U răng phức hợp: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

U răng là các tổn thương mô thừa bao gồm men răng, ngà răng và tủy trưởng thành, có thể là u răng phức hợp hay đa hợp tùy thuộc vào mức độ biệt hóa hình thái hoặc sự giống nhau của chúng với răng bình thường. U răng thường không ác tính, phát triển chậm và thường được chẩn đoán vô tình khi chụp phim X quang. Chẩn đoán được xác định sau khi phẫu thuật cắt bỏ và phân tích mô bệnh học của tổn thương.

U răng phức hợp là gì?

Thuật ngữ u răng được sử dụng để mô tả bất kỳ khối u nào có nguồn gốc từ răng, chúng được gọi là khối u hỗn hợp tạo men vì bao gồm cả thành phần biểu mô và ngoại trung mô. Men răng và ngà răng được bố trí một cách bất thường do sự tổ chức của các tế bào tạo răng không đạt được trạng thái biệt hóa hình thái bình thường.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phân loại u răng thành u răng phức hợp và đa hợp. Trong u răng phức hợp, tổn thương bao gồm nhiều cấu trúc giống như răng nhưng có nguồn gốc từ các loại mô khác biệt hóa thành. Còn u răng đa hợp là tình trạng răng vẫn tồn tại 3 loại mô răng riêng biệt (xương răng, ngà răng, men răng) và xuất hiện thêm các phân thùy răng. U răng cũng được phân loại là trung tâm (hiện diện bên trong xương) hoặc ngoại vi (ngoài xương, xảy ra ở mô mềm bao phủ răng của hàm) và u răng bùng phát tùy theo biểu hiện lâm sàng.

Sự xuất hiện của u răng phức hợp khá hiếm, với tỷ lệ 5 - 30%. Hầu hết các u răng phức hợp được báo cáo trong y văn thường có đường kính 1 - 2 cm. Các u răng phức hợp thường xuất hiện ở vùng răng trước hàm trên bên phải, trong khi các u răng đa hợp thường được tìm thấy ở vùng sau của hàm dưới. U răng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, không có ưu thế giới tính.

Nguyên nhân và triệu chứng của u răng phức hợp

U răng là những tổn thương hoặc dị tật mô thừa chứ không phải là u thực sự.

Nguyên nhân

Nguyên nhân của u răng phức tạp vẫn chưa được biết rõ. Một số giả thuyết đã được đặt ra bao gồm chấn thương cục bộ, nhiễm trùng, tiền sử gia đình và đột biến gen. Người ta cũng cho rằng u răng được di truyền từ một gen đột biến (Hội chứng Gardner) hoặc do sự kiểm soát di truyền can thiệp đối với sự phát triển của răng, có thể là sau sinh.

Triệu chứng

U răng thường không có triệu chứng và được phát hiện tình cờ trên phim chụp X-quang. Dấu hiệu lâm sàng của u răng có thể bao gồm không thay răng sữa, răng vĩnh viễn không mọc, đau, giãn xương răng và dịch chuyển răng. Các triệu chứng khác có thể xuất hiện bao gồm khó nuốt, tê ở môi dưới, đau đầu vùng trán và sưng ở bên bị ảnh hưởng. 

Đau là một triệu chứng hiếm gặp và thường do nhiễm trùng thứ phát do sự xâm nhập của vi sinh vật trong miệng vào xương và u răng. Nhiễm trùng có thể xảy ra do thiếu dây chằng nha chu và thiếu độ bám dính thích hợp giữa dây chằng và xương răng.

Hình ảnh X-quang của u răng phức hợp phụ thuộc vào giai đoạn phát triển và mức độ canxi hóa của chúng. Giai đoạn đầu tiên được đặc trưng bởi độ thấu quang do thiếu vôi hóa mô răng, tiếp theo là giai đoạn trung gian được đặc trưng bởi sự vôi hóa một phần của mô tạo men với hình ảnh cản quang điển hình. Ở giai đoạn thứ ba, tổn thương thường xuất hiện cản quang với các khối mô cứng răng vô định hình được bao quanh bởi một vùng thấu quang mỏng tương ứng về mặt mô học với bao liên kết.

Điều trị u răng phức hợp

Tùy vào từng tình trạng u răng cụ thể, bác sĩ sẽ tư vấn cách điều trị phù hợp và hiệu quả nhất sau khi thăm khám và làm thêm một vài xét nghiệm như:

• Chụp X-quang răng giúp xác định chẩn đoán u răng phức hợp hay đa hợp. Xác định chính xác loại u sẽ giúp bác sĩ định hướng điều trị hiệu quả ngay từ đầu.
• U răng phức hợp không có trình tự mô cụ thể và cấu trúc răng bất thường vì vậy cần thực hiện chẩn đoán mô học u răng để biết được bản chất tế bào u.
• Chụp Ct-scan cho phép bác sĩ nhìn thấy hình ảnh bên trong khối u trước khi phẫu thuật loại bỏ nó hoặc đánh giá sự di lệch và tiến triển của u răng sang các bộ phận khác ở vùng hàm mặt.

Việc điều trị u răng phức hợp khác nhau tùy thuộc vào tình trạng lâm sàng. Các lựa chọn điều trị bao gồm phẫu thuật nhổ răng, tạo cửa sổ và kéo chỉnh răng sau hoặc quan sát đơn giản với các biện pháp kiểm soát lâm sàng và X-quang định kỳ. Thông thường, phương pháp điều trị được lựa chọn là phẫu thuật cắt bỏ u răng sau đó phân tích mô học. Quy trình phẫu thuật sẽ đơn giản và thời gian phục hồi khá nhanh đối với u răng lành tính. Trong một số trường hợp u răng phức tạp thì phẫu thuật có thể để lại biến chứng.

U răng phức hợp là tình trạng khá hiếm gặp và cần được điều trị đặc hiệu. Vì vậy bạn nên thăm khám và kiểm tra răng miệng định kỳ để phát hiện sớm u răng và lựa chọn cơ sở uy tín trong trường hợp cần phẫu thuật để tránh biến chứng.

Xem thêm:

• Một số bệnh về răng miệng phổ biến mà bạn cần phải chú ý
• Răng quặp có niềng được không? Các phương pháp niềng răng quặp phổ biến