Nghiệm pháp Allen: Phương pháp đánh giá khả năng tưới máu cho bàn tay

Phương pháp Allen là một phương pháp sử dụng trong lâm sàng để đánh giá triệu chứng về lưu lượng máu đến bàn tay. Nghiệm pháp này được mô tả thông qua hai biến thể bao gồm nghiệm pháp Allen gốc và nghiệm pháp Allen phiên bản sửa đổi.

Tổng quan về nghiệm pháp Allen

Nghiệm pháp Allen là một quy trình thăm khám trong lĩnh vực y học, đặc biệt được sử dụng để đánh giá khả năng tưới máu cho bàn tay.

Năm 1942, bác sĩ Edgar Van Nuys Allen người Mỹ, mô tả lần đầu tiên về nghiệm pháp Allen. Mô tả ban đầu đã tạo ra nền tảng cho quy trình này. Đến năm 1952, Irving S. Wright đã sửa đổi một lần nữa toàn bộ nội dung của nghiệm pháp Allen dựa trên mô tả ban đầu và phiên bản sửa đổi này đã trở nên phổ biến.

Nghiệm pháp Allen thường được thực hiện trong các trường hợp như:

• Trước khi lấy mẫu máu từ động mạch quay để kiểm tra khí máu.
• Trước khi đặt catheter vào trong động mạch quay.

Chi tiết về hai nghiệm pháp Allen

Nghiệm pháp Allen gốc

Là phiên bản đầu tiên của nghiệm pháp Allen, nó được đặt tên theo người sáng tạo, đưa ra các bước thực hiện như sau:

Đánh giá động mạch trụ:

• Bước 1: Người bệnh nắm chặt 2 bàn tay trong 1 phút.
• Bước 2: Bác sĩ sử dụng ngón tay để ấn vào động mạch quay ở cổ tay làm ngừng dòng máu.
• Bước 3: Bệnh nhân tiến hành mở nhanh các ngón ở hai lòng bàn tay ra. Kế tiếp bác sĩ sẽ so sánh màu sắc của 2 bàn tay.

Lưu ý: Sẽ có 2 trường hợp có thể xảy ra:

• Nếu lòng bàn tay trắng bệch rồi sau khoảng 5 giây nhanh chóng hồng hào trở lại, động mạch trụ vẫn hoạt động tốt.
• Nếu lòng bàn tay trắng bệch và thời gian để hồng trở lại lâu hơn bình thường, đồng nghĩa với tình trạng tắc nghẽn mạch máu hoặc hẹp động mạch trụ.

Đánh giá động mạch quay:

Sau khi bệnh nhân buông lỏng tay về trạng thái ban đầu, nghiệm pháp tiếp tục qua các bước sau:

• Bước 1: Người bệnh nắm chặt 2 bàn tay cùng một lúc trong 1 phút.
• Bước 2: Bác sĩ đặt ngón tay lên đường đi của động mạch trụ.
• Bước 3: Trong khi bác sĩ vẫn giữ ngón tay đè động mạch trụ, bệnh nhân mở nhanh 2 bàn tay ra.

Có 2 trường hợp xảy ra:

• Nếu bàn tay từ trắng bệch nhanh chóng trở lại hồng hào (dưới 5 giây), động mạch quay vẫn duy trì chức năng dẫn máu tốt.
• Nếu bàn tay trắng bệch và mất nhiều thời gian để hồng lại, có thể là do tắc nghẽn hoặc hẹp động mạch quay.

Nghiệm pháp Allen sửa đổi

Nghiệm pháp Allen sửa đổi còn được gọi là nghiệm pháp Allen cải tiến, khác biệt với phiên bản gốc ở chỗ thay vì khám cả hai bàn tay cùng một lúc, nghiệm pháp sửa đổi này thực hiện kiểm tra từng tay một. Các bước tiến hành như sau:

• Bước 1: Bệnh nhân đưa tay lên cao, nắm chặt bàn tay trong vòng 30 giây.
• Bước 2: Bác sĩ ấn cùng lúc vào cả hai động mạch quay và động mạch trụ để ngăn cản dòng chảy của máu.
• Bước 3: Bệnh nhân mở lòng bàn tay, trong khi đó bác sĩ vẫn giữ ấn cả hai động mạch. Lòng bàn tay sẽ trở nên màu trắng bệch.
• Bước 4: Bác sĩ giữ nguyên ngón tay chèn động mạch quay, loại bỏ ngón tay đang chèn động mạch trụ. Quan sát màu sắc của lòng bàn tay trong khoảng 5 - 15 giây.

Có 2 trường hợp xảy ra:

• Nếu màu sắc của bàn tay hồng hào lại sau 5 - 15 giây, chứng tỏ động mạch trụ vẫn bình thường, hoàn thành tốt nhiệm vụ dẫn máu tưới máu bàn tay.
• Nếu bàn tay mất nhiều thời gian hơn để trở lại màu hồng, có thể ngụ ý đến việc động mạch trụ có khả năng dẫn máu kém do một số nguyên nhân (hẹp hoặc tắc nghẽn mạch).

Biến chứng

Một số biến chứng có thể xuất hiện sau khi thực hiện nghiệm pháp Allen:

• Đau: Bệnh nhân thấy đau hoặc không thoải mái trong quá trình thực hiện.
• Sưng hoặc đỏ: Có thể xuất hiện sưng hoặc đỏ tại vị trí mà nghiệm pháp Allen được thực hiện, nguyên nhân có thể là do tác động trực tiếp lên mạch máu hoặc làm tổn thương mô xung quanh.
• Nhiễm trùng: Sử dụng kỹ thuật không đúng có thể gây nhiễm trùng tại điểm thực hiện.
• Chảy máu: Chảy máu xảy ra tại điểm nghiệm do làm tổn thương mạch máu hoặc các mô xung quanh.
• Thất bại: Trong một số trường hợp, nghiệm pháp Allen có thể không thực hiện được do các vấn đề về cấu trúc mạch máu hoặc tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Đối với mọi thủ thuật y học, việc thực hiện nghiệm pháp Allen cần sự chú ý và kỹ thuật đúng đắn để tránh những biến chứng không mong muốn. Nếu có bất kỳ vấn đề nào sau khi thực hiện nghiệm, việc thảo luận và tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia y tế là quan trọng.

Việc thực hiện nghiệm pháp Allen không chỉ giúp đánh giá chức năng máu mà còn cung cấp thông tin quan trọng về sự linh hoạt và khả năng đáp ứng của hệ thống mạch máu tại vùng cổ tay. Trong quá trình kiểm tra, nó có thể phát hiện ra những vấn đề như tắc nghẽn mạch, hẹp động mạch, hay các vấn đề khác liên quan đến tuần hoàn máu từ đó có những phương pháp chữa trị kịp thời.

Xem thêm: 

• Cách lấy khí máu động mạch làm xét nghiệm như thế nào?
• Chỉ số tưới máu PI là gì? Chỉ số tưới máu PI bình thường là bao nhiêu?