Metanol là gì? Những công dụng và tác hại của metanol mà bạn nên biết

Metanol tồn tại dưới dạng là một loại chất lỏng giống như rượu về mọi mặt, nhưng đây lại là một chất gây độc mạnh và không uống được. Vậy metanol là gì? Những công dụng và tác hại của metanol như thế nào? Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu các vấn đề này trong bài viết dưới đây nhé!

Metanol hay còn gọi là methanol là một chất hoá học tồn tại dưới dạng chất lỏng

Metanol là gì?

Trong hoá học, metanol còn được gọi với các tên gọi khác là methanol, ancol metylic, carbinol, alcohol, alcohol gỗ, naphtha gỗ, rượu mạnh gỗ, methyl hydroxide… Là một hợp chất hoá học có công thức phân tử CH3OH hoặc CH4O hay viết tắt thành MeOH. Tính chất của metanol được chia thành 2 loại là tính chất vật lý và tính chất hoá học. Cụ thể là: 

• Tính chất vật lý của metanol: Metanol còn gọi là rượu methyl, đây là một chất cồn, là loại rượu đơn giản nhất, dạng lỏng nhẹ, dễ bị bay hơi, không màu, dễ cháy, dễ tan trong nước, khá độc, mùi giống với etanol nhưng nhẹ hơn.
• Tính chất hoá học của metanol: Metanol là một loại chất lỏng phân cực. Do vậy, nó được dùng làm dung môi trong công nghiệp, làm chất đông, làm nhiên liệu, làm biến tính của etanol.

Metanol khi oxy hoá hoàn toàn sẽ tạo ra nước và khí CO2, khi oxy hoá không hoàn toàn sẽ tạo ra andehit formic. Khi metanol tác dụng với kim loại tạo ra muối ancolat, khi tác dụng với axit vô cơ tạo ra este.

Metanol là gì là thắc mắc của nhiều người

Những công dụng và tác hại của metanol 

Metanol là một loại hợp chất hoá học hữu cơ. Do vậy, nó được sử dụng rộng rãi, phổ biến trong đời sống hàng ngày, đặc biệt là trong sản xuất công nghiệp. Những ứng dụng cũng như công dụng của metanol trong công nghiệp và đời sống có thể kể đến là: 

• Trong ngành giao thông vận tải, metanol được coi là một nhiên liệu quan trọng nhằm tạo ra metyl tert-butyl ete để pha vào làm tăng tỉ số octan thay cho một chất gây ô nhiễm môi trường đó là tetraetyl chì.
• Trong phòng thí nghiệm, metanol là một dung môi dùng để chạy sắc ký lỏng, nâng cấp HPLC và chạy phổ UV - VIS.
• Sử dụng trong quy trình xử lý nước thải sinh hoạt và công nghiệp.
• Dùng để làm pin nhiên liệu nhằm cung cấp hydrogen.
• Là nguyên liệu sản xuất các chất hoá học khác như formalin, axit axetic, andehit formic…
• Metanol cũng được ứng dụng rộng rãi và có vai trò quan trọng trong các ngành như sơn, chất chống đông lạnh, làm nhiên liệu cho các bếp lò nhỏ, cung cấp nhiên liệu động cơ đốt.
• Được chế tạo dùng làm dung môi, quan trọng trong cách ngành công nghiệp tẩy rửa.
• Được dùng làm dung môi trong kĩ thuật nhuộm, in ấn, làm mực cho máy in, photo.
• Trong chiến tranh thế giới thứ II, người Đức đã sử dụng metanol để thiết kế và vận hành tên lửa.
• Metanol còn có công dụng là sản xuất cồn công nghiệp metanol còn được gọi là rượu biến tính. 
• Được sử dụng rộng rãi phòng thí nghiệm, trường học.

Bên cạnh những công dụng trong đời sống hàng ngày cũng như trong nền công nghiệp, metanol có tác hại lớn đối với sức khỏe con người.

• Metanol là 1 chất gây độc cho cơ thể. Nó rất dễ hấp thu qua da, phổi, ruột của con người. Chỉ với một lượng metanol thấp thì có thể dẫn đến buồn ngủ, lú lẫn, đau đầu, mất đi khả năng vận động, nếu trở nặng thì có thể dẫn đến hôn mê, suy thở, huyết áp tụt, tim ngừng đập, cuối cùng dẫn đến tử vong.
• Khi tiếp xúc trực tiếp với metanol có thể gây viêm da, phát ban, vảy nến, thậm chí là nhiễm trùng da nếu không được xử trí kịp thời.
• Khi ngộ độc metanol thì rất nguy hiểm bởi đây là loại hoá chất gây nhiễm độc nặng. Nếu uống nhầm có thể gây mù hoặc chết.

Metanol được ứng dụng trong cung cấp nhiên liệu động cơ đốt

Phương pháp xử lý người bị ngộ độc rượu metanol

Trước khi tìm hiểu về phương pháp xử lý người bị ngộ độc rượu metanol thì cần biết cơ chế gây ngộ độc của rượu metanol. Cụ thể như sau: 

Khi metanol truyền vào cơ thể thì sẽ bị oxy hoá tạo ra formaldehyde. Chất vừa tạo ra tiếp tục bị oxy hoá tạo ra thành phần chính của nọc kiến đó là acid formic - đây chính là chất gây độc. Quá trình oxy hoá metanol diễn ra nhanh chóng làm cho acid formic tích tụ vào huyết thanh và gây độc. Do đó, gây ra tình trạng toan chuyển hoá. Sự chuyển hoá metanol và sự tích tụ acid formic ở võng mạc gây ra tổn thương võng mạc, tổn thương thần kinh thị giác cuối cùng là dẫn đến mù lòa. Ngoài ra, nó còn tổn thương đến não bộ có thể gây ra tử vong.

Theo nghiên cứu, 10ml metanol trộn vào đồ uống là đủ dẫn đến mù vĩnh viễn, với 30ml metanol là có thể dẫn đến chết người.

Metanol còn được điều chế thành rượu metanol. Do vậy, mỗi năm đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc rượu metanol nói cách khác là cồn công nghiệp. Và hậu quả của nó thì vô cùng nghiêm trọng nhẹ thì gây mù còn nặng dẫn tới tử vong. Chính vì thế, khi bị ngộ độc rượu metanol cần có những phương pháp xử lý sau:

• Cần phải thật bình tĩnh.
• Tìm cách để người bị ngộ độc nôn hết rồi ma sát mạnh hai bên má, cho người bị ngộ độc uống một cốc sữa nóng hoặc trà đặc.
• Nới lỏng quần áo, đưa người bị ngộ độc rượu nằm ở nơi thoáng mát nhưng tránh gió lùa trực tiếp vào người.
• Để tư thế người bị ngộ độc đúng và chuẩn: Nằm úp xuống giường, mặt nghiêng trái, hai tay xuôi ra sau.
• Chú ý tuyệt đối không cho người bị ngộ độc sử dụng thuốc chống nôn bới thuốc chống nôn giữ chất độc, uống paracetamol sẽ hại gan.
• Nếu người bị ngộ độc rượu methanol có dấu hiệu nguy hiểm như co giật, thở không đều, hôn mê, bị ngã có chảy máu tai, loạn nhịp tim… thì ngay lập tức phải đưa người tới bệnh viện để cấp cứu.

Cho người bị ngộ độc rượu metanol uống một cốc sữa nóng để trung hòa rượu

Một số lưu ý khi sử dụng metanol và cách bảo quản an toàn

Metanol là một chất gây độc cho cơ thể. Do đó, khi sử dụng loại hoá chất này cần phải lưu ý một số vấn đề sau để đảm bảo an toàn, cụ thể là:

• Tuyệt đối không được tiếp xúc metanol công nghiệp với các bộ phận trên cơ thể.
• Phải đeo khẩu trang thích hợp khi tiếp xúc với hơi metanol công nghiệp.
• Tuyệt đối không được pha loãng metanol với nước để làm rượu uống.
• Không may dính metanol vào mắt thì phải rửa ngay bằng nước sạch.
• Khi nuốt phải metanol thì không cố để nôn, uống ngay nước lọc, đưa đến cơ sở y tế gần nhất.

Cách bảo quản metanol an toàn:

• Bảo quản tại những nơi thoáng mát, nên tránh xa các nguồn nhiệt.
• Khi xảy ra sự cố cháy metanol thì hãy dùng bột, bọt CO2, hoá chất khô, phun sương mù, tuyệt đối không được dùng nước để dập cháy.

Tóm lại, metanol là gì? Đó là một loại chất hoá học có nhiều công dụng đối với nhiều ngành sản xuất công nghiệp nhưng là chất gây độc cho con người. Thông qua bài viết này có thể giúp cho mọi người có thêm nhiều thông tin về loại metanol này, cũng như các công dụng, tác hại, cách xử lý nhanh khi có người bị ngộ độc rượu metanol và những lưu ý khi sử dụng, cách bảo quản metanol an toàn.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Vinmec, Hellobacsi