Thuốc điều trị giun chỉ bạch huyết: Thông tin cần biết để bảo vệ sức khỏe

Giun chỉ bạch huyết là một trong những bệnh nhiệt đới bị bỏ quên, do ký sinh trùng Wuchereria bancrofti, Brugia malayi và Brugia timori gây ra. Bệnh lây truyền khi muỗi mang ấu trùng đốt người, sau đó vi ký sinh trùng phát triển trong hệ bạch huyết, lâu dần gây tắc nghẽn và có thể dẫn đến tình trạng phù voi.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hàng triệu người trên thế giới đang sinh sống tại các vùng lưu hành bệnh giun chỉ bạch huyết. Hiện nay đã có nhiều loại thuốc được sử dụng nhằm kiểm soát, giảm tỷ lệ nhiễm và tiến tới mục tiêu loại trừ căn bệnh này thông qua các chiến dịch uống thuốc hàng loạt, còn gọi là MDA (Mass Drug Administration).

Thuốc điều trị giun chỉ bạch huyết là gì

Thuốc điều trị giun chỉ bạch huyết thuộc nhóm thuốc tẩy giun chuyên biệt, có khả năng tiêu diệt ấu trùng giun trong máu. Việc giảm số lượng ấu trùng trong cơ thể sẽ hạn chế khả năng muỗi truyền bệnh từ người bệnh sang người khỏe mạnh. Một số loại thuốc chính thường được sử dụng bao gồm:

• Diethylcarbamazine (DEC): Là thuốc truyền thống, có hiệu quả cao trong việc làm giảm mật độ ấu trùng máu.
• Ivermectin: Được sử dụng phổ biến trong nhiều chương trình y tế cộng đồng, đặc biệt hữu ích ở khu vực có lưu hành đồng thời bệnh sông ngứa.
• Albendazole: Là thuốc phổ rộng, thường kết hợp với DEC hoặc ivermectin để tăng hiệu quả kiểm soát.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), phác đồ DEC với liều 6 mg/kg cân nặng mỗi ngày trong một hoặc mười hai ngày đều mang lại hiệu quả gần tương đương trong việc loại bỏ ấu trùng máu.

Khi tham gia các chương trình phát thuốc cộng đồng, người dân nên tuân thủ lịch uống đầy đủ để đạt được hiệu quả phòng bệnh tối ưu.

Các phác đồ điều trị giun chỉ bạch huyết hiện nay

Tùy vào từng vùng dịch tễ, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo áp dụng các phác đồ phối hợp thuốc khác nhau, cụ thể:

• DEC kết hợp Albendazole (DA): Thường áp dụng tại vùng không có bệnh sông ngứa.
• Ivermectin kết hợp Albendazole (IA): Được sử dụng ở những nơi có lưu hành bệnh sông ngứa, tránh nguy cơ biến chứng khi dùng DEC.
• Phác đồ ba thuốc (IDA): Bao gồm Ivermectin, DEC và Albendazole. Đây là liệu trình mới được nghiên cứu, chứng minh hiệu quả vượt trội trong việc loại bỏ ấu trùng máu nhanh chóng và bền vững.

Một số nghiên cứu gần đây còn gợi ý bổ sung doxycycline. Thuốc này tác động gián tiếp lên giun bằng cách tiêu diệt vi khuẩn cộng sinh Wolbachia, khiến giun trưởng thành suy yếu và giảm tuổi thọ.

Người dân tại khu vực lưu hành bệnh cần tham gia đầy đủ các vòng phát thuốc theo chương trình của ngành y tế để giảm thiểu nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Cách sử dụng thuốc điều trị giun chỉ bạch huyết an toàn

Việc dùng thuốc cần tuân thủ đúng hướng dẫn, tránh tự ý sử dụng. Một số điểm quan trọng gồm:

• Không tự ý mua và uống thuốc: Thuốc chỉ nên dùng theo chỉ định của bác sĩ hoặc trong chương trình y tế cộng đồng.
• Tác dụng phụ có thể gặp: Sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu, phát ban. Đây thường là phản ứng của cơ thể khi ấu trùng bị tiêu diệt.
• Đối tượng đặc biệt: Phụ nữ đang mang thai, trẻ nhỏ dưới hai tuổi và người có bệnh nền cần tham khảo ý kiến nhân viên y tế trước khi dùng thuốc.

Ivermectin và albendazole nhìn chung an toàn, tuy nhiên việc dùng thuốc vẫn cần theo dõi liều lượng và tình trạng sức khỏe cụ thể của từng người.

Nếu có biểu hiện bất thường sau khi uống thuốc, hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn kịp thời.

Hiệu quả của thuốc điều trị giun chỉ bạch huyết trong cộng đồng

Chiến dịch phát thuốc cộng đồng đã được triển khai tại nhiều quốc gia, giúp bảo vệ hàng trăm triệu người. Chỉ cần một đến hai vòng điều trị bằng phác đồ IDA đã có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ người mang ấu trùng máu trong cộng đồng.

Ngoài ra, doxycycline được ghi nhận có tác dụng cải thiện triệu chứng lâm sàng, giảm tình trạng viêm mạn tính và hạn chế sự lây truyền. Điều này cho thấy việc kết hợp thuốc điều trị với các chiến lược bổ trợ có thể mang lại lợi ích lâu dài.

Bên cạnh hiệu quả phòng bệnh, thuốc còn hỗ trợ làm giảm biến chứng nghiêm trọng ở người bệnh, đặc biệt là tình trạng phù voi và các tổn thương da kéo dài.

Hãy chung tay tham gia đầy đủ các chiến dịch uống thuốc cộng đồng để góp phần vào mục tiêu loại trừ bệnh giun chỉ bạch huyết.

Phòng ngừa giun chỉ bạch huyết ngoài việc dùng thuốc

Thuốc chỉ là một phần trong chiến lược phòng chống. Người dân cần chủ động thực hiện thêm các biện pháp sau:

• Ngủ màn thường xuyên để tránh muỗi đốt.
• Sử dụng kem chống muỗi hoặc các biện pháp xua muỗi.
• Vệ sinh môi trường sống, loại bỏ những nơi nước tù đọng là ổ sinh sản của muỗi.
• Tham gia tích cực vào các chương trình phát thuốc cộng đồng.

Ngoài việc uống thuốc đúng chỉ định, hãy bảo vệ bản thân và gia đình bằng những thói quen phòng muỗi chủ động ngay tại nhà.

Thuốc điều trị giun chỉ bạch huyết có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát căn bệnh do muỗi truyền. Khi người dân tuân thủ phác đồ điều trị, tham gia đầy đủ chiến dịch phát thuốc và kết hợp với biện pháp phòng muỗi, cộng đồng sẽ từng bước tiến gần đến mục tiêu loại trừ căn bệnh này.