Một số dấu hiệu bệnh trĩ ở phụ nữ cần lưu ý để nhận biết kịp thời

Phụ nữ thường có nguy cơ mắc bệnh trĩ cao hơn do ảnh hưởng của thai kỳ, sinh nở và thói quen sinh hoạt. Các dấu hiệu bệnh trĩ ở phụ nữ bao gồm chảy máu khi đại tiện, đau rát hậu môn và sự xuất hiện của búi trĩ. Nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Dấu hiệu bệnh trĩ ở phụ nữ

Bệnh trĩ ở phụ nữ có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào mức độ và loại trĩ (nội, ngoại hoặc hỗn hợp). Việc nhận biết sớm các dấu hiệu điển hình giúp phát hiện và can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những dấu hiệu bệnh trĩ ở phụ nữ thường gặp:

Chảy máu khi đi đại tiện

Chảy máu là dấu hiệu phổ biến nhất của bệnh trĩ, thường xuất hiện sau khi đi đại tiện. Máu có màu đỏ tươi, có thể nhỏ giọt, dính trên giấy vệ sinh hoặc lẫn trên bề mặt phân. Dấu hiệu này thường không gây đau, nhưng nếu kéo dài có thể dẫn đến thiếu máu.

Sa búi trĩ

Sa búi trĩ xảy ra khi tĩnh mạch trĩ bị phình to và trượt ra khỏi ống hậu môn. Ban đầu, búi trĩ có thể tự thụt vào sau khi đại tiện (trĩ độ 2), nhưng ở mức độ nặng hơn, người bệnh phải dùng tay đẩy vào (trĩ độ 3), hoặc không thể đẩy vào được (trĩ độ 4). Đây là dấu hiệu đặc trưng giúp phân biệt các giai đoạn của trĩ nội.

Đau hoặc khó chịu vùng hậu môn

Đau hoặc khó chịu vùng hậu môn là một trong những dấu hiệu bệnh trĩ ở phụ nữ. Người bệnh có thể cảm thấy đau rát, tức nặng hoặc khó chịu vùng hậu môn, đặc biệt khi ngồi lâu, đi lại nhiều hoặc khi đi tiêu. Trĩ ngoại thường gây đau nhiều hơn do có sự chi phối của thần kinh cảm giác ở vùng da quanh hậu môn.

Ngứa, rát quanh hậu môn

Dịch tiết từ búi trĩ có thể làm vùng da quanh hậu môn luôn ẩm ướt, gây kích ứng, ngứa ngáy và rát. Nếu kéo dài, tình trạng này có thể dẫn đến viêm da hoặc bội nhiễm khuẩn tại vùng hậu môn.

Cảm giác chưa đi hết phân

Người bệnh có thể cảm thấy đại tiện không hết, phải rặn nhiều lần nhưng vẫn còn cảm giác vướng hoặc buồn đại tiện. Điều này thường do búi trĩ lớn cản trở ống hậu môn, gây khó khăn trong quá trình tống xuất phân.

Nguyên nhân gây bệnh trĩ ở phụ nữ

Bệnh trĩ hình thành do sự giãn và ứ trệ máu tại các đám rối tĩnh mạch hậu môn - trực tràng, lâu dài dẫn đến hình thành các búi trĩ. Ở phụ nữ, nguy cơ mắc bệnh có xu hướng cao hơn nam giới trong một số giai đoạn sinh lý đặc thù như thai kỳ, hậu sản, hoặc trong những điều kiện liên quan đến lối sống, nghề nghiệp. Các nguyên nhân chính được xác định bao gồm:

Táo bón mạn tính và thói quen đại tiện không hợp lý

Táo bón kéo dài là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh trĩ. Khi bị táo bón, người bệnh thường phải rặn nhiều, gia tăng áp lực nội ổ bụng và trực tiếp tác động lên hệ tĩnh mạch vùng hậu môn. Việc rặn mạnh lặp đi lặp lại làm thành tĩnh mạch bị giãn nở, mất độ đàn hồi, dẫn đến hình thành các búi trĩ. Ngoài ra, thói quen nhịn đại tiện, ngồi lâu trong nhà vệ sinh, sử dụng điện thoại hoặc đọc sách khi đi tiêu cũng góp phần thúc đẩy tiến trình bệnh lý.

Thai kỳ và quá trình sinh nở

Mang thai là một yếu tố nguy cơ đáng kể ở phụ nữ. Khi thai phát triển, tử cung mở rộng gây chèn ép tĩnh mạch chậu dưới và làm cản trở dòng máu hồi lưu từ hậu môn về tim, dẫn đến ứ trệ máu tại các đám rối tĩnh mạch trĩ. Ngoài ra, sự gia tăng hormone progesterone trong thai kỳ làm giảm trương lực thành mạch, khiến mạch máu dễ bị giãn. Trong giai đoạn chuyển dạ, động tác rặn sinh tương tự như rặn đại tiện, tạo áp lực lớn lên vùng đáy chậu, làm tăng nguy cơ tổn thương tĩnh mạch trĩ, đặc biệt ở những phụ nữ sinh thường nhiều lần hoặc sinh con to.

Nghề nghiệp và lối sống tĩnh tại

Phụ nữ làm các công việc phải ngồi hoặc đứng lâu - như nhân viên văn phòng, kế toán, giáo viên, nhân viên bán hàng - thường ít vận động, làm giảm lưu thông máu ở vùng chậu. Hậu quả là máu dễ ứ đọng tại tĩnh mạch trĩ, góp phần vào cơ chế hình thành bệnh. Tình trạng này còn trở nên nghiêm trọng hơn nếu kết hợp với thói quen ít uống nước và thiếu hoạt động thể chất.

Chế độ ăn uống thiếu chất xơ

Một khẩu phần ăn nghèo chất xơ, thiếu rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên cám dễ dẫn đến tình trạng phân khô, rắn, gây khó khăn khi đại tiện. Cùng với đó, việc không cung cấp đủ nước làm giảm khối lượng và độ mềm của phân, khiến người bệnh phải rặn nhiều hơn. Đây là cơ chế góp phần gây tăng áp lực tĩnh mạch hậu môn, từ đó hình thành trĩ.

Béo phì và tăng cân quá mức

Thừa cân làm tăng áp lực ổ bụng và trọng lực đè lên khung chậu, làm ảnh hưởng đến hệ thống tuần hoàn tĩnh mạch. Ở phụ nữ béo phì, lưu lượng máu hồi lưu qua các tĩnh mạch vùng chậu và hậu môn thường bị suy giảm, dẫn đến ứ máu và hình thành búi trĩ.

Yếu tố nội tiết và đặc điểm sinh lý nữ

Sự dao động nội tiết trong các giai đoạn sinh lý như chu kỳ kinh nguyệt, thai kỳ hoặc tiền mãn kinh ảnh hưởng đến chức năng của thành mạch và hệ tiêu hóa. Cụ thể, hormone progesterone có thể làm giảm trương lực cơ trơn đường tiêu hóa, dẫn đến táo bón và góp phần vào bệnh sinh của trĩ. Ngoài ra, ở phụ nữ sau sinh, cơ sàn chậu và các mô nâng đỡ vùng hậu môn có thể suy yếu, làm giảm khả năng chống đỡ búi trĩ.

Cách phòng ngừa bệnh trĩ ở phụ nữ

Việc phòng ngừa bệnh trĩ đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ - nhóm đối tượng có nhiều yếu tố nguy cơ sinh lý và nghề nghiệp. Phòng ngừa không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn hạn chế tái phát sau điều trị. Các biện pháp dự phòng chủ yếu tập trung vào thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ ăn và chăm sóc sức khỏe toàn diện:

• Duy trì chế độ ăn uống giàu chất xơ: Một chế độ ăn hợp lý là yếu tố cốt lõi trong phòng ngừa bệnh trĩ. Phụ nữ nên tăng cường sử dụng thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, củ quả, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám và các loại đậu. Chất xơ giúp tăng khối lượng phân, làm mềm phân, giảm nhu cầu rặn khi đi đại tiện. Đồng thời, nên uống đủ nước để hỗ trợ nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón.
• Tạo thói quen đại tiện đúng giờ và đúng cách: Hình thành thói quen đi đại tiện đều đặn mỗi ngày, tốt nhất vào một thời điểm cố định (thường là buổi sáng). Không nên nhịn đại tiện hoặc cố gắng đi khi không có nhu cầu.
• Tăng cường vận động thể chất: Vận động đều đặn giúp cải thiện lưu thông máu, đặc biệt là vùng chậu và hậu môn. Các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội, hoặc các bài tập sàn chậu (Kegel) rất hữu ích, nhất là đối với phụ nữ sau sinh hoặc làm việc văn phòng. Hạn chế ngồi hoặc đứng quá lâu một chỗ; nên thay đổi tư thế sau mỗi 30 - 60 phút làm việc.
• Quản lý tốt táo bón: Điều trị kịp thời tình trạng táo bón mạn tính bằng cách kết hợp thay đổi lối sống, ăn uống, tập luyện và sử dụng các sản phẩm hỗ trợ nhuận tràng khi cần thiết (theo chỉ định của bác sĩ). Tránh sử dụng thuốc nhuận tràng kéo dài mà không có hướng dẫn y khoa.
• Kiểm soát cân nặng và tránh béo phì: Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm áp lực ổ bụng và hạn chế ứ máu vùng hậu môn. Việc kiểm soát cân nặng đặc biệt quan trọng ở phụ nữ sau sinh hoặc trong giai đoạn tiền mãn kinh.
• Chăm sóc sức khỏe khi mang thai và sau sinh: Trong thai kỳ, nên theo dõi sát chức năng tiêu hóa, tăng cường vận động phù hợp, ăn uống đủ chất xơ và uống đủ nước. Sau sinh, cần tập phục hồi cơ sàn chậu và điều chỉnh chế độ ăn để tránh táo bón. Việc rặn sinh cần được kiểm soát và hướng dẫn bởi cán bộ y tế để hạn chế tổn thương vùng hậu môn - trực tràng.
• Hạn chế sử dụng các chất kích thích và thức ăn gây kích ứng: Nên hạn chế rượu, cà phê, thuốc lá và các loại thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ vì chúng có thể gây táo bón và kích thích vùng hậu môn.

Tóm lại, bệnh trĩ là một vấn đề sức khỏe phổ biến và có xu hướng gia tăng ở phụ nữ, đặc biệt trong bối cảnh hiện đại với lối sống tĩnh tại, áp lực công việc và những thay đổi sinh lý đặc thù như thai kỳ và sinh nở. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh trĩ ở phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong phát hiện và điều trị hiệu quả. Đồng thời, hiểu rõ các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân nền giúp phụ nữ chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp, từ điều chỉnh chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt đến chăm sóc sức khỏe sinh sản toàn diện.