Phòng ngừa nhiễm RSV cho trẻ bằng cách nào?

Vào mỗi mùa lạnh hoặc thời điểm giao mùa, virus hợp bào hô hấp (RSV) lại trở thành mối lo ngại lớn đối với các bậc cha mẹ có con nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi. Loại virus này có thể gây ra các bệnh lý nghiêm trọng về đường hô hấp như viêm phế quản, viêm tiểu phế quản hay viêm phổi. Với khả năng lây lan nhanh chóng qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp, việc chủ động phòng ngừa RSV là điều vô cùng quan trọng. Vậy cha mẹ nên làm gì để phòng ngừa nhiễm RSV cho trẻ, bảo vệ con khỏi nguy cơ nhiễm RSV?

Gánh nặng bệnh do RSV và những yếu tố nguy cơ ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Virus hợp bào hô hấp (RSV) chính là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh hô hấp nặng ở trẻ nhỏ. Thống kê cho thấy, RSV gây ra từ 50 - 90% ca viêm tiểu phế quản và 5 - 40% ca viêm phổi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đáng chú ý, khoảng 85 - 100% trẻ sẽ nhiễm RSV trong hai năm đầu đời, trong đó có tới 75 - 90% mắc bệnh ngay trong năm đầu tiên. Khoảng 0,5 - 2% trẻ sẽ phải nhập viện để được điều trị tích cực. Một điều đáng lo ngại là RSV có khả năng tái nhiễm nhiều lần trong đời.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vào năm 2010, tại Việt Nam ghi nhận gần 500.000 ca nhiễm RSV mới ở trẻ em từ 0 - 4 tuổi. Trong đó, hơn 57.000 trường hợp có biểu hiện bệnh nặng. Một nghiên cứu tại Bệnh viện Trung ương Huế cho thấy, RSV là nguyên nhân gây viêm tiểu phế quản ở 23,33% ca bệnh, chủ yếu ở trẻ dưới 12 tháng tuổi.

Tại các tỉnh phía Nam, RSV thường bùng phát mạnh vào mùa mưa, từ tháng 5 đến tháng 11. Trẻ sinh non, dưới 24 tháng tuổi, mắc các bệnh lý bẩm sinh như tim hoặc phổi, suy dinh dưỡng hay sống trong môi trường đông đúc đều thuộc nhóm có nguy cơ cao.

Biểu hiện nhiễm RSV có thể từ nhẹ như cảm lạnh thông thường (sổ mũi, ho, sốt nhẹ) đến nghiêm trọng như khó thở, thở khò khè, bỏ bú, tím tái, thậm chí ngừng thở. Biến chứng nặng có thể là suy hô hấp, xẹp phổi, bội nhiễm, tràn khí màng phổi và nguy cơ tử vong, đặc biệt ở trẻ dưới 12 tháng tuổi do hệ miễn dịch còn non nớt và đường thở nhỏ dễ bị tắc nghẽn.

RSV lây lan nhanh qua tiếp xúc giọt bắn, nước mũi, nước bọt hoặc bề mặt nhiễm virus như đồ chơi, tay nắm cửa… Virus có thể tồn tại nhiều giờ trên bề mặt, và lên đến 25 phút trên da.

Để phòng ngừa, cha mẹ nên giữ vệ sinh tay sạch sẽ, khử trùng đồ dùng, hạn chế để trẻ tiếp xúc với người bệnh, và đặc biệt chú ý bảo vệ nhóm trẻ có nguy cơ cao. Đây là những biện pháp thiết yếu nhằm giảm thiểu tác động của RSV đối với sức khỏe trẻ nhỏ.

Phòng ngừa nhiễm RSV cho trẻ bằng cách nào?

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong những nguyên nhân phổ biến gây viêm đường hô hấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là trong mùa dịch từ tháng 5 đến tháng 11 hằng năm. Do virus dễ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp qua đồ vật bị nhiễm virus, việc chủ động phòng ngừa đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe cho trẻ.

Dưới đây là những biện pháp thiết thực, hiệu quả mà cha mẹ nên áp dụng hằng ngày để giảm nguy cơ lây nhiễm RSV:

• Giữ gìn vệ sinh tay sạch sẽ: Hãy rửa tay với xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây, đặc biệt là trước khi chăm sóc trẻ và sau khi tiếp xúc với người có triệu chứng hô hấp. Trẻ lớn cũng cần được hướng dẫn cách rửa tay đúng cách.
• Hạn chế tiếp xúc với nguồn lây: Tránh cho trẻ tiếp xúc gần với người đang bị ho, sổ mũi hoặc có dấu hiệu nhiễm RSV. Nếu trong nhà có người bệnh, cần đeo khẩu trang khi gần trẻ và giữ khoảng cách an toàn.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng: Vệ sinh định kỳ các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế, đồ chơi, remote, và các vật dụng cá nhân. Đảm bảo nhà cửa có đủ ánh sáng và không khí lưu thông.
• Hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người, nhất là vào mùa cao điểm RSV. Trẻ sơ sinh và trẻ dưới 24 tháng tuổi nên được chăm sóc trong môi trường yên tĩnh, ít người lui tới.
• Tránh khói thuốc, khói bếp: Không để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá hoặc khói từ bếp than, vì chúng có thể làm tổn thương niêm mạc hô hấp và tạo điều kiện cho RSV phát triển.
• Giữ ấm cơ thể và chăm sóc đúng cách: Khi ra ngoài, cần mặc ấm cho trẻ và đeo khẩu trang. Tắm cho trẻ bằng nước ấm trong phòng kín gió, sau đó lau khô người và mặc quần áo ngay để tránh cảm lạnh.
• Tăng cường sức đề kháng: Cho trẻ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, ngủ đủ giấc và có hoạt động thể chất phù hợp với lứa tuổi. Những trẻ có bệnh lý nền như tim bẩm sinh, loạn sản phổi cần được theo dõi sát và điều trị tích cực.
• Tiêm dự phòng Palivizumab: Với trẻ có nguy cơ cao, bác sĩ có thể chỉ định tiêm dự phòng Palivizumab, một kháng thể đơn dòng giúp bảo vệ trẻ khỏi biến chứng nặng do RSV.

Nếu trẻ có dấu hiệu nhiễm RSV như ho nhiều, sốt cao, thở khò khè, bỏ bú… cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Vai trò của kháng thể đơn dòng trong dự phòng RSV cho trẻ có nguy cơ cao

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng hô hấp nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ sinh non, mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc loạn sản phế quản phổi. Trong bối cảnh chưa có vắc xin đặc hiệu được cấp phép cho trẻ em, việc dự phòng RSV trở nên cấp thiết, đặc biệt ở nhóm trẻ có nguy cơ cao.

Một trong những phương pháp phòng ngừa hiệu quả hiện nay là liệu pháp miễn dịch thụ động bằng kháng thể đơn dòng, trong đó nổi bật là Palivizumab.

Trước đây, vào thập niên 1960, vắc xin bất hoạt bằng formalin được sử dụng với kỳ vọng tạo miễn dịch chủ động chống RSV. Tuy nhiên, thay vì bảo vệ, vắc xin này lại khiến tình trạng nhiễm RSV tự nhiên trở nên nặng nề hơn, gây ra nhiều phản ứng nghiêm trọng. Đến nay, vẫn chưa có vắc xin nào được cấp phép sử dụng cho trẻ em, dù đã có gần 40 loại vắc xin đang trong quá trình nghiên cứu và thử nghiệm.

Trong khi đó, liệu pháp RSV-IVIG (globulin miễn dịch đặc hiệu) từng được FDA phê duyệt vào năm 1996 đã cho thấy hiệu quả nhất định trong giảm tỷ lệ nhập viện ở trẻ có nguy cơ cao. Tuy nhiên, do nhiều hạn chế như phải truyền dịch kéo dài, tăng nguy cơ phản ứng phụ và phải tránh dùng vắc xin sống sau điều trị, RSV-IVIG đã dần bị loại bỏ khỏi thực hành lâm sàng.

Từ năm 1998, Palivizumab – một loại kháng thể đơn dòng tái tổ hợp (IgG1κ) được FDA chấp thuận dùng trong dự phòng RSV ở trẻ nguy cơ cao. Với cấu trúc gồm 95% thành phần người và 5% chuột, Palivizumab có khả năng ngăn chặn sự xâm nhập và nhân lên của virus RSV, giúp giảm rõ rệt nguy cơ nhiễm trùng hô hấp nặng, số ngày nằm viện và cần thở oxy.

Chỉ định sử dụng Palivizumab bao gồm:

• Trẻ sinh non (≤ 35 tuần) dưới 6 tháng tuổi khi vào mùa RSV.
• Trẻ dưới 2 tuổi mắc loạn sản phế quản phổi, cần điều trị y tế trong 6 tháng gần nhất.
• Trẻ dưới 2 tuổi mắc bệnh tim bẩm sinh có rối loạn huyết động.

Liều dùng khuyến cáo là tiêm bắp 15 mg/kg mỗi tháng, duy trì 5 liều liên tiếp trong mùa RSV. Liệu pháp này không chỉ giúp phòng bệnh hiệu quả mà còn góp phần bảo vệ sự sống và sức khỏe lâu dài cho trẻ.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về các biện pháp phòng ngừa nhiễm RSV cho trẻ. Virus RSV tuy không mới, nhưng vẫn là mối đe dọa đáng lo ngại cho trẻ nhỏ nếu không được phòng ngừa đúng cách. Việc giữ gìn vệ sinh, hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh, tăng cường miễn dịch cho trẻ và tuân thủ tiêm phòng theo chỉ định chính là những chìa khóa quan trọng trong việc ngăn ngừa virus nguy hiểm này. Cha mẹ hãy luôn chủ động theo dõi sức khỏe con, đồng thời đến ngay cơ sở y tế khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ để kịp thời điều trị, đảm bảo con yêu luôn được phát triển khỏe mạnh và an toàn.