Sa sút trí tuệ trán - thái dương là gì?

Dạng bệnh mất trí nhớ nhiều người biết đến nhất là bệnh Alzheimer. Nhưng chứng mất trí trước trán (FTD) là gì? Tổn thương dây thần kinh ở một số phần của não gây ra một nhóm rối loạn thái dương, ảnh hưởng đến hành vi và ngôn ngữ như mô tả dưới đây.

Dấu hiệu sớm của chứng sa sút trí tuệ trán - thái dương

Bạn có nhận thấy ai đó xung quanh mình cư xử khác đi không? Có phải đồng nghiệp của bạn đang làm những việc kỳ quặc như đập vào từng cánh cửa khi họ đi xuống hành lang? Hay người bạn đời tốt bụng và chu đáo trước đây của bạn đã mất khả năng đồng cảm, đến nỗi khi bạn nói với họ về chẩn đoán ung thư của mình, họ đã phàn nàn rằng lịch trình điều trị của bạn sẽ cản trở cuộc vui nào đó của họ? Nếu vậy, họ có thể đang có những dấu hiệu ban đầu của biến thể hành vi của FTD.

Một bệnh lý phổ biến bên trong não

Mối liên hệ giữa những vấn đề về hành vi và ngôn ngữ này là gì? Tại sao cả hai đều là một phần của FTD?

Cả hai đều có cùng một nguyên nhân cơ bản: Một họ protein bất thường có thể nhìn thấy dưới kính hiển vi. Trên thực tế, hơn chục bệnh lý khác nhau có thể gây ra FTD. Mỗi một bệnh lý trong số đó có thể dẫn đến chứng sa sút trí tuệ trán - thái dương, biến thể hành vi hoặc những khó khăn về ngôn ngữ của chứng mất ngôn ngữ tiến triển nguyên phát.

Vị trí

Làm thế nào mà cùng một bệnh lý - cùng một loại protein bất thường - có thể dẫn đến các vấn đề về hành vi hoặc các vấn đề về ngôn ngữ, hoặc đôi khi là cả hai? Câu trả lời là nó phụ thuộc vào vị trí bệnh lý.

Thùy trán của não, nằm sau trán, điều chỉnh và định hướng tính cách, khả năng phán đoán và hành vi của bạn. Vì vậy, nếu bệnh lý trán - thái dương ở khu vực này, nó sẽ gây ra những thay đổi về tính cách, khả năng phán đoán và hành vi.

Thùy thái dương trái (gần tai trái và thái dương) và một phần của thùy trán trái ngay phía trên là những vùng não quan trọng đối với ngôn ngữ. Khi các khu vực này bị ảnh hưởng bởi bệnh lý vùng trán, các vấn đề về ngôn ngữ sẽ phát triển.

So sánh chứng sa sút trí tuệ trán - thái dương với bệnh Alzheimer

Chứng mất trí nhớ vùng trán thái dương ảnh hưởng đến những người ở độ tuổi trung niên, thường là từ 45 đến 65 tuổi, mặc dù 1/4 số người được chẩn đoán sau 65 tuổi. Bệnh Alzheimer thường ảnh hưởng đến những người trên 65 tuổi.

Về các triệu chứng, những người mắc chứng mất trí nhớ vùng trán thái dương gặp phải các vấn đề về ngôn ngữ hoặc hành vi, trong khi những người mắc bệnh Alzheimer - nguyên nhân phổ biến nhất của chứng mất trí nhớ - thường gặp vấn đề về trí nhớ.

Bởi vì hơn 12 loại protein bất thường khác nhau có thể gây ra chứng mất trí nhớ vùng trán thái dương, nên nó có một quá trình thời gian rất khác nhau. Kể từ thời điểm được chẩn đoán, những người mắc chứng mất trí nhớ vùng trán - thái dương cần được chăm sóc tại viện dưỡng lão trong vòng 2 đến 20 năm. Phạm vi điển hình của bệnh Alzheimer là từ 4 đến 12 năm.

Ai có nguy cơ mắc sa sút trí tuệ trán - thái dương?

Có tới 40% trường hợp sa sút trí tuệ vùng trán - thái dương có tính chất gia đình, nhưng điều đó có nghĩa là ít nhất 60% trường hợp không mắc bệnh này. Thật không may, tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ vùng trán thái dương khi họ đến tuổi trung niên.

Các dấu hiệu phổ biến của biến thể hành vi là gì?

Có sáu dấu hiệu phổ biến của chứng mất trí nhớ thái dương biến thể hành vi và hầu hết những người mắc chứng rối loạn này đều có ít nhất ba dấu hiệu trong số đó:

• Mất tự chủ;
• Thờ ơ hoặc quán tính (không muốn làm bất cứ điều gì);
• Mất thiện cảm hoặc đồng cảm;
• Hành vi nghi thức lặp đi lặp lại hoặc bắt buộc;
• Ăn uống không kiểm soát hoặc bất thường;
• Khó khăn khi thực hiện các nhiệm vụ phức tạp.

Dấu hiệu chung của các biến thể ngôn ngữ là gì?

Hai biến thể của chứng mất ngôn ngữ tiến triển nguyên phát là một phần của họ bệnh sa sút trí tuệ vùng trán - thái dương. Các dấu hiệu phổ biến là:

• Khó đọc từ và câu, mặc dù nghĩa của từ vẫn được giữ nguyên (biến thể không lưu loát hoặc sai ngữ pháp); trở nên thất vọng vì biết những gì muốn nói nhưng cảm thấy khó khăn hoặc không thể thực hiện được.
• Làm mất nghĩa của từ (biến thể ngữ nghĩa) như không biết nghĩa của các từ giày, quần, bàn chân, đầu gối, khuỷu tay và nhiều từ khác liên quan đến quần áo và các bộ phận của cơ thể.

Sa sút trí tuệ trán - thái dương có thể chữa khỏi không?

Hiện tại, không có cách chữa trị hoặc cách nào để làm chậm lại những rối loạn này, vì vậy điều trị chỉ mang tính chất hỗ trợ. Thuốc SSRI (thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc) có thể giúp điều trị một số hành vi không kiềm chế được.

Liệu pháp ngôn ngữ có thể hữu ích đối với người bệnh, ít nhất là giai đoạn ban đầu, với chứng mất ngôn ngữ tiến triển nguyên phát, nhưng cho đến nay không có thuốc nào hiệu quả.