Polyp ống tiêu hóa: Nguyên nhân, điều trị và cách phòng ngừa

Các polyp xuất hiện trong ống tiêu hóa có thể gây ra các triệu chứng như: Đau bụng, khó tiêu, chướng bụng hoặc thậm chí đi tiêu ra máu. Bên cạnh đó các polyp ống tiêu hóa có thể tiềm ẩn nhiều nguy hiểm thậm chí gây ung thư. Như vậy, polyp ống tiêu hóa là một trong những căn bệnh cần được phát hiện sớm để điều trị hiệu quả. Việc hiểu rõ về căn bệnh này là vô cùng cần thiết để bảo vệ sức khỏe bản thân.

Polyp ống tiêu hóa là gì?

Polyp ống tiêu hóa là những khối u nhỏ hình thành trên lớp niêm mạc lót trong ống tiêu hóa. Các polyp có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc thành từng cụm. Đa số các polyp là lành tính, tức là không gây ung thư, tuy nhiên một số loại có khả năng chuyển hóa thành ung thư nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Các loại polyp ống tiêu hóa phổ biến:

• Polyp tuyến: Đây là loại polyp phổ biến nhất, thường gặp ở đại tràng. Polyp tuyến có thể là dạng ống hoặc dạng vi nhung mao.
• Polyp tăng sinh: Loại polyp này thường xuất hiện do sự kích thích mãn tính lên niêm mạc, như viêm loét dạ dày tá tràng.
• Polyp hamartomatous: Đây là loại polyp hiếm gặp hơn, thường liên quan đến các hội chứng di truyền như hội chứng Peutz-Jeghers.
• Adenomatous polyp: Loại polyp này có khả năng chuyển hóa thành ung thư cao nhất.

Ngoài ra người ta cũng có thể phân chia polyp thông qua vị trí thường gặp của polyp trong ống tiêu hóa:

• Đại tràng: Đây là vị trí thường gặp nhất của polyp;
• Dạ dày: Polyp dạ dày thường xuất hiện ở thân hoặc tiền vị;
• Ruột non: Ít gặp hơn so với đại tràng và dạ dày;
• Thực quản: Đây là dạng polyp rất hiếm gặp.

Nguyên nhân gây polyp ống tiêu hóa

Nguyên nhân gây ra polyp ống tiêu hóa là do sự kết hợp của nhiều yếu tố, trong đó nguyên nhân di truyền đóng vai trò quan trọng. Hội chứng Peutz-Jeghers (PJS) là một hội chứng di truyền hiếm gặp, gây ra bởi đột biến gen STK11. Gen này đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát sự tăng sinh tế bào. Khi gen STK11 bị đột biến, tế bào sẽ tăng sinh mất kiểm soát, dẫn đến hình thành polyp.

Đột biến gen APC gây ra hội chứng đa polyp có tính chất gia đình, đặc trưng bởi sự xuất hiện của hàng trăm đến hàng ngàn polyp tuyến ở đại tràng và trực tràng. Những polyp này có khả năng cao tiến triển thành ung thư đại trực tràng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Các đột biến gen BMPR1A và SMAD4 gây hội chứng polyp tuổi thiếu niên. Bệnh gây ra bởi đột biến gen trội và biểu hiện ở độ tuổi từ 4 - 14 tuổi. Ngoài ra, các yếu tố môi trường như chế độ ăn uống không lành mạnh, viêm nhiễm mãn tính, hút thuốc lá cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ hình thành polyp. Việc xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân.

Triệu chứng polyp ống tiêu hóa

Các triệu chứng của polyp ống tiêu hóa thường không đặc hiệu và có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí, kích thước và số lượng polyp. Nhiều người bệnh không có triệu chứng rõ rệt và polyp chỉ được phát hiện tình cờ trong quá trình nội soi. Tuy nhiên, một số triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Rối loạn tiêu hóa: Đau bụng, đầy bụng, khó tiêu, táo bón hoặc tiêu chảy.
• Chảy máu đường tiêu hóa: Biểu hiện bằng phân có máu tươi hoặc máu đen, nôn ra máu. Máu tươi thường gặp khi polyp ở đoạn cuối đường tiêu hóa, còn máu đen thường gặp khi polyp ở đoạn trên;
• Sụt cân: Do hấp thu kém hoặc do mất máu mãn tính;
• Mệt mỏi: Do thiếu máu.

Khi polyp gây ra biến chứng lồng ruột, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng đặc trưng:

• Đau bụng dữ dội: Cơn đau thường đột ngột, co thắt và có thể kèm theo nôn mửa;
• Tiêu chảy ra máu: Máu thường lẫn nhầy;
• Bí trung: Nếu lồng ruột hoàn toàn;
• Khối u di động: Có thể sờ thấy một khối cứng ở bụng.

Ngoài ra có thể kèm với hội chứng Peutz-Jeghers với sự xuất hiện các vết sắc tố màu nâu hoặc đen ở môi, miệng, ngón tay, ngón chân. Nếu polyp ở thực quản hoặc dạ dày có thể gây nôn ra máu.

Có hơn 2/3 bệnh nhân polyp ống tiêu hóa không có triệu chứng rõ rệt. Do đó, việc khám sức khỏe định kỳ và nội soi đường tiêu hóa là rất quan trọng để phát hiện sớm bệnh và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị và phòng ngừa polyp ống tiêu hóa

Việc lựa chọn phương pháp điều trị polyp ống tiêu hóa phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kích thước, số lượng, vị trí của polyp, loại polyp và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị hiện nay bao gồm:

• Nội soi cắt polyp: Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất, đặc biệt đối với polyp có kích thước nhỏ và trung bình. Ưu điểm của phương pháp này là ít xâm lấn, thời gian hồi phục nhanh. Tuy nhiên, không phải tất cả các polyp đều có thể cắt bỏ qua nội soi.
• Phẫu thuật: Được chỉ định cho các trường hợp polyp lớn, polyp có cuống ngắn, polyp ác tính hoặc khi nội soi không thể thực hiện được. Phẫu thuật có thể là cắt bỏ đoạn ruột chứa polyp hoặc cắt bỏ toàn bộ đại tràng.
• Các phương pháp khác: Trong một số trường hợp đặc biệt, có thể áp dụng các phương pháp điều trị khác như thuốc, liệu pháp miễn dịch.

Để xác định được phương pháp nào phù hợp với tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ thăm khám và chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng. Trong đó nội soi ống tiêu hóa là lựa chọn ưu tiên để nhìn thấy các polyp dọc ống tiêu hóa. Hoặc có thể thêm chỉ định xét nghiệm máu tìm đột biến gen STK11.

Phòng ngừa là cách tốt nhất để đối phó với polyp ống tiêu hóa. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

• Sàng lọc định kỳ: Nội soi đường tiêu hóa là phương pháp hiệu quả nhất để phát hiện sớm các polyp. Người có yếu tố nguy cơ cao như tiền sử gia đình mắc polyp, hội chứng Lynch nên thực hiện nội soi định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ. Việc sàng lọc sớm giúp cho việc cắt bỏ polyp kịp thời trước khi phát triển thành ung thư. Mặc dù thậm chí nếu đã phát triển thành ung thư thì phát hiện sớm cũng tăng khả năng điều trị thành công, giảm được chi phí điều trị.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Nên duy trì chế độ ăn với nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế thịt đỏ, đồ ăn chế biến sẵn, đồ uống có ga.
• Lối sống lành mạnh: Thực hiện lối sống lành mạnh bao gồm việc tập thể dục đều đặn, không hút thuốc, hạn chế rượu bia, giảm căng thẳng.
• Nếu có tiền sử gia đình mắc polyp, nên gặp bác sĩ để được tư vấn di truyền, đánh giá nguy cơ và lên kế hoạch sàng lọc phù hợp. Đồng thời khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý khác có thể liên quan đến polyp ống tiêu hóa.

Như vậy bài viết trên đã cung cấp nhiều kiến thức về nguyên nhân, điều trị và cách phòng ngừa polyp ống tiêu hóa. Khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện polyp ống tiêu hóa là vô cùng quan trọng trong việc điều trị. Hi vọng những kiến thức trên đây sẽ hữu ích cho bạn cũng như hỗ trợ bạn chăm sóc tốt cho gia đình mình.