Khám dấu véo da: Ý nghĩa và quy trình thực hiện

Khám dấu véo da là phương pháp kiểm tra đơn giản giúp đánh giá độ đàn hồi của da và tình trạng mất nước của cơ thể. Hãy cùng tìm hiểu quy trình thực hiện và cách đánh giá kết quả thông qua bài viết dưới đây.

Khám dấu véo da là gì?

Khám dấu véo da (skin turgor assessment) là phương pháp đơn giản và phổ biến trong y học, giúp đánh giá tình trạng đàn hồi của da để phát hiện tình trạng mất nước. Đây là một dấu hiệu quan trọng, đặc biệt trong các tình huống cấp cứu hoặc khi điều trị các bệnh liên quan đến cân bằng dịch.

Da là cơ quan lớn nhất của cơ thể, có cấu trúc phức tạp gồm nhiều lớp và chứa các yếu tố liên kết như collagen, elastin và nước. Độ đàn hồi của da phản ánh sự cân bằng nước và các yếu tố dưỡng chất trong cơ thể. Khi cơ thể bị mất nước, lượng nước trong da giảm dẫn đến giảm độ đàn hồi, khiến da khó trở lại trạng thái ban đầu sau khi bị kéo hoặc véo. 

Tình trạng này thường xảy ra khi mất nước ở mức độ vừa đến nặng. Mất nước nhẹ xảy ra khi cơ thể mất khoảng 5% trọng lượng, mất nước vừa khi mất 10%, và mất nước nặng khi tỷ lệ này đạt 15% hoặc hơn. Việc nhận biết sớm các mức độ mất nước rất quan trọng để xử lý kịp thời.

Những yếu tố nào ảnh hưởng đến độ đàn hồi của da?

Giống như mọi cơ quan trong cơ thể, phần lớn da được cấu thành từ nước. Khi thiếu độ ẩm, chức năng của da bị suy giảm và sự ma sát giữa các sợi da tăng lên do thiếu nước làm chất bôi trơn tự nhiên. Da đủ nước sẽ mềm mại và có tính đàn hồi tốt hơn. Ngược lại, khi da mất nước, da trở nên sần sùi và khó quay về trạng thái ban đầu sau khi bị kéo hoặc véo, ảnh hưởng đến độ đàn hồi và sức khỏe tổng thể của da.

Nguyên nhân gây mất nước bao gồm:

• Tiêu chảy;
• Nôn mửa;
• Bệnh tiểu đường;
• Giảm cân đột ngột;
• Giảm lượng chất lỏng tiêu thụ.

Ngoài việc da thiếu độ đàn hồi, các dấu hiệu mất nước có thể bao gồm:

• Niêm mạc khô;
• Da khô;
• Giảm tiết mồ hôi;
• Huyết áp thấp (hạ huyết áp);
• Nhịp tim nhanh (nhịp tim nhanh);
• Lú lẫn hoặc suy giảm nhận thức;
• Giảm lượng nước tiểu;
• Nước tiểu màu vàng sẫm;
• Mắt trũng sâu;
• Bất tỉnh hoặc mê sảng.

Lưu ý, da khô với độ căng da giảm là một trong những dấu hiệu mất nước nghiêm trọng. Hãy liên hệ cơ sở y tế ngay nếu người bệnh có triệu chứng này hoặc các triệu chứng khác cho thấy bị mất nước nghiêm trọng.

Quy trình thực hiện khám dấu véo da

Khám dấu véo da được thực hiện nhanh, không đau và không xâm lấn.

Vị trí thực hiện

Việc khám dấu véo da được thực hiện ở:

• Mặt sau bàn tay: Thường sử dụng ở người lớn;
• Bụng: Đặc biệt ở trẻ nhỏ;
• Xương ức: Thường áp dụng cho người cao tuổi.

Cách thực hiện

Cách thực hiện khám dấu véo da như sau:

• Người khám dùng hai ngón tay (ngón trỏ và lòng ngón cái) nhẹ nhàng véo một vùng da nhỏ bao gồm cả da và mô dưới da, kéo da lên khoảng 1 - 2 giây rồi thả ra.
• Quan sát thời gian da trở về trạng thái bình thường.

Đánh giá kết quả

Dựa vào dấu véo da, ta có có thể đánh giá tình trạng mất nước như sau:

• Bình thường: Không hình thành nếp véo da;
• Mất nước nhẹ đến vừa: Dấu véo da mất chậm và tồn tại dưới 2 giây;
• Mất nước nghiêm trọng: Da vẫn giữ nguyên nếp véo, tồn tại trên 2 giây, trở lại rất chậm hoặc không trở lại được.

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả khám dấu véo da

Tuổi tác

Khi mọi người già đi, cơ thể họ trải qua những thay đổi sinh lý khiến họ có nguy cơ bị mất nước cao hơn. Người lớn tuổi có nhiều khả năng bị mất nước vì một số lý do:

• Tổng lượng nước trong cơ thể giảm tới 15% khi con người già đi.
• Cơ thể ngừng cô đặc nước tiểu nhiều như trước đây, dẫn đến lượng nước tiểu thải ra nhiều hơn.
• Sự thay đổi nội tiết tố có thể làm giảm cảm giác khát, dẫn đến tình trạng uống không đủ nước.
• Một số người lớn tuổi cố tình hạn chế lượng nước uống vào do vấn đề tiểu không tự chủ.
• Người lớn tuổi mất nhiều chất lỏng qua da, đường tiêu hóa (GI) và phổi hơn người trẻ.

Da cũng thay đổi theo tuổi tác và mất đi độ đàn hồi. Điều này có thể khiến việc khám dấu véo da người lớn tuổi khó đánh giá chính xác vì độ căng của da bị mất có thể liên quan hoặc không liên quan đến tình trạng mất nước.

Tình trạng da và tình trạng dinh dưỡng

Da khỏe mạnh hay có bệnh lý cũng ảnh hưởng lớn đến kết quả khám dấu véo da. Chẳng hạn, da khô hoặc bị tổn thương do viêm da, xơ cứng bì, hoặc có sẹo sẽ làm giảm độ đàn hồi, gây sai lệch. 

Ngoài ra, sự khác biệt tự nhiên giữa da dày (thường ở nam giới) và da mỏng (ở phụ nữ hoặc người gầy) cũng tác động đến độ chính xác của việc kiểm tra dấu véo da.

Suy dinh dưỡng hoặc thiếu hụt các chất thiết yếu có thể làm lớp mỡ dưới da mỏng đi, giảm tính đàn hồi của da. Người bị suy dinh dưỡng lâu ngày thường khó cho kết quả chính xác khi kiểm tra dấu véo da, ngay cả khi tình trạng mất nước không xảy ra.

Vị trí khám

Vị trí kiểm tra dấu véo da quyết định đáng kể đến kết quả. Các vùng da như bàn tay, bụng hoặc xương ức có đặc điểm riêng về độ dày và cấu trúc. Ở người lớn, bàn tay thường được chọn, nhưng ở trẻ nhỏ hoặc người cao tuổi, vùng bụng và xương ức được ưu tiên hơn để đảm bảo kết quả chính xác.

Một số lời khuyên để duy trì độ đàn hồi của da

Uống đủ nước mỗi ngày

Nước là yếu tố quan trọng giúp da duy trì độ đàn hồi. Nên uống tối thiểu 8 ly nước mỗi ngày và bổ sung thêm nếu bạn sống trong môi trường khô hoặc vận động nhiều. Tránh các thức uống có cồn và cafein vì chúng làm mất nước, khiến da khô ráp, mất đàn hồi.

Bổ sung dinh dưỡng hợp lý

Một chế độ ăn uống giàu vitamin và khoáng chất là nền tảng để duy trì độ đàn hồi của da. Đặc biệt, các loại thực phẩm chứa vitamin C, vitamin E và kẽm có tác dụng thúc đẩy sản xuất collagen và elastin. Axit béo omega-3, có trong cá hồi, hạt chia và quả óc chó, giúp cải thiện cấu trúc da và giữ cho da mềm mại, khỏe mạnh.

Tập luyện thể dục đều đặn

Thói quen tập thể dục không chỉ cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giúp tăng cường tuần hoàn máu, mang đến nhiều oxy và dưỡng chất cho da. Các bài tập như yoga hoặc chạy bộ có thể cải thiện độ đàn hồi và làm da trông rạng rỡ hơn.

Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ là thời điểm để da tái tạo và phục hồi. Ngủ đủ 7 - 8 giờ mỗi đêm giúp duy trì cân bằng hormone và thúc đẩy sản xuất collagen. Nếu bạn thường xuyên thiếu ngủ, da sẽ dễ chảy xệ và mất độ đàn hồi.

Khám dấu véo da là một công cụ đơn giản và hiệu quả để đánh giá tình trạng sức khỏe cơ thể, đặc biệt trong việc phát hiện mất nước. Phương pháp này không chỉ hữu ích trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe mà còn giúp bác sĩ nhanh chóng đưa ra quyết định về việc cung cấp dịch hoặc thực hiện các biện pháp can thiệp kịp thời.