Nghiên cứu cho thấy bất bình đẳng xã hội ảnh hưởng đến quá trình lão hóa não và chứng mất trí

Các nhà nghiên cứu từ Đại học Trinity College Dublin đã hợp tác với các đối tác quốc tế để khám phá liệu bất bình đẳng trong xã hội có ảnh hưởng đến não bộ của chúng ta hay không. Bài báo nghiên cứu của họ được công bố trên tạp chí Nature Aging bởi một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế thuộc Liên danh đa đối tác mở rộng nghiên cứu về sa sút trí tuệ ở khu vực Mỹ Latinh (ReDLat), Viện Sức khỏe Não bộ Mỹ Latinh (BrainLat), Viện Sức khỏe Não bộ Toàn cầu (GBHI) tại Đại học Trinity College Dublin và các trung tâm khác trên toàn thế giới.

Nghiên cứu cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa bất bình đẳng mang tính cấu trúc - chẳng hạn như chênh lệch kinh tế xã hội được đo lường bằng chỉ số quốc gia (GINI) - với những thay đổi trong cấu trúc và kết nối của não bộ liên quan đến lão hóa và sa sút trí tuệ.

Nghiên cứu này cũng làm sáng tỏ cách các bất bình đẳng xã hội tác động sinh học, đặc biệt là ở các nhóm dân cư ít được đại diện trên khắp Mỹ Latinh và Hoa Kỳ.

Phát hiện chính của nghiên cứu

Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng mức độ bất bình đẳng cao có liên quan đến việc giảm thể tích não và gián đoạn kết nối, đặc biệt ở các vùng thái dương - sau và tiểu não, những khu vực quan trọng đối với trí nhớ và chức năng nhận thức. Những tác động này rõ ràng hơn ở khu vực Mỹ Latinh, cho thấy tính dễ tổn thương đặc biệt của các cộng đồng dân cư Mỹ Latinh trước các căng thẳng kinh tế xã hội ở cấp độ vĩ mô.

Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy rằng người Latinh mắc bệnh Alzheimer chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất, cho thấy các áp lực môi trường liên quan đến bất bình đẳng mang tính cấu trúc có thể làm trầm trọng thêm sự thoái hóa thần kinh ở các nhóm dân số già. 

Ngược lại, các tác động nhẹ hơn được quan sát thấy trong sa sút trí tuệ thùy trán - thái dương (frontotemporal lobar degeneration) củng cố giả thuyết về ảnh hưởng di truyền đáng kể hơn trong tình trạng này. 

Giảm thể tích não và kết nối thường được quan sát thấy ở bệnh nhân sa sút trí tuệ và có liên quan đến sự tiến triển và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Đáng chú ý, các mối liên hệ này vẫn tồn tại ngay cả khi đã tính đến các yếu tố cá nhân như trình độ học vấn, tuổi tác, giới tính và khả năng nhận thức, nhấn mạnh vai trò độc lập của các yếu tố ở cấp độ vĩ mô trong việc hình thành sức khỏe não bộ. Việc sống trong một môi trường có bất bình đẳng tổng thể ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ, bất kể mức độ kinh tế xã hội cụ thể của bạn, cho thấy hậu quả sâu rộng của sự chênh lệch xã hội đối với não bộ.

Ý nghĩa của nghiên cứu

Tác giả chính, Tiến sĩ Agustina Legaz từ liên danh ReDLat, cho biết: “Kết quả nghiên cứu của chúng tôi nhấn mạnh sự cấp thiết của việc tích hợp không chỉ các yếu tố xã hội cá nhân quyết định sức khỏe vào nghiên cứu sức khỏe não bộ toàn cầu mà còn cả các yếu tố phơi nhiễm ở cấp độ vĩ mô, chẳng hạn như các biến số xã hội và môi trường. Những phát hiện này mở đường cho các nghiên cứu trong tương lai nhằm khám phá các cơ chế sinh học liên kết giữa bất bình đẳng tổng thể với quá trình lão hóa và thoái hóa thần kinh.”

Tiến sĩ Agustín Ibáñez, giáo sư về sức khỏe não bộ toàn cầu tại Trinity College, giám đốc BrainLat và là tác giả liên hệ, cho biết thêm:

"Nghiên cứu này nhấn mạnh vai trò quan trọng của bất bình đẳng về mặt cấu trúc trong việc định hình sức khỏe não bộ. Xem xét tỷ lệ mắc chứng mất trí nhớ tăng cao, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình, các phát hiện của chúng tôi nhấn mạnh sự cần thiết phải có những can thiệp đặc biệt nhằm giải quyết nguyên nhân gốc rễ của sự chênh lệch sức khỏe não bộ, đặc trưng cho từng khu vực.”

Nghiên cứu này kêu gọi một phương pháp tiếp cận đa cấp độ đối với sự công bằng trong sức khỏe não bộ, xem xét sự tác động sinh học của các yếu tố phơi nhiễm ở cấp độ vĩ mô ngoài bất bình đẳng kinh tế xã hội. Những yếu tố này có thể bao gồm các biến số như quản trị dân chủ, ô nhiễm không khí, di cư, biến đổi khí hậu và khả năng tiếp cận không gian xanh. Việc nhận diện và giải quyết những yếu tố điều chỉnh đặc thù theo khu vực này có thể dẫn đến các can thiệp nhắm mục tiêu giúp giảm quá trình lão hóa não nhanh chóng và giảm gánh nặng sa sút trí tuệ ở các cộng đồng yếu thế.

Nghiên cứu cho thấy bất bình đẳng xã hội ảnh hưởng đến quá trình lão hóa não và chứng mất trí. Những phát hiện này nhấn mạnh sự cần thiết của việc giải quyết các chênh lệch xã hội như một phần quan trọng trong chiến lược chăm sóc sức khỏe cộng đồng.