Tăng thông khí là gì? Rối loạn chức năng hô hấp do hội chứng tăng thông khí phổi

Để giải đáp những thắc mắc liên quan đến hội chứng tăng thông khí phổi của người đọc, Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn tìm hiểu về hội chứng này, đồng thời làm rõ những rối loạn chức năng hô hấp có thể gặp phải do mắc hội chứng tăng thông khí phổi. Bạn đọc hãy theo dõi ở ngay dưới đây nhé!

Tăng thông khí là gì? 

Tăng thông khí (Hyperventilation hay HVS) là tình trạng xảy ra khi sự cân bằng giữa việc hít và thở mất cân đối. Khi thở ra mạnh và nhanh hơn hít vào sẽ gây ra tình trạng sụt giảm lượng CO2 trong cơ thể. Sự giảm đột ngột và nhanh chóng của loại khí này sẽ khiến người bệnh thở nhanh, sâu, gấp hơn so với khi bình thường. Điều này thường xảy ra khi người bệnh đang ở trong trạng thái lo sợ và hoảng loạn khi phát bệnh. Hội chứng tăng thông khí được xem như một loại rối loạn hô hấp dựa trên cơ sở là sinh lý hoặc tâm lý.

Hội chứng tăng thông khí xảy ra khi sự hít và thở bị mất cân bằng 

Hội chứng tăng thông khí có nguy hiểm không?

HVS không đe dọa đến tính mạng người bệnh, nhưng gây ra tình trạng suy giảm CO2 trong cơ thể, gây ngứa ran ở chân tay, tê bì chân tay. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời người bệnh có thể dẫn đến cơ co thắt nghiêm trọng và bất tỉnh.

Tăng thông khí do nhiều nguyên nhân, người dễ gặp phải tình trạng này nhất là những người phụ nữ mắc chứng rối loạn thần kinh tim. Trường hợp nặng nhất nếu để tình trạng tăng thông khí kéo dài có thể gây tử vong. 

Nguyên nhân gây nên hội chứng tăng thông khí

Lo sợ (hoảng sợ và lo âu) là nguyên nhân chính gây nên tình trạng tăng nhanh nhịp thở hay còn gọi là hội chứng tăng thông khí. Đây là tình trạng cơ thể phản ứng đối với các trạng thái cảm xúc của người rối loạn lo lắng như hoảng loạn, lo âu, trầm cảm, tức giận hay bị căng thẳng kéo dài trong nhiều ngày.

Những người bị suy nhược thần kinh, stress dễ bị rối loạn thần kinh tim. Biểu hiện đặc trưng là tim đập nhanh, hoa mắt, chóng mặt, trống ngực… nhưng khi đi khám lại không có tổn hại tới tim. Tình trạng lo lắng không rõ nguyên nhân ở người bệnh rối loạn nhịp tim là yếu tố chính dẫn tới hội chứng tăng thông khí. Khi người bệnh lo lắng một cách thái quá về vấn đề hô hấp của bản thân, sự thiếu oxy do tưởng tượng làm người bệnh cố gắng thở nhanh và sâu hơn để lấy đủ oxy cho cơ thể. 

Lo âu và hoảng loạn là nguyên nhân chính gây nên tăng thông khí

Một số nguyên nhân khác gây nên hội chứng HVS là: 

• Chảy máu hoặc đau nhiều, nghiêm trọng.
• Sử dụng các chất kích thích.
• Dùng thuốc quá liều (ví dụ sử dụng quá liều aspirin) hoặc do tác dụng phụ của thuốc. 
• Môi trường sống thiếu lành mạnh.
• Người đang mang thai.
• Mắc một số bệnh liên quan đến phổi như: Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, hen suyễn, tắc mạch phổi, ứ khí phổi, giãn phế quản, nhiễm trùng phổi…
• Người hay gặp những tình trạng về tim như: Rối loạn thần kinh tim, đau tim từng cơn.
• Người gặp chấn thương vùng đầu liên quan đến tổn thương não như tổn thương cầu não, trung não, hành não, chấn thương sọ não, áp lực nội sọ.
• Người sống ở độ cao trên 800m.

Các dạng của hội chứng tăng thông khí phổi

Mặc dù các điều kiện và triệu chứng trùng nhau nhưng hội chứng tăng thông khí vẫn được phân biệt với bệnh tâm thần hoảng loạn. Khoảng 1/2 số bệnh nhân bị rối loạn lo âu có hội chứng hô hấp và 1/4 bệnh nhân có hội chứng tăng thông khí phổi có rối loạn hoảng loạn. Hội chứng tăng thông khí phổi thường xảy ra ở 2 dạng: Cấp tính và mạn tính.

Hội chứng tăng thông khí phổi cấp tính và mạn tính

Hội chứng tăng thông khí phổi cấp tính

Người mắc hội chứng tăng thông khí phổi cấp tính thường gặp tình trạng khó thở nghiêm trọng và người bệnh thường cho đó là bị ngạt thở. Sự kích động kèm theo triệu chứng đau ngực, sự hoảng sợ, co quắp ngoại biên, dị cảm và đôi khi là ngất. Điều này xảy ra do bệnh nhân nhiễm kiềm hô hấp làm giảm canxi máu và phosphat máu. Khi khám bệnh, người bệnh sẽ xuất hiện tình trạng thở nhanh hoặc lo lắng, nhưng khám phổi thì thường không có dấu hiệu đặc trưng.

Hội chứng tăng thông khí phổi mạn tính 

Hội chứng tăng thông khí phổi mạn tính ít gặp hơn và khó phát hiện hơn hội chứng tăng thông khí phổi cấp tính. Dấu hiệu đặc trưng của người mắc thông khí phổi mạn tính là thường xuyên thở sâu, nhanh có thể kèm theo triệu chứng toàn thân không đặc hiệu trong hoàn cảnh rối loạn lo lắng và căng thẳng, stress. 

Một số biện pháp chẩn đoán hội chứng tăng thông khí phổi

Để chẩn đoán chính xác hội chứng tăng thông khí phổi rất khó, cần phải làm chẩn đoán loại trừ, điều này thách thức các loại xét nghiệm và bác sĩ chẩn đoán cần phải thận trọng để phân biệt hội chứng này với các chẩn đoán nghiêm trọng tương tự khác. Để loại trừ các chẩn đoán khác có dấu hiệu tương tự cần làm các xét nghiệm như: Chụp X-quang ngực, đo độ bão hòa oxy trong máu (đo spO2), ECG.

Chụp X-quang là một trong các xét nghiệm chẩn đoán tăng thông khí

Đo độ bão hòa oxy trong máu trong hội chứng tăng thông khí phổi cho kết quả độ bão hòa oxy máu là 100% hoặc gần 100%. Chụp X-quang ngực bình thường. Điện tâm đồ cũng được thực hiện để phát hiện tình trạng thiếu máu cục bộ tim mặc dù hội chứng tăng thông khí có thể gây ra các dấu hiệu đảo ngược sóng T, ST chênh xuống, khoảng QT kéo dài. 

Trong trường hợp nghi ngờ nguyên nhân khác của hội chứng tăng thông khí như toan chuyển hóa, thuyên tắc phổi cần làm đánh giá khí máu động mạch (ABG) hay xét nghiệm thuyên tắc phổi, D-dimer, chụp CT, chụp thông khí/hình ảnh tưới máu.

Biện pháp điều trị hội chứng tăng thông khí

Nguyên nhân chủ yếu của tăng thông khí là rối loạn lo âu và hoảng loạn, do đó để điều trị trước hết cần trấn an bệnh nhân. Tư vấn, hỗ trợ và hướng dẫn bệnh nhân thở tối đa và thở hoành.

Một số biện pháp áp dụng cho bệnh nhân tăng thông khí là:

• Giữ tâm lý bình tĩnh, tránh hoảng sợ trong bất kì tình huống nào.
• Hướng dẫn bệnh nhân học cách kiểm soát hơi thở, nên thở từ từ, kiềm chế việc thở nhanh, gấp.
• Sử dụng giấy che vùng miệng và mũi khi phát bệnh.
• Thở nhịp nhàng qua từng lỗ mũi.
• Hạn chế stress, giảm căng thẳng.
• Sử dụng biện pháp châm cứu để trị liệu: Đả thông kinh mạch có thể giảm bớt sự lo lắng.
• Tập thể dục thường xuyên, luyện tập các bài tập về tâm trí hoặc về cơ thể.
• Trường hợp nghiêm trọng có thể sử dụng thuốc kê đơn của bác sĩ.

Hội chứng tăng thông khí gây nên tình trạng thở nhanh và gấp của người bệnh. Tình trạng này không gây nghiêm trọng đến tính mạng, có thể khống chế và điều trị được. Tuy nhiên người bệnh không nên chủ quan và cần phải quan tâm đến những vấn đề tiềm ẩn liên quan của hội chứng tăng thông khí. Trên đây là thông tin về bài viết “Rối loạn chức năng hô hấp do hội chứng tăng thông khí phổi” mà Nhà thuốc Long Châu chia sẻ. Chúc bạn đọc có một sức khỏe tốt và đừng quên theo dõi trạng web của Nhà thuốc Long Châu để biết thêm nhiều thông tin về sức khỏe.

Ánh Vũ 

Nguồn tham khảo: Vinmec, MSD Manual