Tăng canxi máu: Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị

Tăng canxi máu là gì?

Tăng canxi máu là tình trạng nồng độ canxi trong máu cao hơn bình thường. Lượng canxi huyết thanh bình thường dao động từ 8,8 mg/dL - 10,4 mg/dL. Nồng độ canxi trong huyết thanh cao nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, giảm trong thời thơ ấu và thanh thiếu niên và ổn định ở mức người lớn khi 17 tuổi.

Canxi cần cho cho nhiều chức năng của cơ thể. Nó giúp hình thành xương và răng, đồng thời giúp cơ bắp, dây thần kinh và não của bạn hoạt động chính xác. Hầu hết canxi trong cơ thể bạn nằm trong xương. Thông thường, máu của bạn chỉ chứa một lượng nhỏ. Khi bạn khỏe mạnh, cơ thể bạn sẽ kiểm soát lượng canxi trong máu.

Hai loại hormone gọi là hormone tuyến cận giáp và calcitonin kiểm soát lượng canxi trong máu và xương của bạn. Vitamin D cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì lượng canxi vì cơ thể bạn cần nó để hấp thụ canxi từ thực phẩm bạn ăn.

Tỷ lệ tăng canxi máu trong dân số nói chung là khoảng 1% đến 2%. Hầu hết các trường hợp (90%) tăng canxi máu là do cường tuyến cận giáp nguyên phát và tăng canxi máu liên quan đến bệnh lý ung thư.

Những dấu hiệu và triệu chứng của tăng canxi máu

Bạn có thể không có triệu chứng nếu tình trạng tăng canxi huyết ở mức độ nhẹ. Những trường hợp nghiêm trọng hơn sẽ xuất hiện các triệu chứng, bao gồm:

• Tiểu nhiều, khát nước.
• Buồn nôn, nôn.
• Táo bón.
• Đau cơ xương, yếu cơ.
• Rối loạn tri giác: Tăng canxi máu có thể cản trở hoạt động của não, dẫn đến lú lẫn và mệt mỏi. Nó cũng có thể gây trầm cảm.
• Rối loạn nhịp tim: Tăng canxi máu nghiêm trọng có thể cản trở chức năng tim của bạn, gây hồi hộp, đánh trống ngực, rối loạn nhịp tim và các vấn đề về tim khác.

Tiên lượng đối với người tăng canxi máu

Việc ước tính mức độ ảnh hưởng lâu dài của bệnh tật đến sức khỏe của bạn được gọi là tiên lượng. Tiên lượng đối với người tăng canxi máu giống như điều trị, phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tăng canxi máu. Khi tăng canxi máu xảy ra do tình trạng lành tính, nó thường có tiên lượng tốt. Những người bị tăng canxi máu do ung thư thường gặp các triệu chứng nặng và phải nhập viện thường xuyên để điều trị.

Biến chứng có thể gặp khi mắc tăng canxi máu

Các biến chứng tăng canxi máu có thể bao gồm:

• Loãng xương: Nếu xương của bạn tiếp tục giải phóng canxi vào máu, bạn có thể mắc bệnh loãng xương, dẫn đến gãy xương, cong vẹo cột sống.
• Sỏi thận: Nếu nước tiểu của bạn chứa quá nhiều canxi, theo thời gian, các tinh thể có thể kết hợp với nhau tạo thành sỏi thận.
• Suy thận: Tăng canxi máu nặng có thể làm suy thận, hạn chế khả năng làm sạch máu và loại bỏ chất độc hại trong cơ thể.
• Vấn đề về hệ thần kinh: Tăng canxi máu nặng có thể dẫn đến lú lẫn, mất trí nhớ, hôn mê hoặc có thể gây tử vong.
• Loạn nhịp tim: Tăng canxi máu có thể ảnh hưởng đến dẫn truyền trong cơ tim, khiến tim bạn đập không đều.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh tăng canxi máu và/hoặc cường cận giáp, hãy gặp bác sĩ để đánh giá nguy cơ mắc bệnh. Ngoài ra, hãy liên hệ với bác sĩ nếu bạn phát triển các dấu hiệu và triệu chứng của tình trạng tăng canxi máu, chẳng hạn như khát nước, đi tiểu thường xuyên và đau bụng.

Nguyên nhân dẫn đến tăng canxi máu

Tăng canxi máu có thể do những nguyên nhân sau:

• Cường cận giáp (tuyến cận giáp hoạt động quá mức): Nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng canxi máu.
• Ung thư: Ung thư phổi và ung thư vú, ung thư máu có thể làm tăng nguy cơ gây tăng canxi máu. Sự lây lan của bệnh ung thư (di căn) đến xương cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Một số bệnh lý khác ít gặp hơn: Chẳng hạn như bệnh lao và bệnh sarcoidosis, có thể làm tăng nồng độ vitamin D trong máu, kích thích đường tiêu hóa hấp thụ nhiều canxi hơn.
• Các yếu tố di truyền: Tăng canxi máu mang tính chất gia đình là tình trạng di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường do đột biến bất hoạt ở gen thụ thể cảm nhận canxi.
• Bất động: Những người mắc bệnh nặng dẫn đến bất động kéo dài có thể bị tăng canxi máu. Vì bất động kéo dài, theo thời gian xương không chịu được trọng lượng sẽ giải phóng canxi vào máu.
• Mất nước nghiêm trọng: Nguyên nhân phổ biến gây tăng canxi máu nhẹ hoặc thoáng qua là mất nước. Cơ thể mất nước làm tăng nồng độ canxi.
• Thuốc: Một số loại thuốc chẳng hạn như lithium, dùng để điều trị rối loạn lưỡng cực có thể làm tăng giải phóng hormone tuyến cận giáp.
• Thực phẩm bổ sung: Dùng quá nhiều canxi hoặc vitamin D bổ sung theo thời gian có thể làm tăng lượng canxi trong máu của bạn lên trên mức bình thường.

Những ai có nguy cơ tăng canxi máu

Những đối tượng có nguy cơ tăng canxi máu, bao gồm:

• Phụ nữ sau mãn kinh;
• Tuổi từ 50 - 60;
• Tiền sử gia đình mắc bệnh cường tuyến cận giáp, bệnh thận.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải tăng canxi máu

Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc tăng canxi máu bao gồm:

• Phụ nữ sau mãn kinh;
• Người cao tuổi;
• Tiền sử gia đình mắc bệnh cường cận giáp;
• Tiền sử mắc các hội chứng mang tính chất gia đình như đa u tuyến nội tiết loại 1, loại 2A hoặc loại 4, tăng canxi máu hạ canxi niệu gia đình;
• Tăng huyết áp;
• Sử dụng lithium hiện tại hoặc trước đây;
• Tiếp xúc với tia xạ ở đầu và cổ;
• Nhiễm toan ceton;
• Thiếu máu;
• Tăng lipid máu.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán tăng canxi máu

Bởi vì tăng canxi máu có thể gây ra rất ít dấu hiệu hoặc triệu chứng, nếu có, bạn có thể không biết mình mắc chứng rối loạn này cho đến khi xét nghiệm máu định kỳ cho thấy lượng canxi trong máu cao.

Chẩn đoán mức độ của tăng canxi máu:

• Tăng canxi máu nhẹ: 10,5 đến 11,9 mg/dL.
• Tăng canxi máu trung bình: 12,0 đến 13,9 mg/dL.
• Cơn tăng canxi cấp (cấp cứu y tế): 14,0 đến 16,0 mg/dL.

Những xét nghiệm sẽ được thực hiện để chẩn đoán tình trạng tăng canxi máu và nguyên nhân của nó, bao gồm:

• Xét nghiệm canxi máu;
• Xét nghiệm hormon tuyến cận giáp (PTH);
• Xét nghiệm protein liên quan đến PTH (PTHrP);
• Xét nghiệm vitamin D huyết thanh;
• Xét nghiệm đo nồng độ canxi trong nước tiểu.

Nếu bác sĩ nghi ngờ cường tuyến cận giáp nguyên phát đang gây tăng canxi máu, họ có thể sẽ đề nghị xét nghiệm hình ảnh học để xem có bất kỳ sự phát triển của u hoặc nang nào trên tuyến cận giáp hay không. Các xét nghiệm hình ảnh bao gồm:

• Siêu âm;
• Chụp xạ hình tuyến cận giáp;
• Chụp CT (chụp cắt lớp vi tính).

Phương pháp điều trị tăng canxi máu

Điều trị tăng canxi máu phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh và mức độ nghiêm trọng của nó. Trong những trường hợp tăng canxi máu nhẹ, bác sĩ có thể yêu cầu bạn:

• Uống nhiều nước hơn.
• Chuyển sang thuốc lợi tiểu hoặc thuốc điều trị huyết áp không chứa thiazide.
• Ngừng dùng hoặc giảm liều thuốc bổ sung canxi.

Nếu tình trạng tăng canxi máu là do tuyến cận giáp hoạt động quá mức, bác sĩ có thể sẽ đề nghị phẫu thuật để cắt bỏ phần mô tuyến cận giáp hoạt động quá mức. Nếu tăng canxi máu là do ung thư, bác sĩ có thể đề xuất bất kỳ loại thuốc nào sau đây:

• Bisphosphonates: Thuốc loãng xương tiêm tĩnh mạch, có thể nhanh chóng làm giảm nồng độ canxi, thường được sử dụng để điều trị tăng canxi máu do ung thư.
• Denosumab: Một loại thuốc loãng xương, dành cho những người bị tăng canxi máu do ung thư không đáp ứng với bisphosphonates.

Nếu tình trạng tăng canxi máu nghiêm trọng và/hoặc gây ra các triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị nhập viện ngay lập tức để truyền thuốc qua đường tĩnh mạch và các phương pháp điều trị khác.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của tăng canxi máu

Chế độ sinh hoạt:

• Uống nhiều nước ít nhất 2 lít nước/ngày.
• Liên hệ ngay với bác sĩ khi các triệu chứng nặng hơn hoặc xuất hiện triệu chứng mới.
• Giảm căng thẳng, chẳng hạn như tập thể dục và dành thời gian với bạn bè.
• Hãy hỏi ý kiến của bác sĩ khi sử dụng thêm bất kỳ loại thuốc điều trị hoặc thực phẩm chức năng nào.

Chế độ dinh dưỡng:

Đối với người mắc phải tăng canxi máu, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp với tình trạng bệnh.

Phương pháp phòng ngừa tăng canxi máu hiệu quả

Không phải tất cả các trường hợp tăng canxi máu đều có thể ngăn ngừa được, nhưng tránh uống quá nhiều thuốc canxi có thể ngăn ngừa tăng canxi máu. Hãy gặp bác sĩ nếu bạn có tiền sử gia đình mắc tăng canxi, sỏi thận hoặc tình trạng cường tuyến cận giáp. Tránh dùng thuốc, thực phẩm bổ sung, vitamin hoặc khoáng chất mà không tham khảo ý kiến bác sĩ.