Nghiệm pháp Heimlich là gì? Cách thực hiện

Nghiệm pháp Heimlich là một quy trình sơ cứu cấp tốc, được thiết kế để giúp loại bỏ dị vật gây tắc nghẽn đường hô hấp. Thủ thuật này bao gồm việc áp dụng các động tác đẩy vào ngực và vỗ lưng để giúp nhanh chóng và hiệu quả loại bỏ dị vật, làm cho đường hô hấp trở nên thông thoáng. Hãy tiếp tục theo dõi bài viết bên dưới để biết cách thực hiện thủ thuật này và thực hiện khi cần.

Dị vật đường thở có nguy hiểm không?

Dị vật đường thở là thuật ngữ chỉ một vật lạ rơi vào và cản trở đường hô hấp bao gồm khí quản, hầu, họng và các phần khác của hệ thống hô hấp. Tắc nghẽn đường thở có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng do thiếu hụt oxy, đặc biệt là ảnh hưởng đến não bộ. Các hậu quả có thể bao gồm hạn chế khả năng phát triển vận động tinh thần và ảnh hưởng đến khả năng nhai nuốt của trẻ. Điều này cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tử vong ở trẻ em, đặc biệt là ở trẻ dưới 3 tuổi.

Nguyên nhân gây ra dị vật đường thở thường xuất phát từ việc trẻ hóc phải các vật nhỏ như hạt dưa, hạt lạc, đồng xu, kẹp giấy hoặc sặc phải thức ăn như sữa, cháo, cơm. Trẻ nhỏ đặc biệt dễ bị hóc dị vật đường thở do chưa có ý thức về những vật không an toàn có thể nhai hoặc nuốt được.

Dấu hiệu nghẹt đường thở

Khi nạn nhân bị hóc dị vật, có thể xác định mức độ nghiêm trọng dựa trên các triệu chứng sau:

Nghẹt đường thở một phần:

• Hít thở khó khăn, tạo ra tiếng động lớn.
• Hớp khí để cố gắng thở, có thể nghe tiếng rít qua miệng.
• Có thể bị ho khan, khó chịu, sợ hãi.
• Da và môi có thể nhợt nhạt, bầm đỏ, chuyển sang màu xanh tái.

Nghẹt đường thở hoàn toàn:

• Không thể hoặc không thể thở và nói chuyện.

• Cố gắng hít thở với các dấu hiệu như co kéo lồng ngực, xương vai và hãm ức.
• Da mặt chuyển màu xám, môi tím xanh.
• Tâm lý nạn nhân có thể hốt hoảng.

Khi phát hiện nạn nhân bị hóc dị vật, quyết định phương pháp xử lý nên dựa trên mức độ nghiêm trọng. Nếu nạn nhân vẫn giữ được màu da tự nhiên, có khả năng hoạt động như khóc, nói chuyện, và không gặp khó khăn trong việc thở, người đầu tiên có thể đặt họ ở tư thế ngồi thoải mái, giữ yên và đưa tới bệnh viện để được kiểm tra và loại bỏ dị vật. Ngược lại, nếu nạn nhân bị tím tái, khó thở, không khóc hoặc khóc yếu, gọi cấp cứu ngay lập tức và thực hiện nghiệm pháp Heimlich tại nhà là cần thiết.

Nghiệm pháp Heimlich cấp cứu dị vật đường thở là gì?

Nghiệm pháp Heimlich là một phương pháp sử dụng áp lực tay của người cứu hộ để tạo ra áp lực mạnh trong đường dẫn khí, nhằm đẩy dị vật gây tắc khí quản ra khỏi đường hô hấp trên.

Cơ hoành, nằm dưới đáy tim và phổi, thực hiện chuyển động co lại để tạo điều kiện cho phổi di chuyển tự do trong quá trình hô hấp. Cơ chế hoạt động của nghiệm pháp Heimlich là thông qua việc tạo ra một cơn ho nhân tạo. Người cứu hộ thực hiện áp lực tay lên cơ hoành, đẩy không khí từ phổi ra ngoài qua đường hô hấp. Điều này tạo ra một áp lực đủ lớn để đẩy mạnh dị vật bị mắc kẹt ra khỏi đường hô hấp, giúp khôi phục lưu thông không khí.

Chỉ định thực hiện:

• Sặc bột hoặc dị vật ở trẻ nhỏ.
• Ngạt thở do thức ăn gây tắc nghẽn thanh quản, khí quản. Cần đặc biệt chú ý tới những người bị bệnh, mới khỏi bệnh chưa tự ăn được.

Chống chỉ định thực hiện:

Không có chống chỉ định.

Thực hiện nghiệm pháp Heimlich cấp cứu dị vật đường thở

Cơ chế của nghiệm pháp Heimlich là tạo ra một lực đủ mạnh ở dưới cơ hoành để đẩy dị vật ra khỏi đường hô hấp hoặc kích thích cơn ho nhân tạo, giúp đẩy bật dị vật đường thở ra ngoài. Cách thực hiện như sau:

Tư thế người bệnh đứng hơi ngả đầu về phía trước

Có hai phương pháp để thực hiện nghiệm pháp Heimlich:

Phương pháp 1:

• Người sơ cứu đứng sau lưng nạn nhân, vòng tay ra phía trước (vùng thượng vị) nạn nhân.
• Nắm bàn tay phải của nạn nhân, bàn tay trái của người sơ cứu cầm bàn tay phải của nạn nhân.
• Áp sát vào vùng thượng vị của nạn nhân và giật mạnh vòng tay từ dưới lên trên.
• Thủ thuật có thể được lặp lại nhiều lần cho đến khi dị vật bị đẩy ra khỏi đường hô hấp.

Phương pháp 2:

• Người sơ cứu sử dụng một tay vòng ra phía trước để đỡ nạn nhân.
• Sử dụng tay còn lại để đập mạnh vào lưng nạn nhân, chính xác là vùng giữa hai xương bả vai.
• Thực hiện đập mạnh nhiều lần để đẩy dị vật đường thở ra khỏi đường hô hấp.

Lưu ý rằng thủ thuật này cần được thực hiện một cách cẩn thận và có sự xác nhận từ người sơ cứu là hợp lý, đặc biệt là khi áp dụng cho trẻ em hoặc phụ nữ mang thai.

Tư thế người bệnh ngồi trên ghế

Phương pháp 1:

• Người cứu hộ đứng sau lưng nạn nhân, vòng 2 tay ra phía trước của nạn nhân.
• Nắm bàn tay phải của nạn nhân, bàn tay trái của người cứu hộ cầm bàn tay phải của nạn nhân.
• Áp sát vào vùng thượng vị của nạn nhân và giật mạnh vòng tay từ dưới lên trên.
• Thủ thuật có thể được lặp lại nhiều lần cho đến khi dị vật bị đẩy ra khỏi đường hô hấp.

Phương pháp 2:

• Người cứu hộ sử dụng một tay vòng ra phía trước để đỡ nạn nhân.
• Sử dụng tay còn lại để đập mạnh vào lưng nạn nhân, chính xác là vùng giữa hai xương bả vai.
• Thực hiện đập mạnh nhiều lần để đẩy dị vật đường thở ra khỏi đường hô hấp.

Tư thế người bệnh nằm ngửa

Người thực hiện thủ thuật đầu tiên sẽ nghiêng đầu của nạn nhân về một bên. Sau đó, áp một tay vào vùng thượng vị, trong khi bàn tay kia đặt chéo lên trên bàn tay đó. Người thực hiện tiếp đó đẩy mạnh từ bụng lên phía ngực của nạn nhân, tạo ra lực đẩy đủ mạnh để dị vật bị bật ra khỏi đường hô hấp.

Tư thế người bệnh nằm sấp

Người sơ cứu sử dụng cả hai bàn tay và áp đặt chúng mạnh mẽ vào vùng liên bả vai của nạn nhân, thực hiện động tác này nhiều lần (đối với người lớn hoặc trẻ lớn). Đối với trẻ sơ sinh, người sơ cứu có thể nhấc cả hai chân dưới của bé lên và sử dụng bàn tay còn lại để vỗ nhẹ vào lưng ở giữa hai bả vai. Đối với trẻ nhỏ, người lớn có thể ngồi thoải mái, đặt bé lên đùi và thực hiện đập nhẹ vào lưng, tập trung vào vùng giữa hai bả vai để giúp trẻ đẩy dị vật ra khỏi đường hô hấp.

Tự thực hiện nghiệm pháp Heimlich khi không có người giúp

Nạn nhân có thể thực hiện theo quy trình sau: Nắm tay lại, ngón cái hướng về phía trong cơ thể và giữ vị trí của nắm tay ở vị trí cơ hoành (trên rốn và dưới xương sườn). Tiếp theo, đẩy mạnh tay từ bụng lên ngực để đẩy vật thể bật ra khỏi đường thở. Nếu không thực hiện được hoặc không hiệu quả, bệnh nhân có thể sử dụng các đồ vật mềm như thành ghế, đặt tay vào đó để tăng lực đẩy lên cơ hoành, đẩy dị vật ra ngoài.

Lưu ý: Không cố gắng móc lấy dị vật ra và dịch chuyển nó vì có thể khiến dị vật rơi sâu hơn vào đường hô hấp.

Theo dõi và xử trí tai biến sau thực hiện nghiệm pháp Heimlich

Khi nạn nhân thở trở lại, nên ngay lập tức chuyển bệnh nhân đến bệnh viện để tiếp tục các biện pháp như hút đờm, dãi, nội soi phế quản để loại bỏ những dị vật còn sót lại trong đường thở.

Cung cấp oxy mũi cho nạn nhân.

Đặt ống nội khí quản cho nạn nhân nếu cần thiết.

Đối với nạn nhân không thở lại hoặc thở yếu, da và môi tím tái, thực hiện thủ thuật thổi ngạt.

Nếu nạn nhân ngừng tuần hoàn, thực hiện sơ cứu bóp tim ngoài lồng ngực và thủ thuật thổi ngạt.

Hy vọng với cách thực hiện nghiệm pháp Heimlich đã chia sẻ ở trên có thể giúp bạn áp dụng trong trường hợp khẩn cấp để cứu sống người bệnh.

Xem thêm: Cách sơ cứu hóc dị vật đường thở ở trẻ em