Tìm hiểu về hệ xương trong cơ thể người

Hệ xương đóng vai trò quan trọng trong cơ thể con người, không chỉ bảo vệ và hỗ trợ các cơ quan như tim, não và các bộ phận khác mà còn thực hiện nhiều chức năng quan trọng khác. Khung xương cơ thể không chỉ là nền tảng cơ bản cho hỗ trợ cơ thể, mà còn đóng góp vào sản xuất tế bào máu, dự trữ chất khoáng quan trọng và duy trì khả năng vận động.

Hệ xương là gì?

Hệ xương là một phần quan trọng của cơ thể con người và các động vật có xương sống khác. Nó bao gồm tất cả các xương trong cơ thể, tạo nên một khung cấu trúc hỗ trợ và bảo vệ cho các cơ quan nội tạng. Hệ xương đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hình dạng cơ thể, hỗ trợ cho chuyển động, bảo vệ cơ quan nội tạng quan trọng, và tham gia vào quá trình sản xuất tế bào máu.

Cơ thể của người khỏe mạnh khi mới sinh thường có khoảng 270 chiếc xương, nhưng trong quá trình tiến hoá, nhiều xương có xu hướng liên kết với nhau. Khi trưởng thành, con người thường chỉ giữ lại 206 chiếc xương khác nhau, không tính các xương ở vùng nhỏ trong cơ thể. Xương lớn nhất thường là xương đùi, trong khi xương nhỏ nhất là xương bàn đạp ở phần tai giữa, tham gia vào việc truyền đạt rung động âm thanh vào tai.

Hệ xương cơ thể người được cấu tạo từ ba phần chính: Xương đặc (hoặc màng xương), xương xốp (hoặc lõi xương), và tuỷ xương:

• Xương đặc (màng xương): Chiếm khoảng 80% khối lượng xương, xương đặc hay màng xương có vai trò bảo vệ xương xốp khỏi những tác động chèn ép từ bên ngoài. Loại xương này có đặc điểm chắc, dày và cực kỳ cứng.
• Xương xốp (lõi xương): Là lớp bên trong của xương, được hình thành chủ yếu từ sợi xương, một loại cấu trúc có thể tạo màng. So với xương đặc, xương xốp thường không dày đặc và có cấu trúc lỏng lẻo hơn.
• Tuỷ xương (mô tuỷ): Còn được gọi là mô tuỷ, tuỷ xương chủ yếu nằm trong các loại xương chứa xương xốp. Ở trẻ nhỏ, tuỷ đỏ chiếm ưu thế, nhưng khi trưởng thành, nó có thể chuyển thành tuỷ vàng hoặc tuỷ béo. Trong người trưởng thành, tuỷ xương thường xuất hiện trong các loại xương như đốt sống, xương sườn, xương đùi và xương chậu.

Ngoài ra, hệ xương còn bao gồm các thành phần khác như: Xương tái hấp thu tế bào huỷ xương, xương hình thành tế bào xương và nguyên bào tạo xương, khung xương chứa các loại protein và chất khoáng khác nhau, khung xương có các muối khoáng vô cơ lắng đọng.

Phân loại xương trong cơ thể

Chúng ta có bốn loại xương khác nhau trong cơ thể, mỗi loại có đặc điểm hình dạng và chức năng riêng biệt:

• Xương dài: Có hình dạng dài và mỏng, chẳng hạn như xương cánh tay và chân. Xương dài không bao gồm cổ tay, mắt cá chân, và xương bánh chè. Chúng hoạt động như đòn bẩy, giúp cơ thể thực hiện các chuyển động, nhờ vào sự hỗ trợ của cơ.
• Xương ngắn: Có hình dạng khối vuông, ví dụ như xương cổ tay và mắt cá chân. Xương ngắn thường giữ vai trò hỗ trợ và chịu lực tại các điểm nút, giữ cho cấu trúc của bộ phận cụ thể.
• Xương dẹt: Có bề mặt phẳng và rộng, như xương bả vai, xương sườn, xương ức và xương sọ. Xương dẹt thường đóng vai trò trong việc bảo vệ cơ quan nội tạng và hỗ trợ các chức năng khác của cơ thể.
• Xương khác: Bao gồm các xương có hình dạng đặc biệt không thuộc ba loại trên, chẳng hạn như xương cột sống. Những xương này thường có chức năng đặc biệt như bảo vệ tủy sống và duy trì độ thẳng đứng của cơ thể.

Bằng cách này, các loại xương khác nhau đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và bảo vệ cơ thể con người, cũng như tham gia vào các chức năng vận động và hình thành cấu trúc cơ bản của cơ thể.

Chức năng của hệ xương trong cơ thể

Hệ xương của cơ thể con người đóng vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh khác nhau:

• Bảo vệ: Xương sọ và xương lồng ngực chịu trách nhiệm bảo vệ những bộ phận nội tạng quan trọng bên trong cơ thể, như não và cơ tim, khỏi tổn thương do va đập hay áp lực từ môi trường bên ngoài.
• Nâng đỡ: Khung xương hoạt động như một cây cầu liền mạch, kết nối và nâng đỡ giữa các mô và cơ, tạo ra một hệ thống chống đứng và định hình cấu trúc của cơ thể.
• Dự trữ khoáng chất: Xương đóng vai trò lưu trữ canxi và phosphorus, những khoáng chất quan trọng giúp duy trì sự cứng cáp của xương và đáp ứng nhu cầu của cơ thể khi cần thiết.
• Dự trữ năng lượng: Tế bào mỡ trong tủy vàng của xương dự trữ chất béo, đóng vai trò như một nguồn năng lượng dự trữ, cung cấp năng lượng khi cơ thể cần.
• Sản sinh tế bào máu: Xương chứa tủy đỏ, nơi sản xuất các tế bào máu, bao gồm cả tế bào đỏ, tế bào trắng, và tiểu cầu, đóng góp vào chức năng huyết tương và hệ thống miễn dịch.
• Vận động: Sự kết nối giữa các cơ và xương tạo nên hệ vận động, cho phép cơ thể con người thực hiện các chuyển động linh hoạt và hoạt động vận động một cách hiệu quả. Điều này giúp duy trì khả năng linh hoạt và sự tự do trong các hoạt động hàng ngày.

Cách để có hệ xương khỏe mạnh

Hệ xương chắc khỏe đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tật. Sự phát triển vững chắc của khung xương bắt đầu từ thời thơ ấu và tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn đầu của tuổi trưởng thành. Tuy nhiên, theo thời gian, mật độ xương có thể giảm đi, làm tăng nguy cơ loãng xương nếu không có biện pháp chăm sóc và bảo vệ xương từ sớm.

Loãng xương có thể làm xương trở nên dễ gãy, thậm chí chỉ sau một tác động nhỏ. Để giảm thiểu nguy cơ suy giảm mật độ xương và ngăn chặn bệnh lý xương khớp, việc chú ý đến những điểm sau là quan trọng:

• Bổ sung canxi: Canxi là khoáng chất quan trọng với sức khỏe xương khớp. Thực đơn nên chứa những thực phẩm giàu canxi như sữa, sữa chua, phô mai, đậu, rau xanh, cá hồi, cá mòi, và tôm.
• Bổ sung vitamin D và vitamin K2: Cả hai loại vitamin này giúp cơ thể hấp thụ canxi hiệu quả, đảm bảo xây dựng hệ xương khớp chắc khỏe. Thực đơn hàng ngày nên bao gồm thực phẩm giàu vitamin K2 và vitamin D như dưa bắp cải, rau xanh, phô mai, và natto.
• Bổ sung acid béo omega-3: Omega-3 giúp duy trì mật độ xương tốt. Các nguồn thực phẩm như hạt, cá hồi, cá mòi, và cá trích có nhiều acid béo omega-3.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng hợp lý giúp nâng cao sức khỏe xương khớp. Thiếu cân hay thừa cân đều có thể ảnh hưởng đến mật độ xương.
• Không hút thuốc và hạn chế dùng bia rượu: Hút thuốc và tiêu thụ nhiều bia rượu tăng nguy cơ mắc bệnh loãng xương, do đó, nên hạn chế để giữ gìn sức khoẻ xương khớp.

Lối sống lành mạnh bao gồm việc thực hiện đủ hoạt động vận động hàng ngày, giữ cho hệ xương khỏe mạnh. Điều trị các vấn đề liên quan đến xương ngay từ khi mới xuất hiện, thay vì chờ đến khi tình trạng trở nên nghiêm trọng, cũng là một lưu ý quan trọng để bảo vệ sức khỏe xương khớp. Nhìn nhận và chăm sóc sức khỏe xương khớp từ giai đoạn sớm sẽ giúp ngăn chặn và ngăn ngừa những vấn đề xương khớp phức tạp hơn trong tương lai.

Xem thêm: Giải đáp: Con người có bao nhiêu xương?