Tuổi dậy thì không nên làm gì và nên làm gì để phát triển lành mạnh?

Tuổi dậy thì là thời điểm phát triển tinh thần và thể chất mạnh mẽ, có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống sau này của mỗi người. Vì vậy, biết tuổi dậy thì không nên làm gì và nên làm gì sẽ giúp các bạn trẻ trưởng thành lành mạnh hơn.

Tuổi dậy thì là gì?

Dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em sang tuổi trưởng thành. Về bản chất, đây là quá trình thay đổi tâm sinh lý của trẻ mà bất kỳ người nào cũng phải trải qua. 

• Tuổi dậy thì ở trẻ em gái kéo dài từ 8 đến 17 tuổi. 
• Tuổi dậy thì trẻ nam kéo dài từ 9 đến 18 tuổi.

Điểm chung của trẻ em tuổi dậy thì hiện nay rất dễ bị chi phối cảm xúc, hay "áp lực đồng trang lứa". Có một số nguyên nhân khiến tình trạng này có thể xảy ra: 

• Mạng xã hội, áp lực so sánh xã hội.
• Mong muốn hòa nhập với nhóm, tập thể, cộng đồng. 
• Xa gia đình có thể dẫn đến hành vi không lành mạnh ở trẻ. 

Dù biết rằng đôi khi áp lực có thể là kim chỉ nam để thúc đẩy bản thân đạt thành tựu cao, nhưng tỷ lệ này vẫn còn ít.

Tuổi dậy thì không nên làm gì?

Lạm dụng chất kích thích

Những thay đổi tâm lý ở tuổi dậy thì khiến các bạn trẻ tò mò về mọi thứ xung quanh và muốn thử làm những điều chưa từng làm. Phải kể đến nhiều bạn trẻ bắt đầu sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá. Mặc dù tuổi dậy thì phát triển về thể chất nhưng trên thực tế, các cơ quan nội tạng vẫn chưa phát triển hoàn thiện. Do đó, tác hại của chất kích thích gây ra càng lớn.

Hơn thế nữa, việc sử dụng chất kích thích ở thanh thiếu niên dễ dẫn đến suy nghĩ lệch lạc, tệ hơn là sa ngã vào các tệ nạn xã hội. 

Tất nhiên, trẻ thành niên không nên uống rượu bia, chất kích thích. Nhưng việc ba mẹ cấm đoán, kỷ luật, đánh, mắng trẻ có thể phản tác dụng. Thay vào đó, ba mẹ nên chia sẻ và khuyến khích con hiểu được tác hại của chất kích thích.

Giáo dục trẻ ở tuổi dậy thì không nên làm gì sẽ giúp trẻ có lối sống kỷ luật hơn

Ăn uống không lành mạnh

Những thực phẩm được chế biến bằng cách chiên rán hay thực phẩm chứa nhiều đường như bánh, kẹo, đồ ngọt,… đều là những thức ăn mà các bạn trẻ yêu thích. Mặc dù chứa nhiều năng lượng nhưng giá trị dinh dưỡng lại rất thấp. Việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chiên rán, thức ăn nhanh, nhiều đường không chỉ dẫn đến thừa cân, béo phì mà còn thiếu dưỡng chất ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất. 

Do đó, thanh niên trong độ tuổi dậy thì nên hạn chế các thực phẩm chiên rán, nhiều đường. Thay vào đó là kế hoạch ăn uống lành mạnh, đảm bảo đầy đủ các nhóm chất, tăng cường sử dụng các loại rau củ quả và trái cây.

Tránh quan niệm lệch lạc về giới tính, tình dục

Sự hoàn thiện của chức năng sinh dục khiến các bạn trẻ tuổi dậy thì quan tâm đến giới tính và tình dục. Do tâm lý e ngại nói chuyện với người lớn mà nhiều bạn tự tìm hiểu vấn đề này trên mạng. Tuy nhiên việc nhận thức chưa đầy đủ dễ khiến các bạn trẻ không thể chọn lọc được thông tin đúng, có quan niệm sai lệch về giới tính và tình dục. Điều này dẫn đến quan hệ tình dục không an toàn, mang thai ngoài ý muốn, bệnh truyền nhiễm, vi phạm pháp luật. 

Việc các bạn trẻ tìm hiểu về giới tính và tình dục trong giai đoạn này là cần thiết nhưng ba mẹ nên chia sẻ với con những kiến thức, thông tin về chuyện yêu đương, phòng tránh khi quan hệ tình dục, giáo dục giới tính một cách khoa học và lành mạnh để trẻ có thể bảo vệ bản thân và tránh suy nghĩ sai lệch.

Sự phát triển của chức năng sinh dục khiến các bạn trẻ tuổi dậy thì quan tâm đến giới tính và tình dục nhiều hơn

Tránh căng thẳng

Có rất nhiều yếu tố khiến các bạn trẻ trong độ tuổi dậy thì căng thẳng như áp lực học tập, bạn bè, thay đổi tâm sinh lý,... Do đó các bạn nên xây dựng kế hoạch học tập, sinh hoạt, vui chơi hợp lý. Bên cạnh học tập nên tham gia các hoạt động xã hội, tập luyện thể thao, thực hiện các sở thích cá nhân,... để giải tỏa căng thẳng.

Không sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều

Ba mẹ không nên cho con sử dụng các thiết bị điện tử quá nhiều. Vì không chỉ ảnh hưởng đến thị giác mà còn tạo ra cơn nghiện và khiến trẻ đắm chìm trong thế giới ảo. Ngoài ra, ba mẹ nên kiểm soát các nội dung độc hại trên internet có thể ảnh hưởng đến tâm lý và hành vi của trẻ.

Các vấn đề khác

Hầu hết trẻ em ở tuổi dậy thì dễ có những hành vi không lành mạnh như: 

• Bắt chước hành vi xấu của bạn bè nhưng không nhận thức được đúng sai. 
• Phản kháng ba mẹ.
• Trốn học, tham gia bạo lực học đường. 
• Sợ thừa cân mặc dù cơ thể bình thường.
• Sử dụng ngôn ngữ có hại trên mạng xã hội. 
• Trốn tránh gia đình.

Tuổi dậy thì nên làm gì?

Những điều ba mẹ cần hướng dẫn cho con khi bước vào tuổi dậy thì như:

Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, lành mạnh

Ở tuổi dậy thì, cần bổ sung đầy đủ dưỡng chất để thúc đẩy sự phát triển thể chất. Tuy nhiên, không phải ăn nhiều là tốt vì rất dễ dẫn đến thừa cân. Các bạn trẻ cần bổ sung đa dạng các chất dinh dưỡng, xen kẽ các loại thực phẩm như thịt, cá, trứng, tôm cua, rau củ, trái cây, các loại hạt, ngũ cốc, sữa,... 

Nước rất cần cho quá trình trao đổi chất, nên uống đủ nước để tiêu hoá và hấp thụ chất dinh dưỡng dễ dàng hơn.

Chế độ dinh dưỡng đầy đủ, lành mạnh giúp trẻ tuổi dậy thì phát triển thể chất toàn diện

Vận động hàng ngày

Để hệ cơ và xương phát triển tốt, trẻ trong độ tuổi dậy thì cần vận động thường xuyên. Đặc biệt là các môn thể thao ngoài trời như chạy bộ, bơi lội, bóng rổ, bóng chuyền,… Nên cho trẻ tập trước 8 giờ sáng để hấp thụ ánh nắng tự nhiên, tổng hợp canxi để phát triển chiều cao.

Sinh hoạt đúng giờ, khoa học

Đối với trẻ trong độ tuổi dậy thì, nên tập cho trẻ ăn, ngủ, học tập đúng giờ, khoa học như ngủ đủ 8 - 9 tiếng mỗi ngày để cơ thể phục hồi năng lượng tốt nhất. Vì khi ngủ sâu, hormone tăng trưởng tiết ra nhiều giúp trẻ phát triển tốt hơn.

Hy vọng bài viết đã giúp các bậc phụ huynh và các bạn trẻ hiểu rõ tuổi dậy thì không nên làm gì và nên làm gì để có một giai đoạn phát triển thật sự khỏe mạnh và lành mạnh. Vai trò của ba mẹ trong giai đoạn này rất quan trọng, nên dành thời gian, chia sẻ và tâm sự với trẻ. Nếu có mâu thuẫn, hãy cùng con giải quyết. 

Cao Hiếu

Nguồn tham khảo: Tổng hợp