Ống niệu rốn: Cấu tạo, chức năng và cách phòng ngừa bất thường

Ống niệu rốn là một cơ quan đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của thai nhi trong tử cung. Tuy nhiên, khi cơ quan này không thực hiện đúng chức năng tự đóng lại sau sinh, các tàn dư của bộ phận này có thể gây ra nhiều bệnh lý, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của trẻ. Việc hiểu rõ về cấu tạo, chức năng và các dấu hiệu bất thường liên quan đến ống niệu rốn là cần thiết để bố mẹ có thể phát hiện và đưa trẻ đi thăm khám kịp thời.

Định nghĩa, cấu tạo và chức năng của ống niệu rốn

Định nghĩa và vị trí giải phẫu

Ống niệu rốn là một ống dẫn nối dài, kéo từ bàng quang của thai nhi lên đến rốn. Ở phần lớn các thai nhi, ống dẫn này sẽ đóng lại hoàn toàn vào tuần cuối cùng của tam cá nguyệt đầu tiên, hoặc muộn hơn sau đó, nhưng phải trước khi trẻ được sinh ra. Khi ống này đóng lại, nó sẽ giãn ra và dần phát triển thành một sợi dây nhỏ, xơ cứng, được gọi là dây chằng rốn giữa. Quá trình đóng lại và trở thành dây chằng giữa rốn này là một quá trình phát triển bình thường của cơ thể.

Về mặt cấu tạo giải phẫu, ống niệu rốn nằm giữa mạc ngang và phúc mạc thành bụng, cụ thể là ở vùng hạ vị. Cơ quan này nằm giữa hai dây chằng rốn và thông từ phần trên của xoang tiết niệu sinh dục và niệu nang với rốn. Chiều dài của ống niệu rốn có thể dao động trong khoảng từ 1 đến 15cm. Ống này có thể thuôn nhọn ở cả hai đầu, hoặc thuôn nhọn ở một đầu và đầu còn lại rộng hơn như một cái phễu.

Chức năng của ống niệu rốn trong thai kỳ

Chức năng chính của ống niệu rốn được xác định rõ ràng trong tam cá nguyệt đầu tiên của thai kỳ. Cơ quan này có nhiệm vụ dẫn nước tiểu từ bàng quang của thai nhi ra bên ngoài. Cụ thể, nước tiểu sẽ theo ống niệu rốn đi qua dây rốn, sau đó qua nhau thai và cuối cùng qua cơ thể mẹ rồi thải ra môi trường bên ngoài.

Sau tam cá nguyệt đầu tiên, khi bàng quang của thai nhi bắt đầu di chuyển xuống vùng xương chậu, chức năng dẫn nước tiểu của ống niệu rốn sẽ hoàn thành và ống này bắt đầu quá trình giãn ra, dần phát triển thành dây chằng rốn giữa.

Các bệnh lý thường gặp do bất thường của ống niệu rốn

Nếu ống niệu rốn không tự đóng lại hoàn toàn theo đúng lộ trình phát triển, tàn dư của bộ phận này có thể gây ra các bệnh lý bất thường. Những bất thường này nếu không được xử lý có thể dẫn đến nhiễm trùng hoặc các vấn đề sức khỏe khác.

Bốn loại bất thường ống niệu rốn thường gặp bao gồm:

Tồn tại ống niệu rốn

Tình trạng này xảy ra khi ống niệu rốn không đóng lại hoàn toàn. Hậu quả là nước tiểu sẽ rỉ ra từ rốn của trẻ, khiến vùng rốn luôn bị ẩm ướt, dễ bị kích ứng và viêm nhiễm. Da xung quanh rốn của trẻ có thể bị đổi màu, thường thấy màu đỏ, nâu hoặc tím.

Nang niệu rốn

Nang niệu rốn là một khối u nang hình thành khi ống niệu rốn không đóng lại, tạo thành một túi chứa mô và mủ nằm giữa rốn và bàng quang của trẻ.

U nang niệu rốn có thể không gây bất kỳ triệu chứng nào trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nếu trẻ bị nhiễm khuẩn tại khối nang này, nang niệu rốn có thể gây ra các triệu chứng như đau bụng và hình thành áp xe chứa dịch có máu hoặc đục ở khu vực gần rốn.

Xoang niệu rốn

Xoang niệu rốn là tình trạng bất thường xảy ra khi ống niệu rốn đóng lại ở gần bàng quang, nhưng lại không đóng ở gần rốn. Tương tự như nang niệu rốn, xoang niệu rốn thường không gây triệu chứng cho trẻ trừ khi có nhiễm khuẩn xảy ra.

Túi thừa bàng quang niệu rốn

Túi thừa bàng quang niệu rốn là một dạng bất thường khác, có thể khiến nước tiểu bị kẹt lại bên trong. Tình trạng nước tiểu bị kẹt lại này rất dễ dẫn đến nhiễm trùng đường tiết niệu. Các triệu chứng thường gặp của nhiễm trùng đường tiết niệu bao gồm: Sốt, đau và nóng rát khi đi tiểu. Túi thừa này thường nằm ở đáy bàng quang và có đường thông với rốn.

Phòng ngừa bất thường ống niệu rốn

Phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và chẩn đoán chính xác là vô cùng quan trọng để có kế hoạch điều trị kịp thời cho trẻ.

Triệu chứng

Phần lớn các trường hợp trẻ mắc bệnh lý ống niệu rốn được bố mẹ đưa đến bệnh viện để thăm khám là do phát hiện thấy rốn rỉ dịch hoặc có khối u xuất hiện ở vùng dưới rốn.

Ngoài ra, các triệu chứng chung khác có thể gợi ý bệnh lý ở trẻ bao gồm:

• Rốn rỉ dịch có màu vàng.
• Vùng da quanh rốn bị sưng, viêm, tấy đỏ.
• Dịch rỉ ra từ rốn của trẻ khi bố mẹ ấn vào vùng trên xương mu.
• Có khối u khi sờ vào vùng dưới rốn của trẻ, đặc biệt là trong trường hợp nang niệu rốn.

Khả năng phòng ngừa

Theo các chuyên gia, hiện tại không có biện pháp phòng ngừa trực tiếp đối với các bất thường của ống niệu rốn. Các bất thường này thường là bẩm sinh và liên quan đến quá trình phát triển phôi thai.

Tuy nhiên, một số bất thường có thể được phát hiện sớm thông qua siêu âm thai, từ đó giúp bác sĩ lên kế hoạch điều trị kịp thời cho trẻ ngay sau khi chào đời.

Chăm sóc và thăm khám định kỳ

Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, việc chăm sóc rốn đúng cách là rất quan trọng để tránh nhiễm trùng và biến chứng. Bố mẹ cần thường xuyên quan sát vùng rốn của trẻ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường nếu có. Bên cạnh đó, việc đưa trẻ đi thăm khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp bác sĩ phát hiện sớm và đưa ra phương án điều trị phù hợp khi có bất thường.

Tóm lại, khi trẻ được sinh ra, ống niệu rốn đã đóng lại và trở thành dây chằng giữa rốn. Tuy nhiên, nếu sau sinh, vùng rốn của trẻ có dấu hiệu bất thường, bị nhiễm trùng, hoặc sưng đau, khó chịu, bố mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được kiểm tra ngay lập tức.

Ống niệu rốn là một cấu trúc phôi thai quan trọng và quá trình nó đóng lại trước khi sinh là một mốc phát triển bình thường của cơ thể. Mặc dù không có biện pháp phòng ngừa các bất thường bẩm sinh, việc phát hiện sớm qua siêu âm thai và thăm khám định kỳ đóng vai trò quyết định trong việc điều trị kịp thời. Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào tại vùng rốn của trẻ sơ sinh, bố mẹ cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra ngay lập tức, tránh những hệ lụy do nhiễm trùng và biến chứng nguy hiểm về sau.