Nguy hiểm từ “đơn thuốc ChatGPT”: Người bệnh trả giá vì tin AI

Thực trạng: AI bị nhầm thành “bác sĩ ảo”

ChatGPT, một công cụ trí tuệ nhân tạo được nhiều người sử dụng để tra cứu thông tin, đang dần bị hiểu sai vai trò khi không ít người coi đây là “bác sĩ ảo” để hỏi bệnh, xin đơn thuốc và tự điều trị tại nhà.

Trên thực tế, tại nhiều nhà thuốc, hình ảnh người dân cầm điện thoại với danh sách thuốc do ChatGPT gợi ý để mua không còn hiếm gặp. Đáng lo ngại, trong số này có cả thuốc kháng sinh và thuốc kê đơn bắt buộc, tiềm ẩn nguy cơ lạm dụng và dùng sai chỉ định.

Một số bệnh viện cho biết đã tiếp nhận các trường hợp nhập viện muộn do trì hoãn đi khám, vì người bệnh dành thời gian “hỏi AI” thay vì đến cơ sở y tế. Đặc biệt, có ca đột quỵ đến bệnh viện sau “thời gian vàng” chỉ vì tin vào các chẩn đoán trên mạng.

Hệ lụy từ việc “chữa bệnh” theo ChatGPT

Trường hợp của chị L. (34 tuổi, Hà Nội) là một ví dụ điển hình. Sau ba ngày ho khan, nghẹt mũi, đau đầu, chị hỏi ChatGPT và làm theo gợi ý dùng thuốc giảm triệu chứng. Tuy nhiên, sau gần một tuần, tình trạng không cải thiện mà còn nặng hơn. Khi đi khám, bác sĩ xác định chị bị viêm xoang cấp và cần điều trị đúng phác đồ.

Một trường hợp khác là người đàn ông 38 tuổi được bác sĩ kê thuốc điều trị rối loạn cương dương. Sau khi tra cứu ChatGPT và đọc thông tin về “biến chứng giác mạc”, anh tự ý ngừng thuốc. Khi quay lại bệnh viện, bệnh đã tiến triển nặng, buộc phải điều trị lâu dài và tốn kém hơn.

Không chỉ tại Việt Nam, tại Mỹ từng ghi nhận một người đàn ông 60 tuổi bị ngộ độc bromide sau khi làm theo lời khuyên từ ChatGPT, thay muối ăn thông thường bằng natri bromide trong chế độ dinh dưỡng kéo dài nhiều tháng, suýt đe dọa tính mạng.

Ý kiến chuyên gia: AI không thể thay thế khám lâm sàng

Theo bác sĩ Hà Ngọc Mạnh, Phó giám đốc Bệnh viện Nam học và hiếm muộn Việt Bỉ, biến chứng giác mạc do thuốc điều trị rối loạn cương dương là cực kỳ hiếm.

Trước khi kê đơn, bác sĩ đã cân nhắc liều lượng, bệnh nền và theo dõi sát bệnh nhân. Việc tự ý ngừng thuốc vì đọc thông tin trên AI khiến bệnh tiến triển nặng hơn là điều rất đáng tiếc, bác sĩ Mạnh chia sẻ.

Trong khi đó, bác sĩ Chu Đức Thành, công tác tại khoa điều trị tích cực và chống độc Bệnh viện 19 - 8, nhấn mạnh rằng chẩn đoán y khoa không chỉ dựa vào triệu chứng người bệnh kể lại.

AI chỉ tiếp nhận dữ liệu qua hội thoại, hoàn toàn không có khả năng khám thực thể như nhìn, sờ, gõ, nghe, cũng không thể đánh giá đầy đủ tiền sử bệnh nền, dị ứng hay các yếu tố nguy cơ cá thể. Đây là những bước bắt buộc để đưa ra chẩn đoán chính xác, bác sĩ Thành cho biết.

Cảnh báo sai lầm thường gặp khi tin “đơn thuốc AI”

Các chuyên gia chỉ ra nhiều sai lầm phổ biến khi người dân tin theo hướng dẫn của AI:

• Nhầm lẫn triệu chứng nhẹ với bệnh lý nghiêm trọng hoặc ngược lại.
• Tự ý dùng kháng sinh, corticoid khi bệnh do virus.
• Bỏ sót dấu hiệu cấp cứu vì trì hoãn đi bệnh viện.
• Tự ý ngừng thuốc bác sĩ kê vì lo ngại tác dụng phụ đọc được trên mạng.

Đặc biệt, trong các bệnh lý hô hấp theo mùa, khoảng 70% có nguyên nhân do virus. Việc dùng kháng sinh không cần thiết làm gia tăng nguy cơ kháng thuốc và biến chứng.

Không dùng “đơn thuốc của AI”

Các chuyên gia y tế thống nhất khuyến cáo ChatGPT chỉ nên được xem là nguồn tham khảo thông tin chung, tuyệt đối không dùng để chẩn đoán hay điều trị bệnh. Người dân không tự ý mua thuốc kê đơn theo hướng dẫn của AI hay mạng xã hội.

Với các dấu hiệu nguy hiểm như mất ý thức, yếu liệt đột ngột, đau ngực, khó thở, sốt cao kéo dài hoặc cơn đau dữ dội bất thường, cần bỏ qua AI và đến bệnh viện hoặc gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.

Trong y học, chẩn đoán đúng là điều kiện tiên quyết để điều trị hiệu quả. Và điều đó chỉ có thể được thực hiện bởi bác sĩ, không phải bởi một “đơn thuốc AI” vô danh.

Nguy hiểm từ “đơn thuốc ChatGPT” không nằm ở bản thân công nghệ, mà ở việc con người đặt niềm tin sai chỗ. AI chỉ có thể cung cấp thông tin tham khảo, không thể thay thế thăm khám, chẩn đoán và quyết định điều trị của bác sĩ. Để bảo vệ sức khỏe và tính mạng, người bệnh cần tỉnh táo trước mọi “đơn thuốc AI” và chủ động tìm đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu bất thường.