Ngộ độc rượu gỗ: Triệu chứng và cách xử trí

Những năm gần đây, truyền thông liên tục đưa tin về tình trạng gia tăng số ca ngộ độc rượu gỗ - một loại rượu chứa cồn công nghiệp methanol. Những tổn thương do ngộ độc rượu cực kỳ nghiêm trọng. Việc trang bị kiến thức về biểu hiện, cách xử trí ban đầu sẽ giúp giảm đáng kể ảnh hưởng của ngộ độc rượu với sức khỏe con người. 

Ngộ độc rượu gỗ là gì?

Ngộ độc rượu gỗ hay ngộ độc rượu methanol là việc ngộ độc do methanol (CH3OH) - một loại cồn công nghiệp gây nên. Loại cồn này thường dùng trong lĩnh vực công nghiệp với các mục đích như: Làm nước rửa kính, làm sơn, làm mực in, làm nhiên liệu đốt...

Nồng độ methanol trong rượu uống (rượu etylic) phải dưới 0,1% thì mới được xem là an toàn. Nhưng chủ yếu vì lợi nhuận, người sản xuất tạo ra loại rượu có hàm lượng methanol quá cao. 

Rượu gỗ hay rượu methanol là loại rượu tự pha chế cực nguy hiểm 

Một số cách sản xuất rượu methanol dẫn đến tình trạng ngộ độc như: 

• Dùng nguyên liệu không đạt chuẩn, có lẫn bã dạng gỗ. Trong quá trình lên men và chưng cất, loại bã dạng gỗ này tạo ra methanol và tồn tại trong rượu.
• Không sản xuất rượu theo cách chưng cất thông thường mà dùng cồn ethylic kém chất lượng pha với nước. Bằng cách này, họ vẫn có rượu bán mà không mất công hay chi phí nấu rượu. 
• Thêm cồn methanol vào quy trình nấu rượu sẽ làm rượu dậy mùi và chóng ra hơn.
• Giai đoạn đầu của quá trình chưng cất rượu sẽ tạo ra tạp chất methanol. Thay vì bỏ đi, người nấu rượu giữ lại để tăng số lượng, tăng lợi nhuận. 

Methanol khi vào cơ thể con người hấp thụ qua da và đường hô hấp. Ngộ độc rượu gỗ diễn ra nhanh chóng và vô cùng nguy hiểm. 

Ngộ độc rượu gỗ nguy hiểm thế nào?

Sau khi vào cơ thể, methanol sẽ bị oxy hóa thành formaldehyde. Chất này tiếp tục bị oxy hóa thành acid formic. Loại acid này còn gọi là acid kiến vì là thành phần chính trong nọc kiến. Acid formic chính là “thủ phạm” gây độc rượu methanol. 

Quá trình oxy hóa từ methanol thành acid formic xảy ra rất nhanh chóng khiến acid formic tích tụ trong huyết thanh gây nên toan chuyển hóa, nếu tích tụ trong võng mạc gây tổn thương thị giác thậm chí mù lòa hoặc tổn thương não bộ nếu tích tụ trong não lâu ngày. Và ngộ độc nặng, không được cấp cứu kịp thời có thể khiến nạn nhân tử vong. 

Ngộ độc rượu gỗ diễn ra rất nhanh và nghiêm trọng

Biểu hiện ngộ độc rượu gỗ

Các triệu chứng ngộ độc rượu methanol có thể xuất hiện khoảng 8 giờ sau khi uống. Nếu là loại rượu ethanol lẫn với methanol, triệu chứng có thể xuất hiện sau khoảng 18 đến 24 giờ, thậm chí lâu hơn. Ta có thể nhận diện tình trạng ngộ độc rượu qua các biểu hiện:

• Nôn ói và buồn nôn liên tục.
• Đau bụng với các mức độ từ âm ỉ đến quặn thắt phụ thuộc vào tình trạng ngộ độc.
• Không tự chủ được hành vi (nói líu lưỡi, nhầm người, không vận động tự chủ được…).
• Chức năng thị giác bị rối loạn (nhìn mờ, hoa mắt…). Nếu bị nặng có thể giãn đồng tử.
• Thở gấp, mạch nhanh, huyết áp tụt, có thể xuất hiện triệu chứng co giật.
• Những trường hợp bị ngộ độc rượu gỗ quá nặng, trung tâm hô hấp có thể bị ức chế dẫn đến ngừng thở. 

Các biểu hiện sẽ xuất hiện tùy mức độ ngộ độc rượu nặng hay nhẹ

Cách xử trí ngộ độc rượu gỗ

Cách chữa ngộ độc rượu quan trọng nhất là xử trí ban đầu chính xác và kịp thời. Nếu gặp người ngộ độc rượu, bạn có thể giúp họ bằng cách sau:

• Nới lỏng khuy áo và thắt lưng quần, đặt họ nằm nơi thoáng mát nhưng tránh gió. Tư thế nằm úp, mặt nghiêng về bên trái để tránh bị sặc khi nôn ói, hai tay đặt xuôi theo thân. 
• Hỗ trợ nạn nhân nôn bằng cách móc họng, khi nôn phải đỡ họ ngồi thẳng. Người ngộ độc rượu bị giảm phản xạ. Nếu đặt nằm không đúng tư thế, họ dễ bị sặc khi nôn và có thể dẫn đến tử vong. 
• Tuyệt đối không cho nạn nhân uống thuốc chống nôn. Việc này sẽ giữ lại chất độc trong cơ thể làm tình trạng sức khỏe thêm nghiêm trọng.
• Cho nạn nhân uống sữa nóng, trà đặc, nước cam, nước ép bưởi… để giải độc tạm thời trong trường hợp ngộ độc nhẹ.
• Không cho nạn nhân ngộ độc rượu gỗ uống các thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol, aspirin vì rất có hại cho gan. Thậm chí khi kết hợp với rượu, chúng có thể gây xuất huyết dạ dày. 
• Nhiều trường hợp có thể bị hôn mê trong khi ngủ. Bạn tuyệt đối không để người ngộ độc rượu ngủ li bì. Sau vài tiếng lại gọi họ dậy một lần để uống nước hoặc ăn cháo loãng. 
• Có thể cho dùng Viên giải rượu giúp giảm nồng cồn, hạn chế ảnh hưởng đến gan, thận và giảm tác động ức chế thần kinh lên vỏ não và hệ thần kinh…

Đưa người ngộ độc rượu gỗ đi cấp cứu kịp thời

Tùy lượng độc tố nạn nhân nạp vào cơ thể, mức độ ngộ độc có thể nặng - nhẹ khác nhau. Với trường hợp bị nhẹ, cách chữa ngộ độc tại nhà có thể phát huy tác dụng. Nhưng khi nhận thấy các dấu hiệu nguy kịch dưới đây, nạn nhân cần được đưa đi cấp cứu ngay: 

• Nôn ói quá nhiều kèm tình trạng chướng bụng.
• Đi tiểu tiện, đại tiện không tự chủ, nhưng lượng nước tiểu mỗi lần ít.
• Người tím tái, thân nhiệt hạ thấp, huyết áp tụt và chân tay lạnh ngắn.
• Một hoặc cả hi bên chi bị tê yếu, không hoạt động được bình thường.
• Khi tỉnh rượu vẫn nói ngọng hoặc bị méo miệng.
• Rối loạn thị giác, nhìn không rõ màu, nhìn một thành hai.
• Thở khò khè, khó thở.
• Cơ thể co giật.
• Gọi không đáp ứng, hôn mê bất tỉnh.

Phòng tránh ngộ độc rượu gỗ

Ngộ độc rượu gỗ tuy nguy hiểm nhưng vẫn có cách phòng tránh. Nếu buộc phải uống rượu, bạn nên lưu ý những điều sau:

• Không mua rượu ở cơ sở sản xuất không được cấp phép, không mua rượu trôi nổi, chưa qua kiểm định. 
• Không sử dụng rượu có hàm lượng hàm lượng methanol vượt ngưỡng 0,1%.
• Nếu đang sử dụng các loại thuốc điều hòa huyết áp, thuốc ức chế hệ thần kinh, thuốc kháng sinh (nhóm Cephalosporin, Phenicol; Azol), thuốc kháng viêm không steroid (Diclofenac, Ibuprofen,...) thì tốt nhất không nên uống rượu.

Rượu được coi là một chất độc hại không có lợi cho tim, gan, não bộ người dùng. Ngộ độc rượu gỗ nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Bất cứ ai trong chúng ta cũng nên biết cách nhận biết dấu hiệu và xử trí ngộ độc rượu để áp dụng vào thực tế khi cần thiết. 

Thanh Hương

Nguồn tham khảo: Tổng hợp