Trẻ 4 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét có đáng lo không?

Tình trạng trẻ 4 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét được các bậc phụ huynh cho biết thường xuất hiện vào khoảng 1 - 2 giờ sau khi trẻ đi ngủ, tức là trong giai đoạn ngủ sâu (non-REM). Nhiều cha mẹ mô tả trẻ sẽ đột ngột ngồi bật dậy, mắt mở to nhưng thực chất vẫn chưa tỉnh hẳn, kèm theo la hét, khóc thét, vung tay chân, tim đập nhanh, thở dốc và có thể đổ mồ hôi.

Dù cha mẹ cố gắng ôm ấp, dỗ dành, trẻ vẫn không phản ứng hoặc phản ứng yếu, và sau khoảng vài phút đến 15 - 20 phút, trẻ tự nằm xuống ngủ lại. Đến sáng hôm sau, trẻ hoàn toàn không nhớ gì về những việc xảy ra trong đêm.

Nguyên nhân trẻ 4 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét

Khi thấy trẻ 4 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét, suy nghĩ đầu tiên của hầu hết bậc cha mẹ là "Chuyện gì đang xảy ra với con?”. Để hiểu rõ và biết cách giúp con không bị giật mình khóc thét giữa đêm, cha mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân.

Nguyên nhân tâm lý và cảm xúc

Ở độ tuổi lên 4, thế giới của trẻ được mở rộng với nhiều trải nghiệm mới mẻ. Bên cạnh những cảm xúc tích cực, trẻ có thể gặp phải cả những áp lực, tiêu cực mà cha mẹ không nhận ra. Những yếu tố tâm lý và cảm xúc ban ngày có thể "len lỏi" vào giấc ngủ của bé, khiến bé giật mình khóc thét giữa đêm.

Những thay đổi lớn như bắt đầu đi học mầm non, chuyển trường, chuyển nhà, bị la mắng, bị ép làm những việc mà trẻ không muốn… cũng có thể khiến bé căng thẳng.

Ở tuổi lên 4, bé có thể bắt đầu sợ bóng tối, sợ ở một mình trong phòng, hoặc lo lắng khi phải xa cha mẹ cả ngày, cha mẹ thường xuyên về muộn hay đi công tác,… Những nỗi sợ này với người lớn có vẻ đơn giản nhưng với trẻ 4 tuổi có thể gây ra tác động tâm lý lớn.

Trẻ nhỏ rất nhạy cảm với các tác nhân kích thích. Việc xem phim hoạt hình đáng sợ, nô đùa quá mức ngay trước giờ đi ngủ có thể khiến não bộ của trẻ vẫn trong trạng thái hưng phấn, không thể "nghỉ ngơi" hoàn toàn khi ngủ sâu, dẫn đến các phản ứng giật mình, khóc thét.

Nguyên nhân liên quan đến thói quen và môi trường

Bên cạnh yếu tố tâm lý, những thói quen sinh hoạt và tình trạng thể chất cũng có thể là nguyên nhân khiến trẻ 4 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét. Nếu bé ngủ quá ít, giờ đi ngủ không ổn định, hoặc trẻ thức quá khuya thường xuyên, cơ thể sẽ mệt mỏi và dễ rơi vào tình trạng căng thẳng, khiến giấc ngủ bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, một môi trường ngủ không thoải mái như: Phòng quá nóng hoặc quá lạnh, quá ồn ào (tiếng TV, tiếng xe cộ), quá sáng, hoặc chăn ga gối đệm không sạch sẽ, gây ngứa ngáy đều có thể khiến trẻ khó đi vào giấc ngủ sâu và dễ bị thức dậy và la hét ban đêm.

Nguyên nhân bệnh lý

Mặc dù hiếm gặp hơn, cha mẹ vẫn cần lưu ý đến một số yếu tố bệnh lý có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ. Bé bị sốt nhẹ, nghẹt mũi, ho do cảm lạnh, đau bụng,… có thể làm gián đoạn giấc ngủ.

Một số trẻ mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ khiến đường thở bị tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn, dẫn đến bé không thể thở được trong vài giây. Tình trạng này làm giảm nồng độ oxy trong máu và phá vỡ giấc ngủ sâu, có thể gây ra các cơn hoảng loạn.

Bên cạnh đó, một số trẻ có thể bị trào ngược dạ dày thực quản khi nằm ngủ. Tình trạng này gây ra cảm giác khó chịu, nóng rát ở cổ họng và ngực, khiến trẻ tỉnh giấc hoặc quấy khóc trong đêm.

Trong những trường hợp cực kỳ hiếm gặp, các cơn khóc thét ban đêm có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý thần kinh tiềm ẩn. Trong trường hợp này, bé thường sẽ có thêm các triệu chứng khác như co giật, chậm phát triển, hoặc thay đổi hành vi bất thường.

Nên làm gì khi trẻ 4 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét?

Khi trẻ 4 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét trong đêm, cha mẹ nên bình tĩnh, không cố gắng đánh thức trẻ. Hãy vỗ về nhẹ nhàng, trấn an trẻ bằng giọng nói ấm áp, những lời yêu thương. Sau đó, việc của bạn là kiên nhẫn chờ đợi để cơn khóc thét tự chấm dứt.

Sáng hôm sau, cha mẹ nên nhẹ nhàng trao đổi với trẻ (nếu trẻ nhớ hoặc có nhắc đến), giúp con yên tâm rằng mọi việc đã ổn, đồng thời không nên làm quá nghiêm trọng hoặc nhắc đi nhắc lại khiến trẻ lo lắng.

Cùng với đó, cha mẹ hãy lưu lại thời gian, tần suất, biểu hiện cụ thể (ví dụ tay chân vùng vẫy mạnh, la hét to, kéo dài bao lâu...) vào mỗi lần con thức dậy khóc thét giữa đêm. Việc này sẽ giúp cha mẹ dễ theo dõi tình trạng giấc ngủ của con và đây cũng là thông tin hữu ích cho bác sĩ nếu trẻ cần đi khám.

Ngoài ra, cha mẹ hãy áp dụng các biện pháp vệ sinh giấc ngủ cho trẻ như:

• Xây dựng lịch trình ngủ khoa học đều đặn, đi ngủ và thức dậy đúng giờ, kể cả cuối tuần.
• Theo khuyến nghị của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), trẻ 4 tuổi cần ngủ khoảng 10 - 13 giờ mỗi ngày, bao gồm cả giấc ngủ đêm và ngủ trưa.
• Đảm bảo phòng ngủ của trẻ đủ tối, hạn chế tối đa tiếng ồn lớn và giữ nhiệt độ phòng ở mức vừa phải.
• Chăn ga gối đệm cần được giặt giũ thường xuyên, đảm bảo sạch sẽ và thoải mái. Tuyệt đối không đặt TV, máy tính bảng, điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác trong phòng ngủ của trẻ.
• Hạn chế tối đa các trò chơi vận động mạnh, nô đùa quá sức, hay xem những nội dung đáng sợ hoặc quá kích thích ngay trước giờ đi ngủ.
• Dành thời gian chất lượng để lắng nghe con chia sẻ, giúp trẻ giải tỏa tâm lý và đi ngủ trong trạng thái tinh thần tích cực.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Trẻ 4 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét cần được đưa đi khám bác sĩ nhi khoa khi có những dấu hiệu sau đây:

• Tình trạng khóc thét ban đêm của trẻ trở nên quá thường xuyên (gần như hàng đêm hoặc nhiều đêm trong tuần), mỗi cơn kéo dài quá lâu (hơn 15 - 20 phút), hoặc trẻ thể hiện các hành vi nguy hiểm trong lúc giật mình (như cố gắng nhảy ra khỏi giường, tự làm đau mình).
• Trẻ có biểu hiện mệt mỏi, cáu kỉnh, khó tập trung vào các hoạt động vui chơi hay học tập, thường xuyên buồn ngủ ban ngày dù đã ngủ đủ giờ.
• Nếu trẻ có các triệu chứng bất thường khác như sốt cao, co giật, khó thở hoặc ngủ ngáy bất thường kéo dài, cần đưa trẻ đi khám để loại trừ nguyên nhân bệnh lý khác không liên quan đến rối loạn giấc ngủ.
• Cha mẹ đã kiên trì áp dụng tất cả các cách xây dựng lịch trình ngủ khoa học, tạo môi trường ngủ lý tưởng và giải tỏa căng thẳng cho trẻ nhưng tình trạng khóc thét không cải thiện hoặc thậm chí xấu đi.

Trẻ 4 tuổi ngủ hay giật mình khóc thét có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân không quá nghiêm trọng, nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ và tinh thần của bé. Nếu tình trạng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, cha mẹ nên đưa bé đi khám để loại trừ các rối loạn giấc ngủ hoặc vấn đề tâm lý, sức khỏe nghiêm trọng hơn.