Nguyên nhân gây vàng da bệnh lý là gì? Chữa như thế nào?

Vàng da bệnh lý do sự phá hủy bilirubin bên trong mạch máu bởi nhiều nguyên nhân trực tiếp và gián tiếp gây nên. Trên thực tế, vàng da bệnh lý không được giới y khoa chấp nhận như một căn bệnh, mà chỉ được coi là một dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm ở trẻ em. Vì vậy, nguyên nhân gây vàng da bệnh lý có lẽ là điều khiến nhiều bậc cha mẹ không khỏi lo lắng.

Vàng da bệnh lý là gì? 

Vàng da bệnh lý là tình trạng cơ thể tích tụ quá nhiều sắc tố màu vàng. Nguyên nhân là do ở trẻ sơ sinh, các tế bào hồng cầu rất dễ bị phá hủy. Quá trình này sẽ giải phóng ra các hemoglobin và chuyển hóa thành bilirubin, là các sắc tố có màu vàng cam. Thông thường, chất này sẽ được đào thải qua gan, phân và nước tiểu. Tuy nhiên, do trẻ còn quá nhỏ, chức năng gan chưa phát triển toàn diện nên không thể đào thải hết lượng bilirubin tồn đọng trong máu. Từ đó, gây ra tình trạng quá tải lượng bilirubin và tạo nên tình trạng vàng da sơ sinh. 

Vàng da có thể gây ra nhiều biến chứng rất nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh

Nguyên nhân gây vàng da bệnh lý là gì? 

Có rất nhiều nguyên nhân gây vàng da bệnh lý ở trẻ em, nhưng phổ biến nhất vẫn là các nguyên nhân sau: 

Viêm gan 

Mọi người thường chỉ nghĩ bệnh viêm gan thường xảy ra ở người lớn nhưng trên thực tế, tỷ lệ viêm gan ở trẻ em đang đạt ở mức cao. Có 5 loại viêm gan cơ bản, được gây ra bởi 5 loại virus khác nhau là: 

• Viêm gan A: Do trẻ tiêu thụ nước hoặc thực phẩm ôi thiu, ô nhiễm trong thời gian dài. 
• Viêm gan B: Do sự lây truyền siêu vi khuẩn giữa người với người, thường là do con đường mang thai, ăn uống chung bát đĩa có dính nước bọt của người bệnh,... 
• Viêm gan C: Thường lây qua máu hoặc kim tiêm nên khả năng trẻ em mắc bệnh này là không cao. 
• Viêm gan D: Do virus viêm gan B không được chữa trị kịp thời phát triển nặng nề gây ra bệnh lý nghiêm trọng hơn. 
• Viêm gan E: Căn bệnh này thường chỉ xảy ra ở một số khu vực nhất định trên thế giới. 

Sỏi mật

Tình trạng này gây ra do sự lắng đọng của dịch mật trong túi mật hoặc ống dẫn mật tạo thành sỏi, ngăn không cho dịch mật chứa bilirubin được chuyển hóa đến các cơ quan khác gây vàng da. 

Nguyên nhân gây vàng da bệnh lý ở trẻ em là do sỏi mật 

Tan máu, thiếu máu 

Chứng bệnh thiếu máu tán huyết khiến cho lượng hồng cầu bị phá hủy tăng lên ở mức bất thường. Điều này có thể xảy ra do di truyền, hoặc do một căn bệnh tự miễn bẩm sinh như: Hồng cầu hình liềm, thiếu men G6PD hoặc nhiễm trùng máu. Ngoài ra, vàng da cũng cảnh báo tình trạng thiếu máu ở trẻ suy dinh dưỡng. 

Virus Epstein-Barr (EBV)

Đây là tên một loại virus rất phổ biến ở trẻ em, có xu hướng lây truyền qua con đường nước bọt khi ăn uống chung, dùng chung bàn chải với người bệnh. 

Các nguyên nhân khác 

Trẻ sơ sinh cũng có thể mắc phải chứng vàng da bệnh lý do các nguyên nhân sau: 

• Bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con; 
• Xuất huyết dưới da do tổn thương sau quá trình sinh đẻ; 
• Chậm đi phân su;
• Nhiễm trùng bào thai. 

Triệu chứng vàng da bệnh lý 

Vàng da bệnh lý không đơn giản chỉ là màu da chuyển vàng bất thường, mà còn kèm theo các dấu hiệu bất thường như: 

• Vàng da không xảy ra ngay khi sinh mà bắt đầu xuất hiện sau 24 giờ sinh.
• Mức độ vàng da thấy rõ, toàn thân và giác mạc, kết mạc đều màu vàng. 
• Tốc độ vàng da tăng nhanh.
• Trẻ biếng ăn, nôn, trớ, chướng bụng, sụt cân, sốt co giật, hôn mê,... 
• Gan, lá lách to. 

Trẻ quấy khóc thường xuyên cũng là biểu hiện của vàng da bệnh lý 

Cách điều trị vàng da bệnh lý ở trẻ em 

Cách chữa bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh theo phương pháp nào còn phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và thể trạng của em bé. 

• Nếu tình trạng vàng da xảy ra do tốc độ phá hủy hồng cầu nhanh, các bác sĩ sẽ tiến hành phương pháp truyền máu để làm tăng tế bào hồng cầu và làm giảm mật độ bilirubin. 
• Bệnh viêm gan A, B gây vàng da có thể được phòng ngừa bằng cách tiêm vắc - xin. Riêng đối với viêm gan B và C, các bác sĩ sẽ kê thêm đơn thuốc kháng virus trong quá trình điều trị. 
• Nếu trẻ bị giãn hoặc hẹp tĩnh mạch bẩm sinh, các bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật. 
• Ngoài ra, chiếu đèn cũng là một phương pháp điều trị vàng da bệnh lý được nhiều bệnh viện lớn áp dụng. Đây là loại đèn chuyên dụng, có khả năng chuyển hóa lượng bilirubin trong máu thành các chất lành tính khác để đào thải qua nước tiểu và phân. 
• Đối với những trẻ đã thực hiện phương pháp chiếu đèn nhưng dấu hiệu vàng da vẫn không thuyên giảm, các bác sĩ bắt buộc phải truyền albumin và dùng một số loại thuốc để gia tăng tốc độ chuyển hóa bilirubin gián tiếp. 

Tiêm vaccine ngừa viêm gan có thể hạn chế tối đã tình trạng vàng da bệnh lý ở trẻ em 

Trên đây là những nguyên nhân gây vàng da bệnh lý phổ biến nhất ở trẻ em. Việc nhận biết và điều trị tình trạng này càng sớm càng tốt, sẽ góp phần làm giảm nguy cơ trẻ bị nhiễm độc thần kinh. 

Thu Trang 

Nguồn tham khảo: Tổng hợp