Buồng trứng: Cấu tạo, chức năng và các bệnh lý phổ biến liên quan đến buồng trứng

Buồng trứng là một những cơ quan cần được quan tâm bậc nhất trong cơ thể người phụ nữ. Để hiểu sâu hơn về cấu tạo và có cách chăm sóc buồng trứng đúng đắn, chúng tôi sẽ cung cấp một số thông tin về buồng trứng cho các chị em trong bài viết dưới đây.

Cấu tạo buồng trứng

Buồng trứng thuộc hệ sinh dục của phái nữ. Trong cơ thể nữ giới có 2 buồng trứng, có hình bầu dục nằm ở hai bên trái phải của tử cung. Hai buồng trứng này có chức năng như nhau. Chủ yếu là tạo ra các hormone điều hòa chu kì kinh nguyệt và quá trình sinh sản. Buồng trứng nằm ở hai bên của tử cung trong bụng dưới của phụ nữ. Cụ thể, mỗi buồng trứng được đặt ở một trong hai bên của tử cung, gần vùng bụng dưới và ở phía hai bên của ống cổ tử cung. Vị trí cụ thể của buồng trứng được mô tả như sau:

• Bên phải và bên trái của tử cung: Buồng trứng được nằm gần vùng bụng dưới, ở phía hai bên của tử cung.
• Gần ống cổ tử cung: Buồng trứng nằm gần vùng mở của ống cổ tử cung, nơi nó có thể tương tác với tinh trùng và làm nơi mà trứng thụ tinh thường xuyên diễn ra.

Vị trí này cho phép buồng trứng kết nối với tử cung thông qua ống cổ tử cung và tham gia vào quá trình thụ tinh và phôi thai. Buồng trứng được cấu tạo gồm ba phần chính, bao gồm:

• Bề mặt: Bề mặt của buồng trứng được hình thành bởi một lớp biểu mô có hình khối đơn giản, thường được gọi là biểu mô mầm. Dưới lớp biểu mô này, có một nang mô có liên kết dày đặc.
• Vỏ: Vỏ của buồng trứng gồm một mô liên kết với nhiều nang noãn. Mỗi nang chứa một tế bào trứng và được bao quanh bởi một lớp tế bào nang.
• Tủy: Tủy của buồng trứng được hình thành bởi một lớp mô có liên kết khá lỏng lẻo và có mạng lưới mạch máu thần kinh.

Nhờ cấu tạo đặc biệt này, buồng trứng sẽ đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng, trong đó có thể kể đến quá trình thụ thai và nuôi dưỡng phôi thai.

Chức năng của buồng trứng

Buồng trứng đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh sản của phụ nữ và thực hiện nhiều chức năng quan trọng liên quan đến quá trình thụ tinh và phôi thai. Dưới đây là những chức năng chính của buồng trứng:

Sản xuất hormone Estrogen và Progesterone của buồng trứng

Buồng trứng có vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone nữ chính là Estrogen và Progesterone. Mô tả về chức năng sản xuất hormone của buồng trứng như sau:

Về hormone Estrogen, buồng trứng sản xuất Estrogen với tác dụng:

• Thúc đẩy sự phát triển phôi thai: Estrogen chủ yếu được sản xuất trong giai đoạn trước khi rụng trứng và sau khi rụng trứng. Hormone này thúc đẩy phát triển của niêm mạc tử cung và làm cho nó trở nên dày hơn, tạo môi trường thuận lợi cho việc gắn kết của phôi thai.
• Phát triển các đặc tính của nữ giới: Estrogen cũng có ảnh hưởng đến sự phát triển của các đặc tính tính nữ thứ cấp như sự phát triển của vùng ngực và một số đặc điểm khác.
• Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt: Estrogen đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, ổn định quá trình rụng trứng và chuẩn bị tử cung cho việc mang thai.

Về hormone Progesterone, buồng trứng sản xuất hormone này với mục đích:

• Progesterone chủ yếu được sản xuất trong giai đoạn sau khi rụng trứng. Hormone này giữ cho niêm mạc tử cung dày và chuẩn bị cho việc nhận phôi thai. Nếu thụ tinh xảy ra, Progesterone sẽ duy trì niêm mạc tử cung để hỗ trợ việc gắn kết của phôi thai.
• Hỗ trợ mang thai: Progesterone chơi một vai trò quan trọng trong việc duy trì thai kỳ bằng cách giữ cho tử cung ổn định và làm dày niêm mạc tử cung để hỗ trợ sự phát triển của phôi thai.
• Progesterone cũng có tác động lên cơ tử cung, làm cho nó trở nên lỏng lẻo hơn để tránh việc co bóp và có thể chống lại sự co bóp tử cung sớm.

Chức năng sản xuất hormone của buồng trứng là quan trọng để duy trì chu kỳ kinh nguyệt, chuẩn bị tử cung cho việc mang thai và hỗ trợ sự phát triển của phôi thai khi mang thai.

Giải phóng trứng để thụ tinh của buồng trứng

Chức năng chính của quá trình giải phóng trứng của buồng trứng là đưa trứng phôi ra khỏi nang trứng để nó có thể được thuận lợi hơn cho quá trình thụ tinh. Dưới đây là mô tả cụ thể hơn về chức năng này:

• Quá trình rụng trứng: Quá trình này xảy ra giữa chu kỳ kinh nguyệt. Rụng trứng là quá trình trong đó một trứng phôi được giải phóng từ nang trứng trong buồng trứng. Rụng trứng được kiểm soát bởi sự tăng lên và giảm xuống của hormone, đặc biệt là hormone LH và FSH. Sự gia tăng đột ngột của LH kích thích quá trình giải phóng trứng.
• Quá trình thụ tinh: Sau khi giải phóng, trứng phôi sẽ di chuyển từ buồng trứng và vào ống cổ tử cung. Nơi đây là nơi mà thụ tinh thường diễn ra khi tinh trùng gặp gỡ với trứng phôi. Trứng phôi chỉ sống trong khoảng 12 - 24 giờ sau khi rụng trứng. Nếu không xảy ra thụ tinh trong khoảng thời gian này, trứng sẽ bị hủy bỏ và dẫn đến chu kỳ kinh nguyệt mới. Sau khi rụng trứng, buồng trứng cũng sản xuất Progesterone để làm dày niêm mạc tử cung, chuẩn bị cho việc nhận và hỗ trợ sự gắn kết của phôi thai nếu thụ tinh xảy ra.

Quá trình giải phóng trứng là một bước quan trọng trong chu kỳ sinh sản của phụ nữ và là điểm khắc quyết định cho khả năng mang thai.

Các bệnh lý buồng trứng phổ biến

Có một số bệnh lý và vấn đề liên quan đến buồng trứng mà phụ nữ có thể gặp phải. Dưới đây là tổng quan về một số bệnh lý về buồng trứng thường gặp:

U nang buồng trứng

U nang buồng trứng là một bệnh lý thường gặp ở phụ nữ. Đây là sự hình thành của các túi chứa nước hoặc chất lỏng ở hoặc trên bề mặt buồng trứng. Dưới đây là một số thông tin về bệnh lý u nang buồng trứng:

• Phân loại u nang buồng trứng: Có nhiều loại u nang buồng trứng, thường được phân loại theo thời điểm hình thành là trước hay sau khi rụng trứng. Nhiều u nang không gây vấn đề và thường tự tan biến. Một số u nang có thể nhỏ và không gây ra triệu chứng hoặc có thể lớn và gây đau hoặc áp lực trong vùng bụng dưới.
• Triệu chứng: Có thể xuất hiện đau nhẹ đến nặng ở vùng bụng dưới, đặc biệt là khi u nang phát ra hoặc khi có xoay buồng trứng. U nang có thể gây ra thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt, bao gồm kinh nguyệt nặng hơn hoặc kinh nguyệt không đều.
• Mức độ nguy hiểm: U nang có thể gãy, gây ra đau đớn và có thể đòi hỏi can thiệp y tế ngay lập tức. Hoặc khiến buồng trứng xoay quanh chân của nó và gây ra đau nặng và cản trở dòng máu. Một số trường hợp u nang buồng trứng có thể liên quan đến ung thư buồng trứng, đặc biệt là ở phụ nữ trong độ tuổi trung niên và người có yếu tố nguy cơ cao.

Hội chứng buồng trứng đa nang

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là một tình trạng nang trứng không phát triển đều, thường đi kèm với sự thay đổi hormone. Dưới đây là thông tin chi tiết về hội chứng này:

• Đặc điểm: PCOS là một rối loạn nang trứng, khiến cho các nang trứng không rụng đều hoặc thậm chí không rụng. Thay vào đó, chúng hình thành các nang trứng. Phụ nữ với PCOS thường có mức hormone Androgen cao, gồm cả Testosterone.
• Triệu chứng: Một trong những triệu chứng phổ biến của PCOS là chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc thiếu kinh nguyệt. Nhiều phụ nữ với PCOS có xu hướng tăng cân, đặc biệt là ở vùng bụng. Sự tích tụ của các nang trên hoặc trong buồng trứng có thể được phát hiện thông qua siêu âm. Tăng hormone Androgen có thể gây ra mọc râu tăng, mụn trứng cá, và thay đổi trong làn da.
• Mức độ nguy hiểm: Phụ nữ với PCOS có nguy cơ tăng về tiểu đường type 2. PCOS có thể liên quan đến tăng nguy cơ về bệnh mạch và nghén nứt. Có một số nghiên cứu đã liên kết PCOS với tăng nguy cơ của ung thư tử cung.

Ung thư buồng trứng

Ung thư buồng trứng là một loại ung thư phát sinh từ tế bào trong buồng trứng. Nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm ung thư buồng trứng thì cơ hội chữa khỏi có thể cao hơn. Dưới đây là một số thông tin liên quan đến ung thư buồng trứng:

• Đặc điểm: Nguyên nhân chính xác của ung thư buồng trứng hiện vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng có một số yếu tố nguy cơ có thể tăng khả năng phát sinh ung thư, bao gồm: Tuổi, tiền sử gia đình và sử dụng hormone sinh học.
• Triệu chứng: Triệu chứng của ung thư buồng trứng có thể không rõ ràng ở giai đoạn đầu. Các triệu chứng có thể bao gồm: Đau ở bụng dưới hoặc xung quanh, thay đổi trong lượng cân nặng, buồn nôn hoặc mệt mỏi, thay đổi trong thói quen đi tiểu,…
• Điều trị: Nếu có chẩn đoán chính xác về ung thư buồng trứng, bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật để xác định và loại bỏ khối u. Điều trị bao gồm phẫu thuật, hóa trị và xạ trị.

Cách bảo vệ buồng trứng hiệu quả

Việc duy trì sức khỏe của buồng trứng là một phần quan trọng của chăm sóc sức khỏe phụ nữ. Dưới đây là một số cách để hỗ trợ sức khỏe và chăm sóc cho buồng trứng:

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Thực đơn bao gồm các thực phẩm tốt như: Rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại thực phẩm giàu axit béo omega-3 (cá hồi, hạt lanh,...) và thức ăn giàu canxi (sữa và các sản phẩm từ sữa). Duy trì cân nặng lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe liên quan đến buồng trứng, bao gồm cả hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
• Duy trì thói quen tập luyện: Hoạt động thể chất đều đặn giúp cải thiện sự cân bằng hormone và hỗ trợ sức khỏe chung của cơ thể. Đi bộ, chạy, đạp xe, và các hoạt động aerobic khác là những lựa chọn tốt.
• Quản lý căng thẳng: Căng thẳng có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng cân bằng hormone của cơ thể. Thực hành thiền, yoga, và các kỹ thuật giảm căng thẳng khác có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Hạn chế tiêu thụ Caffeine và Alcohol: Caffeine có thể ảnh hưởng đến sự lành mạnh của buồng trứng. Hạn chế tiêu thụ caffeine có thể là một quyết định tốt. Tiêu thụ alcohol nhiều có thể gây ảnh hưởng đến chức năng gan và ảnh hưởng đến sự cân bằng hormone.
• Kiểm tra sức khỏe sinh sản định kỳ: Điều quan trọng là thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào có thể ảnh hưởng đến buồng trứng.

Nhớ rằng, việc duy trì sức khỏe tổng thể là quan trọng và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của buồng trứng. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại hoặc triệu chứng nào không bình thường, hãy thảo luận với bác sĩ để nhận được sự tư vấn và kiểm tra chuyên sâu.