NSAID là gì? Đặc điểm của thuốc chống viêm không steroid (NSAID)

NSAID là nhóm thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid. Tuy nhiên, việc sử dụng không đúng theo chỉ định hay dùng lâu dài có thể gây ra nhiều tác dụng phụ. Hãy cập nhật thêm kiến thức để biết thuốc chống viêm không steroid NSAID là gì và sử dụng thuốc một cách an toàn nhé.

NSAID là gì? Tổng quan về nhóm thuốc NSAID

NSAID là gì?

NSAID là từ viết tắt của nonsteroidal anti inflammatory drug. Đây là nhóm thuốc có tác dụng giảm đau, kháng viêm, hạ sốt. Và cũng là nhóm thuốc đặc biệt quen thuộc trong điều trị các bệnh đau nhức xương khớp ở người lớn tuổi.

Nhóm non-steroid này thường có ở dạng viên nén, viên nang, thuốc đặt, kem, gel hoặc dạng tiêm. Một số loại thuốc trong nhóm NSAIDs có thể mua được ở hiệu thuốc mà không cần phải có đơn thuốc. Số khác sẽ cần phải có đơn kê của bác sĩ.

Cơ chế tác động

Có chế tác động của NSAID là gì? Thuốc NSAID hoạt động bằng cách ức chế enzyme cyclooxygenase (COX). Đây là một enzyme có vai trò quan trọng trong việc tổng hợp prostaglandin. Từ đó cho tác dụng giảm đau, hạ sốt, kháng viêm hiệu quả.

Tuy nhiên việc ức chế enzyme COX là ức chế quá trình gây viêm trong toàn cơ thể nên cũng sẽ ảnh hưởng một số quá trình sinh hóa khác. Dẫn đến một số tác dụng không mong muốn như tạo cục máu đông, giảm tổng hợp các chất bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Phân loại các thuốc nhóm NSAID

Dựa vào khả năng ức chế các loại enzyme COX khác nhau mà phân NSAID thành hai nhóm chính là NSAID ức chế không chọn lọc và NSAID ức chế chọn lọc.

• NSAID ức chế không chọn lọc: Nhóm này ức chế cả enzyme COX-1 và COX-2. Enzyme COX-2 là loại enzyme có ở vị trí viêm nhiều hơn. Trong khi enzym COX-1 thường gặp ở dạ dày, mạch máu và tiểu cầu. NSAID ức chế không chọn lọc bao gồm: Aspirin, ibuprofen, naproxen…
• NSAID ức chế chọn lọc: Nhóm này ức chế chọn lọc chủ yếu trên enzyme COX-2, ức chế yếu COX-1. Nhóm này bao gồm: Meloxicam, celecoxib, etoricoxib, lumiracoxib, valdecoxib…

Đây cũng là một trong các nhóm thuốc sử dụng nhiều, đặc biệt trong các bệnh về đau nhức xương khớp. Một số loại NSAID có thể không cần kê đơn nhưng cũng có một số loại cần phải có đơn kê của bác sĩ. NSAID có tác dụng hiệu quả trong điều trị. Tuy nhiên cũng có thể gây ra những phản ứng phụ nghiêm trọng như viêm loét, xuất huyết tiêu hóa, dị ứng, các biến chứng tim mạch nếu sử dụng không theo đúng chỉ định.

Chỉ định và chống chỉ định của thuốc NSAID

Chỉ định

Chỉ định của nhóm thuốc NSAID là gì? Thuốc kháng viêm không chứa steroid (NSAID) có tác dụng hạ sốt, kháng viêm và giảm đau cho các bệnh lý thông thường như cảm cúm, đau nhức đầu, đau răng, đau bụng kinh…

Ngoài ra, NSAID còn được chỉ định cho các trường hợp bệnh lý chuyên khoa sau:

• Viêm khớp, thấp khớp cấp, viêm khớp dạng thấp, gout, viêm cột sống dính khớp, viêm khớp tự phát thiếu niên.
• Thoái hóa các khớp, thoái hóa cột sống, đau đốt sống cổ, đau vai gáy, đau thắt lưng cấp tính và mãn tính, đau dây thần kinh tọa…
• Bệnh lý phần mềm do thấp như: Viêm quanh khớp vai, hội chứng De Quervain, viêm lồi cầu xương cánh tay, hội chứng đường hầm cổ tay…
• Các bệnh hệ thống như: Lupus ban đỏ, xơ cứng bì toàn thể.

Chống chỉ định

Chống chỉ định tuyệt đối NSAID trong các trường hợp sau:

• Bệnh lý chảy máu không được kiểm soát.
• Loét dạ dày tá-tràng đang tiến triển.
• Suy gan mức độ vừa đến nặng.
• Người bị mẫn cảm với thuốc.
• Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu và ba tháng cuối, phụ nữ cho con bú.

Cần thận trọng khi dùng NSAID trên những bệnh nhân đang mắc các bệnh lý sau:

• Nhiễm trùng đang tiến triển.
• Hen phế quản.
• Tiền sử viêm loét dạ dày, tá tràng.
• Bệnh tim mạch hoặc có các yếu tố nguy cơ cao với bệnh tim mạch.

Liều dùng của một số thuốc thường gặp trong nhóm NSAID

Tùy vào tình trạng và mức độ bệnh lý mà người bệnh sẽ được chỉ định với liều cụ thể khác nhau. Trước khi sử dụng thuốc, người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hay dược sĩ nhà thuốc để dùng thuốc hiệu quả, an toàn, tránh các phản ứng phụ không mong muốn có thể xảy ra. Dưới đây là liều dùng của một số thuốc thuộc nhóm NSAID, bạn đọc có thể tham khảo:

• Aspirin: Giảm đau, hạ sốt: Người lớn 325 - 625mg cho mỗi 4 giờ; trẻ em 50 - 75mg/kg/ngày chia làm 4 - 6 lần/ngày; tổng liều không quá 3,6g. Điều trị viêm khớp: 1 - 4g/ngày; trường hợp viêm mạn tính có thể dùng đến 6g/ngày. Phòng ngừa huyết khối: 81 - 325mg/ngày
• Diclofenac: 75 - 150mg/ngày.
• Ibuprofen: 0,6 - 1g/ngày.
• Ketoprofen: 50 - 300mg/ngày.
• Meloxicam: 7,5 - 15mg/ngày.

Nếu sau khi dùng NSAID mà không cải thiện được triệu chứng, bác sĩ sẽ khuyến cáo tăng liều dần hoặc chuyển sang một thuốc NSAID khác. Người bệnh không nên tự ý sử dụng hai thuốc NSAID cùng một lúc sẽ làm nặng thêm tác dụng phụ trên hệ tim mạch và tiêu hóa.

Tác dụng phụ của NSAID

Đa phần người sử dụng các thuốc trong nhóm NSAID sẽ không gặp phải vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, một số tác dụng phụ do NSAID vẫn có thể xảy ra. Người sử dụng cần chú ý để có biện pháp điều trị thích hợp. Một số tác dụng phụ có thể gặp như:

• Hệ tim mạch: Các thuốc NSAID có thể gây tăng huyết áp. Do đó đối với người bệnh đang điều trị huyết áp cao khi dùng thêm NSAID có thể gây mất kiểm soát huyết áp. Trường hợp phải dùng đến NSAID với bệnh nhân cao huyết áp thì nên sử dụng liều thấp nhất, có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất.
• Hệ tiêu hóa: Sử dụng các thuốc NSAID trong thời gian ngắn có thể gây rối loạn đường tiêu hóa, đau dạ dày. Sử dụng liều cao trong thời gian dài có thể dẫn đến viêm loét đường tiêu hóa, xuất huyết dạ dày…
• Độc gan: Sử dụng NSAID liều cao trong thời gian dài có thể gây tác dụng phụ trên gan. Kiểm tra chức năng gan thông qua các xét nghiệm máu có thể được khuyến cáo trong một số trường hợp nghi ngờ.
• Độc thận: Sử dụng các thuốc NSAID có thể gây hại cho thận, đặc biệt với người bị bệnh thận dưới. Nên kiểm tra định kỳ mỗi năm một lần huyết áp và chức năng thận. Nhưng tùy thuộc tình trạng sức khỏe của bệnh nhân mà cũng có thể cần kiểm tra thường xuyên hơn để sớm phát hiện các vấn đề bất thường.
• Ù tai: Thường gặp ở người sử dụng aspirin liều cao, ít xảy ra khi sử dụng các NSAID khác. Chứng ù tai sẽ giảm khi giảm liều aspirin.

Trường hợp khi dùng thuốc chống viêm không steroid NSAID gặp phải tác dụng phụ, bạn cần trao đổi với bác sĩ để lựa chọn phác đồ điều trị thích hợp hơn. Bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc kiến thức về thuốc chống viêm không steroid NSAID là gì. Hãy đọc và chia sẻ đến mọi người để có cách sử dụng thuốc đúng và an toàn cho bản thân nhé!

Vũ Ánh

Nguồn tham khảo: Tổng hợp