Keloid là gì? Nguyên nhân hình thành và cách khắc phục

Keloid là một thuật ngữ nghe khá lạ tai với nhiều người. Tuy nhiên, thực tế nó lại rất quen thuộc và nhiều người đang gặp phải tình trạng này. Nếu chưa biết keloid là gì, đây chính là bài viết dành cho bạn. Cùng tìm hiểu chi tiết về cơ chế hình thành, nguyên nhân hình thành cũng như cách xử lý và phòng ngừa keloid.

Keloid là gì?

Keloid dịch sang nghĩa tiếng Việt là sẹo lồi do protein, còn gọi tắt là sẹo lồi. Đây là loại sẹo bất thường hình thành do sự phát triển quá mức của mô sợi sau khi da bị tổn thương. Theo Tổ chức Da liễu Hoa Kỳ (AAD), sẹo lồi thường xảy ra ở những vùng da chịu áp lực cao hoặc bị tổn thương sâu như vai, ngực, cằm và tai.

Về mặt hình thái, sẹo lồi có bề mặt nhẵn, nổi cao hơn bề mặt da, thường có màu đỏ, hồng hoặc thậm chí tím tùy thuộc vào màu da. Kích thước của sẹo lồi có thể từ nhỏ như hạt đậu đến lớn bao phủ một vùng da rộng.

Ngoài những đặc điểm bên ngoài, người bị sẹo lồi thường cảm thấy ngứa ngáy, căng tức và đôi khi đau đớn ở khu vực sẹo. Điều này khiến sẹo lồi không chỉ là vấn đề về thẩm mỹ mà còn gây ra khó chịu về thể chất và tâm lý. Một nghiên cứu năm 2023 ghi nhận rằng 60% người bị sẹo lồi cảm thấy tự ti về ngoại hình.

Không giống như sẹo thường, sẹo lồi phát triển vượt ra ngoài ranh giới ban đầu của vết thương và không tự thu nhỏ theo thời gian. Sẹo lồi cũng dễ bị nhầm lẫn với sẹo phì đại. Tuy nhiên, trong khi sẹo phì đại chỉ giới hạn trong ranh giới vết thương ban đầu và có xu hướng mờ dần theo thời gian, sẹo lồi lại phát triển vượt ra ngoài ranh giới và không tự biến mất.

Nguyên nhân hình thành keloid

Keloid hình thành do quá trình tăng sinh collagen quá mức trong giai đoạn lành vết thương. Khi da bị tổn thương, cơ thể sản sinh collagen để tái tạo mô. Nhưng trong trường hợp sẹo lồi, lượng collagen được tạo ra vượt quá nhu cầu. Điều này khiến sẹo phát triển dày, cứng và lan rộng ra ngoài ranh giới vết thương ban đầu. Nghiên cứu của Tổ chức Da liễu Hoa Kỳ (AAD) cho thấy, quá trình này thường liên quan đến cơ địa và các yếu tố ngoại cảnh.

Một số người có cơ địa dễ bị loại sẹo này, đặc biệt nếu gia đình họ có tiền sử tương tự. Các nghiên cứu về gen đã xác định mối liên hệ giữa một số biến thể gen và nguy cơ tăng sinh sẹo lồi. Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy sẹo lồi ảnh hưởng phổ biến hơn ở người có làn da tối màu (người gốc Phi hoặc châu Á), với tỷ lệ khoảng 4,5% - 16% trong các trường hợp tổn thương da.

Khi tìm hiểu keloid là gì chúng ta đã biết nó được tạo ra do quá trình lành thương. Vì vậy, vị trí vết thương cũng ảnh hưởng đến khả năng hình thành sẹo lồi.

Các khu vực chịu áp lực cao hoặc thường xuyên chuyển động như vai, ngực, cằm và tai có nguy cơ cao hơn do áp lực cơ học kích thích sản sinh collagen. Kích thước và độ sâu của vết thương cũng là yếu tố quyết định, với các vết thương lớn và sâu dễ dẫn đến sẹo lồi hơn. Ngoài ra, tuổi tác, nhiễm trùng và việc sử dụng một số loại thuốc như corticosteroid cũng có thể tác động.

Các phương pháp điều trị sẹo keloid

Keloid là gì và được hình thành như thế nào đến đây bạn đã biết. Vậy có thể điều trị sẹo keloid bằng cách nào? Sẹo lồi trong một số trường hợp có thể ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ và tâm lý người bệnh. Vì vậy, ngay từ khi mới hình thành, bạn đã nên áp dụng cách điều trị sẹo lồi.

Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa là phương pháp phổ biến và thường được áp dụng đầu tiên. Thuốc bôi như gel silicon và corticosteroid giúp làm giảm kích thước, độ đỏ và ngứa của sẹo. Gel silicon tạo một lớp màng bảo vệ, giữ ẩm cho da và giảm sự tăng sinh collagen. Corticosteroid có tác dụng chống viêm, làm giảm kích thước sẹo. Ngoài ra, tiêm corticosteroid trực tiếp vào sẹo lồi cũng là một lựa chọn hiệu quả.

Điều trị ngoại khoa

Điều trị ngoại khoa được áp dụng khi sẹo lồi quá lớn hoặc không đáp ứng với điều trị nội khoa. Phẫu thuật cắt bỏ sẹo là phương pháp truyền thống, tuy nhiên có nguy cơ sẹo lồi tái phát. Trị sẹo lồi bằng laser, cryotherapy (áp lạnh) là các phương pháp ít xâm lấn hơn, giúp giảm kích thước và làm phẳng sẹo.

Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Da liễu Anh (British Journal of Dermatology) năm 2020, việc kết hợp nhiều phương pháp điều trị khác nhau có thể giúp giảm thiểu đáng kể kích thước và độ đỏ của sẹo lồi, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Ví dụ, kết hợp tiêm corticosteroid với áp lực hoặc laser có thể giúp giảm thiểu sẹo lồi một cách đáng kể.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kích thước, vị trí, thời gian hình thành của sẹo lồi, cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Phòng ngừa hình thành keloid khi bị thương

Khi đã biết keloid là gì và hiểu cơ chế hình thành của nó, chúng ta sẽ biết cách chủ động phòng ngừa hình thành keloid khi bị thương. Chăm sóc vết thương đúng cách là yếu tố quan trọng hàng đầu. Việc giữ cho vết thương luôn sạch sẽ, tránh cọ xát và sử dụng băng gạc y tế sẽ giúp vết thương lành nhanh chóng và giảm thiểu nguy cơ hình thành sẹo lồi.

Tia UV có thể làm tăng sản sinh collagen, từ đó thúc đẩy quá trình hình thành sẹo lồi. Vì vậy, hãy bảo vệ vết thương khỏi ánh nắng mặt trời, bôi kem chống nắng có chỉ số SPF cao lên vùng da bị thương (khi đã lành thương).

Đối với những vết thương lớn hoặc có nguy cơ nhiễm trùng cao, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu về cách vệ sinh và chăm sóc. Bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn cách chăm sóc vết thương phù hợp và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Da liễu Hoa Kỳ (Journal of the American Academy of Dermatology) năm 2018, việc chăm sóc vết thương đúng cách ngay từ đầu có thể giảm nguy cơ hình thành sẹo lồi đến.

Sẹo lồi là một vấn đề da liễu khá phổ biến nhiều người gặp phải. Nó gây mất thẩm mỹ và trong trường hợp nghiêm trọng còn có thể ảnh hưởng đến tâm lý của người bị sẹo. Nhưng với sự phát triển của y học, chúng ta đã có nhiều phương pháp điều trị sẹo lồi hiệu quả. Tuy nhiên, việc hiểu rõ keloid là gì, cơ chế hình thành để chủ động phòng ngừa keloid vẫn là cách tốt nhất.