Phát hiện sớm là chìa khóa để kiểm soát ung thư xương

Bài viết tham vấn từ Bác sỹ Gurpal Singh

Chuyên khoa Phẫu thuật chỉnh hình, Bệnh viện Mount Elizabeth, Singapore

Tiến sĩ Gurpal Singh, bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình tại Bệnh viện Mount Elizabeth giải thích tại sao việc phát hiện sớm là chìa khóa để kiểm soát ung thư xương. Vậy chúng ta hãy cùng tìm hiểu một số xét nghiệm để phát hiện ung thư xương qua bài viết dưới đây.

Ung thư xương là gì?

Cơ thể được cấu tạo từ nhiều hợp phần có cấu trúc nhỏ được gọi là tế bào. Suốt cuộc đời, những tế bào này liên tục phát triển, phân chia và tạo ra các tế bào mới để thay thế những tế bào cũ và bị hư hỏng. Ở người khỏe mạnh, cơ thể có khả năng kiểm soát quá trình này, chỉ cho phép tế bào phát triển và phân chia khi cần thiết. Tuy nhiên, ung thư xương xảy ra khi các tế bào trong cơ thể bắt đầu hoạt động không bình thường và phân chia một cách không kiểm soát.

Ung thư xương có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi và có thể bắt nguồn từ xương hoặc di căn do ung thư ở một cơ quan khác trên cơ thể bạn. Việc phát triển khối u ung thư trong xương của bạn được gọi là u ác tính (sarcoma) hoặc ung thư xương nguyên phát. Ung thư phát triển từ một khu vực khác trên cơ thể bạn và sau đó di căn đến xương được gọi là ung thư xương thứ phát hoặc di căn xương.

Triệu chứng của bệnh ung thư xương

Theo dõi cơ thể và các triệu chứng tiềm ẩn là rất quan trọng để phát hiện sớm ung thư xương. Thật không may, một số người có thể không gặp nhiều hoặc không có bất kỳ triệu chứng nào cho đến sau một thời gian dài. Dưới đây là một số triệu chứng mà bạn có thể gặp nên chú ý:

• Cảm thấy có khối u, sưng quanh khớp hay xương;
• Sốt;
• Đau nhức ở khớp/xương;
• Da đỏ;
• Mất cảm giác ngon miệng hay giảm cân không rõ nguyên nhân.

Nếu bạn hoặc bất kỳ thành viên nào trong gia đình bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào ở trên, điều quan trọng là phải gặp bác sĩ chuyên khoa ung thư cơ xương khớp. Tiến sĩ Singh nhấn mạnh: "Đừng bao giờ bỏ qua các triệu chứng. Điều mà bạn nghĩ là một cơn đau khớp đơn giản có thể là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng hơn."

Tại sao việc phát hiện sớm ung thư xương là rất quan trọng?

Vài thập kỷ qua đã chứng kiến những tiến bộ nhanh chóng trong lĩnh vực chuyên ngành ung thư cơ xương khớp. Trước đây, chỉ có bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật chỉnh hình sẽ thực hiện tất cả các ca điều trị cho bạn. Việc điều trị ung thư xương ngày nay hiệu quả hơn và có sự tham gia, phối hợp của nhiều bác sĩ chuyên khoa gồm bác sĩ chuyên khoa ung thư, bác sĩ phẫu thuật tổng hợp, bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh X-quang, bác sĩ xạ trị, bác sĩ nội khoa cơ xương khớp, y tá và các chuyên gia y tế liên quan.

Bác sĩ Singh khuyến cáo: “Nếu bạn nhận thấy bản thân hoặc người thân có bất kỳ triệu chứng nào được đề cập trước đây, điều quan trọng không chỉ là phải đến gặp bác sĩ chuyên khoa ung thư cơ xương khớp mà còn phải đi sớm. Nếu bạn đi khi khối u đã di căn, lan rộng hoặc phát triển ngoài tầm kiểm soát, điều này có thể dẫn đến việc phải cắt cụt chi hoặc gây nguy hiểm đến tính mạng của bệnh nhân”.

Xét nghiệm chẩn đoán ung thư xương

Các xét nghiệm chẩn đoán sẽ giúp bác sĩ xác định vị trí, kích thước của khối u và liệu nó có lan sang các bộ phận khác của cơ thể hay không. Bao gồm các:

Chụp phim X-quang

Chụp X-quang cho phép bác sĩ phát hiện sự phát triển xương bất thường do ung thư. Nó cũng có thể loại bỏ các nguyên nhân có thể gây đau xương khác như gãy xương hoặc chấn thương khác.

Chụp cắt lớp vi tính (CT)

Chụp CT tổng hợp một loạt hình ảnh X-quang thành hình ảnh ba chiều (3D), cho phép bác sĩ xem mức độ ung thư và liệu nó có lan sang các cơ quan lân cận hay không.

Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Trong MRI, từ trường mạnh và sóng vô tuyến tạo ra hình ảnh rõ ràng về xương và mô mềm. Nó sẽ cho bác sĩ thấy kích thước và sự lan rộng của khối u.

Chụp cắt lớp gắn chất phóng xạ (PET CT)

Trong quá trình quét PET CT, một lượng nhỏ chất phóng xạ được kết hợp với glucose để tiêu thụ. Quá trình quét này cho thấy sự trao đổi chất của khối u vì tế bào ung thư hoạt động mạnh hơn tế bào bình thường và do đó hấp thụ nhiều glucose hơn.

Xạ hình xương

Những bất thường trong chuyển hóa xương của toàn bộ bộ xương có thể được phát hiện bằng phương pháp xạ hình xương, sử dụng một lượng nhỏ chất phóng xạ để làm nổi bật những bất thường do ung thư gây ra.

Sinh thiết

Sinh thiết được thực hiện để thu thập một lượng nhỏ mô, được gửi đi để phân tích thêm dưới kính hiển vi. Thông thường, điều này được thực hiện bằng phẫu thuật bằng cách rạch một đường trên da để tiếp cận khối u. Đôi khi, sinh thiết bằng kim (chọc kim vào khối u để lấy tế bào ra để xét nghiệm thêm) có thể là đủ đưa ra chẩn đoán xác định.

Điều trị ung thư xương

Mục đích chính của bác sĩ chuyên khoa ung thư cơ xương khớp trước đây chỉ đơn giản là cứu sống bệnh nhân. Việc cắt cụt chi được thực hiện thường xuyên để loại bỏ các khối u xương. Tiến sĩ Singh cho biết: “Những tiến bộ của công nghệ hình ảnh tốt hơn, hóa trị hiệu quả hơn, kỹ thuật xạ trị được cải thiện, sự hiểu biết tốt hơn về cơ thể con người, cải tiến kỹ thuật phẫu thuật và những tiến bộ trong thiết kế và vật liệu chân tay giả đã cho phép các lựa chọn thay thế bảo tồn chức năng trở nên phổ biến hơn”. Nói một cách đơn giản, có nhiều cách hơn để điều trị ung thư xương mà không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, khi khả năng phải cắt cụt chi đã giảm đi rất nhiều.

Các lựa chọn điều trị bao gồm:

Hóa trị

Hóa trị sử dụng thuốc mạnh để tiêu diệt tế bào ung thư. Thuốc hóa trị có thể hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư, gây tổn thương hoặc phá hủy tế bào ung thư, hoặc ngăn chặn sự di căn, lan rộng của tế bào ung thư sang các phần khác của cơ thể.

Liệu pháp điều trị đích

Các liệu pháp điều trị đích là các loại thuốc chống ung thư được thiết kế để ngăn chặn sự phát triển và di căn, lan rộng đặc hiệu đối với các tế bào ung thư.

Điều trị bằng tia xạ X

Còn được biết đến là xạ trị, liều cao của tia X-quang được sử dụng để làm khu trú khối u trước khi phẫu thuật và/hoặc để tiêu diệt các tế bào ung thư còn lại sau phẫu thuật.

Phẫu thuật

Phẫu thuật được thực hiện để loại bỏ hoàn toàn khối u. Nó thường là trụ cột của điều trị. Những tiến bộ trong kỹ thuật phẫu thuật thường giúp tránh được việc cắt cụt (cắt bỏ toàn bộ chi).

Phẫu thuật bảo tồn ghép chi

Phương pháp này kết hợp việc cắt bỏ triệt căn ung thư với các kỹ thuật bảo tồn chi. Các phương pháp tái tạo sinh học (sử dụng xương lấy từ cơ thể của chính bệnh nhân hoặc xương lấy từ ngân hàng xương) và/hoặc phi sinh học (cấy ghép/bộ phận giả) được sử dụng để tái tạo lại khiếm khuyết xương.

Cắt cụt chi

Việc cắt bỏ một chi thường được coi là biện pháp cuối cùng.

Các phương pháp điều trị thay thế cho việc cắt cụt chi

"Gần đây tôi đã điều trị cho một cậu bé 12 tuổi bị đau đầu gối sau một trận bóng đá. Cậu bé được phát hiện mắc bệnh ung thư xương quanh đầu gối, một khối u hiếm gặp ảnh hưởng đến 1 - 2% dân số." Tiến sĩ Singh nói.

"Chúng tôi có thể đặt hàng một loại xương giả được thiết kế đặc biệt, một loại xương tương thích được sản xuất đặc biệt cho bệnh nhân, từ Hoa Kỳ. Nói một cách đơn giản, đây là một ca ghép xương được thực hiện theo yêu cầu. Với những đột phá về công nghệ trong những năm gần đây, chúng tôi đã đạt đến một giai đoạn mà chúng tôi có thể ghép xương, một thành tựu giúp bệnh nhân của chúng tôi có được cuộc sống bình thường."

Ông nói thêm: “Bệnh nhân này đã trải qua một cuộc phẫu thuật phức tạp và hiện cậu bé ấy đã trở lại trường học và có một cuộc sống bình thường sau khi căn bệnh ung thư đã được chữa khỏi”.

Phương pháp điều trị có thể thay thế cho phương pháp cắt chi như:

Cấy ghép xương

Cấy ghép xương, còn được gọi là ghép xương, nhằm mục đích tạo hình hoặc gia cố, kết hợp lại xương bị suy yếu hoặc tổn thương do u ác tính. Sử dụng xương từ một phần khác của cơ thể, thủ tục này cho phép xương mới kết hợp với xương hiện tại của bạn và tái tạo. Nếu xương được cấy ghép đến từ một người khác, nó được gọi là ghép đồng loại (Allograft).

Tạo hình khớp xương Megaprosthesis

Tiến sĩ Singh cũng đã điều trị cho các bệnh nhân bằng cách sử dụng tạo hình khớp xương (megaprosthesis), một bộ khớp nhân tạo phức tạp được làm từ hợp kim hoặc kim loại. Tạo hình khớp xương Megaprosthesis được coi là một phương pháp phẫu thuật đáng tin cậy cho việc điều trị ung thư xương, cho phép bệnh nhân giữ lại khả năng sử dụng cẳng chân và linh hoạt tốt.

Biến chứng của ung thư xương

Nếu ung thư xương lan ra các khu vực khác của cơ thể, các phương pháp điều trị trở nên hạn chế. Một phương pháp tiếp cận đa chuyên ngành thường là lựa chọn tốt nhất để kiểm soát bệnh.

Các biến chứng của ung thư xương có thể bao gồm:

Tiêu xương/mất xương

Ung thư có thể dẫn đến sự tiêu xương, một quá trình được gọi là osteolysis. Điều này có thể làm xương yếu đi và tăng nguy cơ gãy xương.

Đau đớn

Đau thường là triệu chứng đầu tiên. Tình trạng này thường nặng hơn vào ban đêm nhưng có thể trở nên dai dẳng hoặc nặng hơn khi hoạt động.

Gãy xương

Trong một số trường hợp, xương có thể bị suy yếu nghiêm trọng và thậm chí có thể bị gãy khi hoạt động bình thường. Điều này có nhiều khả năng xảy ra ở xương dài của cánh tay, chân hoặc cột sống.

Tiểu không tự chủ

Tiểu không tự chủ có thể phát triển khi ung thư di căn các bộ phận khác của cơ thể như hệ tiết niệu hoặc tiêu hóa hoặc đến các cơ và dây thần kinh kiểm soát bàng quang và ruột.

Yếu/liệt chi

Khi ung thư lan đến cột sống hoặc đè lên dây thần kinh, điều này có thể dẫn đến cảm giác tê, ngứa ran hoặc gây liệt/yếu.

Tăng canxi máu

Quá trình tiêu xương có thể giải phóng lượng canxi cao vào máu được gọi là tăng canxi máu. Điều này có thể dẫn đến buồn nôn, nôn, táo bón, lú lẫn, mệt mỏi và suy thận.

Với những đột phá trong lĩnh vực ung thư cơ xương khớp trong những năm gần đây, tỷ lệ sống sót của bệnh ung thư xương dự kiến sẽ được cải thiện. Tuy nhiên, bạn nên chủ động về sức khỏe của mình và chú ý đến cơ thể mình. Luôn đi khám bác sĩ nếu bạn cảm thấy đau hoặc có các triệu chứng khác, phát hiện sớm là chìa khóa để kiểm soát ung thư xương. Bạn cũng có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư bằng cách ăn một chế độ ăn uống cân bằng, bỏ thuốc lá và rượu, đồng thời tập thể dục nhiều.