Những điều cần biết về phương pháp xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính

Bệnh ung thư là căn bệnh đe dọa tính mạng của hàng chục ngàn người trên thế giới. Hầu như bệnh nhân ung thư khi mắc bệnh thì cơ hội sống sót đều không cao, nếu phát hiện sớm và có kế hoạch điều trị phù hợp, đáp ứng tốt thì sẽ giúp bệnh nhân kéo dài thời gian sống lâu nhất có thể. Do đó, các nhà khoa học trên thế giới đều đang rất nỗ lực tìm ra các phương pháp giúp điều trị ung thư hiệu quả nhất. Những thông tin sau đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về phương pháp xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính trong lĩnh vực điều trị ung thư.

Vì sao phải dùng máy gia tốc tuyến tính để xạ trị từ xa (xạ trị chiếu ngoài)?

Ung thư đã và đang là một trong những căn bệnh xã hội nguy hiểm, đe dọa tính con người với mức độ phát triển rất nhanh. Tại Việt Nam, theo ước tính có khoảng từ 150.000 đến 200.000 trường hợp mắc mới hàng năm, trong đó có đến khoảng 75.000 người chết bởi nguyên nhân ung thư. Điều này đặt ra thách thức trong lĩnh vực chẩn đoán và điều trị ung thư hiệu quả.

Để điều trị ung thư, hiện nay các bác sĩ chuyên khoa sẽ có các phương pháp cơ bản, bao gồm phẫu thuật, hóa trị và xạ trị. Tùy theo từng trường hợp cụ thể mà các phương pháp này có thể tiến hành riêng rẽ hoặc có thể chỉ định kết hợp với nhau nhằm giúp bệnh nhân đạt hiệu quả điều trị cao nhất.

Trong ba phương pháp điều trị ung thư cơ bản kể trên, xạ trị là một phương pháp được đánh giá mang lại hiệu quả cao. Sau khi chẩn đoán và tiến hành các thủ tục cần thiết khác (nếu cần), bác sĩ có thể thực hiện điều trị xạ trị đơn thuần hoặc kết hợp xạ trị cùng với phẫu thuật và hóa trị, mục đích là hướng đến việc loại bỏ hoàn toàn khối u, giúp bệnh nhân giảm các triệu chứng đau đớn trên cơ thể một cách đáng kể.

Các bệnh viện điều trị ung thư hiện nay đều đã đầu tư các trang bị thiết bị điều trị ung thư chuyên biệt. Phương pháp xạ trị hiện đại, phổ biến trên thế giới đang áp dụng đó là xạ trị chiếu ngoài (radiotherapy), sử dụng máy gia tốc tuyến tính LINAC (Linear Accelerator) trong điều trị ung thư rất hiệu quả.

Phương pháp xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính mang lại hiệu quả như thế nào?

Máy gia tốc tuyến tính trong điều trị ung thư được chế tạo gồm có hai loại tia phát ra, đó là electron và photon. Khi sử dụng máy gia tốc tuyến tính LINAC, quá trình điều trị sẽ có 2 nguồn xạ để điều trị: Chùm hạt electron trực tiếp và chùm photon sinh ra do chùm điện tử đập vào đối âm cực giống như trong bóng quang tuyến.

Trước đây, trong lĩnh vực điều trị ung thư bằng xạ trị tại Việt Nam là tiến hành bằng máy Cobalt. Thông thường, khi xuyên qua cơ thể, tia xạ sẽ giảm dần với tốc độ không đổi, trong khi đó thiết bị Cobalt lại không cho phép điều chỉnh liều xạ trị theo ý muốn nên gây khó khăn cho việc điều trị tối ưu. Sự xuất hiện của máy gia tốc tuyến tính đã giúp đội ngũ y tế giải quyết hạn chế này, theo đó nhân viên y tế có thể chủ động thay đổi liều xạ trị cho phù hợp với tính chất cũng như độ nông sâu của từng khối u khác nhau.

Những khối u nằm rất nông, chẳng hạn vị trí sang thương da, tia xạ của máy cobalt xuyên qua da khi vào đến nơi thì liều xạ vẫn còn quá lớn so với yêu cầu (100% ở độ sâu cách mặt da 0,5 cm). Ở trường hợp này, do các chùm điện tử có thể giảm rất nhanh, đáp ứng yêu cầu điều trị nên máy gia tốc tuyến tính được xử lý rất tốt. Bên cạnh đó, tia xạ sẽ mất hẳn ở độ sâu 5 cm nên cả hai ưu điểm này cho phép hạn chế tối đa tổn thương cho những vùng lành.

Trường hợp những khối u nằm sâu, chẳng hạn như xuất hiện một khối u nằm giữa phổi, cách bề mặt da trung bình 8cm, khi liều xạ của máy cobalt vào đến nơi lại quá thấp, chỉ còn khoảng 40%, trong khi đó liều xạ của máy gia tốc lại có thể đạt đến 70% nên việc điều trị mang lại hiệu quả cao hơn.

Một điểm đáng chú ý nữa là máy gia tốc an toàn hơn các thế hệ máy cũ. Cụ thể, khi người sử dụng tắt máy gia tốc tuyến tính thì nó cũng ngừng phát tia, trong khi với máy cobalt thì chất phóng xạ vẫn phân rã liên tục.

Đối tượng nào được áp dụng phương pháp xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính?

Như chúng ta đã biết, xạ trị là một trong ba phương pháp điều trị ung thư cơ bản bên cạnh phẫu thuật và hóa trị. Nói cách khác, trong điều trị ung thư thì xạ trị là phương pháp hầu như không thể thiếu. Tuy nhiên, ngoài xạ trị thường quy thì ngày nay may mắn là bệnh nhân ung thư còn có thêm rất nhiều phương pháp xạ trị tân tiến, trong đó bao gồm xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính.

Vậy đối tượng nào sẽ được chỉ định tiến hành phương pháp xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính? Theo các bác sĩ chuyên khoa, xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính được thực hiện cho tất cả bệnh nhân ung thư có chỉ định xạ trị. Mỗi nguồn xạ máy gia tốc tuyến tính phát ra sẽ có chức năng riêng. Cụ thể, năng lượng electron trực tiếp sẽ được sử dụng vào trong điều trị các dạng tổn thương nông cũng như những khối u ở sát bề mặt có độ nông sâu khác nhau. Ung thư da, ung thư vú,... là những loại ung thư áp dụng chùm xạ trị electron trực tiếp.

Trong khi đó, để điều trị khối u ở độ nông sâu khác nhau, chẳng hạn như u vùng tai mũi họng, vùng cổ, u phổi, u trung thất, các khối u vùng bụng và tiết niệu, khối u xương, não, đầu, cổ, ngực, phổi, hạch bạch huyết, tuyến tụy, xương chậu và các bệnh ở trẻ em,... thì bác sĩ sẽ dùng năng lượng photon.

Nhìn chung, ung thư là căn bệnh vô cùng đáng sợ vì không ai có thể biết trước, một khi mắc phải thì khả năng tử vong rất cao, đặc biệt là khi phát hiện bệnh trễ và điều trị không đúng cách. Với sự phát triển của khoa học công nghệ, phương pháp xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính mang lại nhiều hy vọng hơn cho bệnh nhân ung thư, giúp nâng cao hiệu quả điều trị đồng thời cải thiện triệu chứng một cách tốt nhất.

Xem thêm: Chi phí một lần xạ trị ung thư hết bao nhiêu tiền?