Hướng dẫn 3 cách dạy con tuổi dậy thì hiệu quả

Việc chăm sóc và dạy dỗ con cái luôn là bài toán khó đối với mỗi bậc phụ huynh. Mỗi lứa tuổi, mỗi giai đoạn sẽ có những cách giáo dục khác nhau. Trong đó, cách dạy con tuổi dậy thì là vấn đề cần được đặc biệt quan tâm. Bởi dù là bé trai hay bé gái thì đây cũng là độ tuổi quan trọng nhất trong cuộc đời của mỗi đứa trẻ.

Dậy thì chính là cột mốc đánh dấu sự chuyển biến từ trẻ em sang người lớn với sự thay đổi lớn về thể chất và tâm lý. Trong giai đoạn này, trẻ thường ương bướng, ít chia sẻ với người lớn và có rất nhiều suy nghĩ, hành vi khác lạ. Tuy nhiên, trẻ chưa có đầy đủ nhận thức cũng như kiến thức về cơ thể, tâm lý dẫn đến những hành vi sai trái. Điều này khiến rất nhiều bậc phụ huynh bất lực, không biết làm thế nào để đồng hành và dạy con đi đúng hướng.

Khái niệm dậy thì và thời điểm trẻ bước vào tuổi dậy thì

Dậy thì là quá trình chuyển đổi thể chất quan trọng trong cơ thể trẻ. Dậy thì xảy ra khi vùng dưới đồi của não bộ bắt đầu gửi các tín hiệu kích thích các cơ quan sinh sản như buồng trứng (nữ giới) và tinh hoàn (nam giới) sản xuất các hormone sinh dục để chuyển tiếp từ trẻ em sang người trưởng thành.

Giai đoạn dậy thì là thời kỳ quá độ khi trẻ không còn là trẻ em nhưng cũng chưa thật sự là người lớn. Đây là thời kỳ quan trọng mà bất cứ ai cũng phải trải qua trong đời. Tuy nhiên, mỗi người sẽ có những trải nghiệm dậy thì rất riêng biệt, đòi hỏi phụ huynh phải có cách dạy con tuổi dậy thì phù hợp.

Tuổi dậy thì thường kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Thông thường, giai đoạn dậy thì sẽ bắt đầu trong khoảng từ 9 đến 14 tuổi tùy thuộc vào môi trường sống, dinh dưỡng và một số yếu tố khác. Trong đó, độ tuổi dậy thì trung bình ở bé gái là 11 tuổi, bé trai là 12 tuổi và những trẻ dậy thì trước 9 tuổi được coi là dậy thì sớm.

Sự thay đổi của trẻ trong giai đoạn dậy thì

Thay đổi về thể chất

Đầu tiên phải kể đến sự thay đổi về chiều cao và cân nặng ở cả bé trai và bé gái. Trong giai đoạn này, chiều cao của trẻ sẽ phát triển nhanh chóng hơn so với các giai đoạn khác. Ngoài ra, trẻ có rất nhiều thay đổi khác trên cơ thể, đặc biệt ở các cơ quan sinh dục. Lúc này, phụ huynh cần học cách dạy con tuổi dậy thì để hướng dẫn trẻ làm quen và biết cách chăm sóc cơ thể.

Bước vào tuổi dậy thì, bé gái sẽ phát triển ngực, mật độ lông tăng mạnh ở vùng lông nách, lông mu, lông tay, lông chân,... Tiếp theo, kinh nguyệt sẽ xuất hiện lần đầu, dịch âm đạo màu trắng, da mặt trở nên nhờn và dễ nổi mụn trứng cá hơn. Hầu hết các bé gái trong giai đoạn này sẽ tăng cân, hông phát triển, cơ thể có đường cong hơn. Tuy nhiên, trong giai đoạn này tốc độ tăng chiều cao của trẻ sẽ giảm, thậm chí ngừng phát triển chiều cao sau khi dậy thì xong.

Đối với bé trai, sự thay đổi về chiều cao sẽ mạnh mẽ hơn. Ở giai đoạn đầu dậy thì, tinh hoàn của trẻ bắt đầu to dần lên, bìu sậm màu hơn, đồng thời lỗ chân lông giãn nở và xuất hiện lông ở cơ quan sinh dục. Trong thời gian tiếp theo, lông mu bắt đầu dày và xoăn hơn, lông ở tay chân và nách dày và cứng hơn. Ngoài ra, trẻ bắt đầu phát triển cơ bắp, giọng nói trở nên trầm hơn do quá trình vỡ giọng, xuất hiện mụn trứng cá. Đặc biệt, thời điểm này trẻ có thể xuất tinh vô ý thức trong khi ngủ hay còn gọi là mộng tinh.

Thay đổi về tâm lý, nhận thức

Không giống như sự thay đổi về thể chất, tâm lý của trẻ trong giai đoạn dậy thì rất đa dạng và phức tạp. Lúc này, trẻ thường không muốn phụ thuộc và chịu sự kiểm soát của bố mẹ, đồng thời tâm trạng rất thất thường, dễ cáu kỉnh và chán nản. Đặc biệt, trong độ tuổi dậy thì trẻ sẽ trở nên nhạy cảm, quan tâm nhiều đến hình ảnh của bản thân, mở rộng mối quan hệ với bạn bè và có thể xuất hiện những cảm xúc với bạn khác giới.

Hơn nữa, trẻ trong giai đoạn dậy thì thường ít nói, khép mình và ngại chia sẻ với bố mẹ. Do đó, để hiểu và giúp trẻ vượt qua giai đoạn này một cách an toàn thì việc nắm rõ cách dạy con tuổi dậy thì khoa học đóng vai trò vô cùng quan trọng.

3 cách dạy con tuổi dậy thì chuẩn dành cho cha mẹ

Giáo dục giới tính và hướng dẫn trẻ cách chăm sóc cơ thể mỗi ngày

Thay đổi về sinh lý là quá tình tất yêu trong giai đoạn dậy thì. Vì thế, thay vì né tránh phụ huynh cần trạng bị cho trẻ đầy đủ kiến thức về giới tính trước khi bước vào giai đoạn dậy thì. Điều này không chỉ giúp trẻ hiểu và chấp nhận sự thay đổi tự nhiên của cơ thể mà còn biết cách chăm sóc sức khỏe và bảo vệ bản thân.

Ngoài các chương trình giáo dục giới tính tại trường, việc dạy dỗ của phụ huynh cũng rất quan trọng bởi bố mẹ chính là người gần gũi với con. Phụ huynh có thể truyền đạt thông tin đến trẻ bằng ngôn ngữ đơn giản và phù hợp với tuổi của trẻ. Đồng thời, tạo môi trường cởi mở để trẻ có thể thoải mái đặt câu hỏi và thảo luận về các vấn đề tế nhị và tránh được những cái nhìn sai lệch. Bên cạnh đó, phụ huynh cần hướng dẫn trẻ cách chăm sóc sức khỏe, giữ gìn vệ sinh cá nhân hàng ngày. Đồng thời giúp trẻ hiểu rõ quyền riêng tư trên cơ thể nhằm bảo vệ bản thân tránh khỏi nguy cơ bị xâm hại tình dục và giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn.

Lắng nghe và khuyến khích trẻ bày tỏ suy nghĩ của bản thân

Bố mẹ và con cái trong độ tuổi dậy thì là hai thế hệ với nhiều sự khác biệt về suy nghĩ, tâm tư, vì thế để có thể làm bạn với trẻ, phụ huynh nên dành nhiều thời gian lắng nghe. Đây là một trong những cách dạy con tuổi dậy thì mang lại hiệu quả cao nếu phụ huynh áp dụng đúng cách. Bằng cách lắng nghe, phụ huynh có thể biết được những vấn đề trẻ đang gặp phải, từ đó sẽ thấu hiểu và đưa ra lời khuyên phù hợp. Bên cạnh đó, việc khuyến khích trẻ bày tỏ suy nghĩ cũng cho thấy sự tôn trọng đối với trẻ. Cách này không chỉ giúp phụ huynh hiểu con hơn mà còn giúp gắn kết tình cảm gia đình.

Việc để trẻ thoải mái bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng có thể gây ra nhiều thách thức. Vì thế, phụ huynh cần trở thành người dẫn dắt trẻ cách phân tích và đánh giá tình huống. Đồng thời động viên trẻ đối mặt với những tình huống mới.

Tạo điều kiện cho trẻ tự lập

Trẻ em trong độ tuổi dậy thì thường muốn thể hiện cái tôi của bản thân. Do đó, phụ huynh nên tôn trọng và có thể tạo điều kiện cho con tự lập, tự quyết định trong phạm vi nhất định. Ngoài ra, phụ huynh nên đặt ra một số tiêu chuẩn cho trẻ, những việc được làm và không được làm.

Trên đây là một số thông tin về giai đoạn dậy thì của trẻ. Hy vọng với những chia sẻ trên sẽ giúp các bậc phụ huynh nắm được các cách dạy con tuổi dậy thì hiệu quả. Qua đó phụ huynh sẽ dễ dàng đồng hành và giúp trẻ phát triển toàn diện về tâm sinh lý trong giai đoạn quan trọng này.

Xem thêm: 

• Dấu hiệu dậy thì ở con trai 14 tuổi mẹ cần biết
• Tuổi dậy thì ở nam kéo dài bao lâu?