ngữ, trị liệu nghề nghiệp và tâm lý trị liệu ở những bệnh nhân có rối loạn ngôn ngữ, cảm xúc hoặc gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày cũng rất cần thiết.

Phẫu thuật

Phẫu thuật là lựa chọn bắt buộc khi có tổn thương thực thể như phù não, chấn thương cột sống, co cơ tự phát hoặc các tổn thương gây chèn ép thần kinh không đáp ứng với điều trị nội khoa. Sau phẫu thuật, người bệnh vẫn cần tiếp tục phục hồi chức năng để đạt hiệu quả tối ưu. Ngoài ra, một số phương pháp hỗ trợ như châm cứu, bấm huyệt, sử dụng thảo dược có thể được cân nhắc dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Yếu liệt nửa người là tình trạng nghiêm trọng cần được phát hiện và điều trị sớm để giảm thiểu biến chứng. Việc tuân thủ phác đồ điều trị và phục hồi chức năng giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Đồng thời, để giảm nguy cơ yếu liệt nửa người, chúng ta cũng cần chủ động phòng ngừa các yếu tố nguy cơ như: Đột quỵ, chấn thương là rất quan trọng. Hiểu rõ về tình trạng này và áp dụng biện pháp điều trị, chăm sóc phù hợp giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.